Morgunblaðið - 23.12.2010, Síða 22

22
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. DESEMBER 2010
Hægt er að lýsa skoðun á ritstjórnargreinum Morgunblaðsins á http://www.mbl.is/mogginn/leidarar/
Veðriðskiptirmiklu um
vellíðan okkar.
Íslenskt vetrar-
veður er svipt-
ingasamt og
gengur á ýmsu og erfitt
um að spá. Innanhúss-
knattspyrnan býr við mun
stöðugra umhverfi en sú
sem stunduð er utan dyra,
því henni hefur verið gerð
umgjörð í gerviveröld. Ís-
lenskt efnahagslíf á að
þessu leyti margt sameig-
inlegt með innanhúss-
knattspyrnunni um þessar
mundir.
Vegna Icesave gerir
Seðlabankinn spár um
gengisþróun eftir pöntun
og lætur eins og eitthvert
vit sé í þeim. Samt er ekki
viðurkennt að reikniverkið
byggir á því að gjaldeyr-
ishöftum verði haldið
miklu lengur en nokkru
sinni stóð til. Mikill leik-
aragangur hefur verið
uppi með svo kallaða pen-
ingastefnunefnd og mikið
skrafað um þau bil sem
vextir voru lækkaðir um
hverju sinni og hvaða áhrif
þau kynnu að hafa á gengi
og eftirspurn og þar fram
eftir götunum. Áhrifin
voru nánast þau sömu og
þegar losaður er vindur í
roki undir Hafnarfjalli.
Það er eins og ekkert hafi
gerst. Látið var eins og
hvorki sé búið við gjald-
eyrishöft, viðvarandi at-
vinnuleysi og að auki dulið
vegna fólksflutninga frá
landinu. Og ekki var held-
ur litið til þess að banka-
kerfið er í slíkum hæga-
gangi að ákvarðanir um
vaxtaskref komast naum-
ast út úr vasatölvum
þeirra sem í vaxtafiktinu
standa og halda að þeir
séu að skapa nýjan heim.
Fagnað er af barnslegri
einlægni þegar verðbólgu-
mælingar sýna að verð-
bólga sé nú „í samræmi
við markmið“ þegar töl-
urnar sem skipta ein-
hverju máli sýna að spár
SÍ um hagvöxt hefðu eins
getað komið frá völvu vik-
unnar.
Fjárlög eru enn byggð á
slíkum hagvaxtarspám og
eru því sömu gervivísindin
og peningastefnunefndin
föndrar við. Hagvöxtur er
aðeins þriðjungur þess
sem spáð var og
á var byggt.
Fjárlög eru því
byggð á sandi.
Sókn í mat-
argjafir hefur
aldrei verið
meiri. Stolt er sært, bak
er beygt og vonin kæfð.
Langtímaatvinnuleysi í
landinu hefur ekki í ára-
tugi verið jafn þjakandi.
Kaupmáttarhrap þjóð-
arinnar er illbærilegt en
skilar sér illa inn í mæli-
kvarða kerfisins eins og
staðan er.
Verðbólga er vond ef
hún fer úr böndum. En
það skiptir máli af hverju
hún dregst saman. Hún
lækkar því miður ekki
vegna ákvarðana um vexti
um þessar mundir.
Ákvarðanir SÍ síðasta árið
hafa ekkert haft með hana
að gera. Vonandi vita
menn það á þeim bæ, ella
gæti illa farið. Verðbólgu-
mæling nú er einkum mæl-
ing um samdrátt á flestum
sviðum, hún er táknmynd
um að enginn fæst til fjár-
festinga í landinu sem
neinu nemur vegna fjand-
samlegs umhverfis, nið-
urdrepandi afstöðu stjórn-
valdanna í landinu,
sívaxandi skattahækkana
og stjórnmálalegrar upp-
lausnar. Og þær atvinnu-
greinar sem fyrir eru í
landinu búa við samfelldar
hótanir um upplausn og
skemmdarverk og skatta-
hækkun eftir skattahækk-
un.
Með því er dregið úr
kjarki og ýtt undir kyrr-
stöðu. Og einstaklingarnir
eru látnir finna fyrir hinu
sama sem veldur því að
þeir halda ekki aðeins að
sér höndum heldur draga
sig inn í efnahagslega skel.
Og þá lokast hringurinn,
því fólkið í landinu er hinn
eini raunverulegi drif-
kraftur efnahagslífsins.
Kippi fólkið að sér hend-
inni vegna efnahagslegs
áreitis stjórnvalda finnur
markaðurinn og efnahags-
lífið í heild samstundis fyr-
ir því. Mælingar sem sýna
lækkandi verðbólgu eru
oftast fagnaðarefni. En
þegar mælingarnar má
rekja til samdráttar af því
tagi sem hér var lýst er
ekki víst að fréttirnar séu
eins góðar.
Efnahagslífið á
Íslandi hefði átt að
rétta við fyrir ári.
Stjórnvöld landsins
þvælast fyrir því}
Hvað er verið að mæla?
E
infaldar pólitískar sálir líta á það
sem nokkurn veginn sjálfsagðan
hlut að stjórnarandstaða sækist
eftir því að komast til valda og
koma stefnumálum sínum í
framkvæmd. En íslensk stjórnmál eru ofur sér-
kennileg og fæstir verða varir við að stjórn-
arandstöðuflokkar landsins þrái að komast í
stjórn til að koma skikk á hlutina. Formenn
Sjálfstæðisflokks og Framsóknarflokks hafa
ekki nýtt sér það hversu ráðþrota og sundruð
ríkisstjórnin er. Það er eins og stjórnarand-
staðan treysti sér ekki til verka og vilji halda
sér til hlés. Hún hefur ekki komið fram með
nægilega sannfærandi lausnir og skortir til-
finnanlega eldmóð. Nú krefst þjóðarhagur þess
að Sjálfstæðisflokkur og Framsóknarflokkur
vakni.
Það er orðið átakanlega ljóst að ríkisstjórn Íslands er
ónýt og til einskis gagns. Stjórnarandstaðan hefur hins
vegar ekki náð að sýna að hún sé hið sterka afl sem þjóðin
þarf á að halda. Stjórnarandstaðan dinglar þarna einhvers
staðar, dauflynd, hugmyndasnauð og án sjálfstrausts.
Engu er líkara en hún þjáist af síþreytu. Þessi sljóleiki
stjórnarandstöðunnar er ástæða þess að í því óþolandi
ástandi sem tilvist þessarar ríkisstjórnar er, þá eru alltof
margir sem fullyrða að ekkert skárra sé í boði. Ef það er
raunin þá er best að nota jólin til að leggjast undir sæng
og biðja Guð að vaka yfir þjóðinni. Það veitir sannarlega
ekki af náð almættisins ef ekkert pólitískt afl er þess
megnugt að leiða þjóðina út úr kreppunni.
Ríkisstjórn Íslands er nánast óstarfhæf
vegna innri ágreinings, en áfram höktir hún
þó. Tilvist hennar er orðin móðgun við þjóðina.
Það er einfaldlega ekki hægt að bjóða fólki upp
á það að í hverju málinu á fætur öðru taki
stjórnarliðar að vinna gegn eigin stjórn og geri
það af meiri metnaði og ákafa en hin eiginlega
stjórnarandstaða landsins. Og kannski er mað-
ur of grimmur við stjórnarandstöðuna. Af
hverju ætti hún svosem að beita sér af krafti
þegar hún getur látið einstaklinga innan
stjórnarinnar vinna fyrir sig vinnuna og berja
ríkisstjórnina til óbóta.
En auðvitað er þetta ástand ekki boðlegt
lengur. Í öðrum stjórnarflokknum eru ein-
staklingar sem geta ekki unnið í ríkisstjórn.
Þar líður þeim ekki vel, enda á ekki við þá að
komast að samkomulagi við aðra. Reynslan hefur hins
vegar sýnt að þessum einstaklingum líður fjarska vel í
óeirðum og látum fyrir utan Alþingishúsið, enda finnst
þeim flott og hæfilega byltingarsinnað að brenna eins og
eitt jólatré og brjóta nokkrar rúður. Með því finnst þeim
þeir sýna að þeir séu engir venjulegir kontóristar heldur
fólk sem kýs önnur vinnubrögð en tíðkast hafa í hefð-
bundnum stjórnmálum borgaralegra íhaldsmanna.
Það þarf að frelsa þjóðina úr vondum greipum þessarar
ríkisstjórnar. Stjórnarandstaðan verður að vakna, sýna
dug og koma sér að verki. Það er svo margt sem þarf að
gera. kolbrun@mbl.is
Kolbrún
Bergþórsdóttir
Pistill
Móðgun við þjóðina
STOFNAÐ 1913
Útgáfufélag: Árvakur hf., Reykjavík.
Ritstjórar:
Davíð Oddsson Haraldur Johannessen
Aðstoðarritstjóri:
Karl Blöndal
Útgefandi:
Óskar Magnússon
FRÉTTASKÝRING
Guðni Einarsson
gudni@mbl.is
S
tofnar ýsu og steinbíts eru
á niðurleið samkvæmt
niðurstöðum stofnmæl-
ingar botnfiska, svo-
nefndu haustralli Haf-
rannsóknastofnunarinnar nú í haust.
Heildarvísitala ýsu lækkaði um
25% frá því í haustrallinu í fyrra.
Hún var nú um 45% af því sem hún
var árið 2004 þegar hún var hæst.
Stofnvísitala steinbíts lækkaði
einnig samanborið við mælinguna
2009. Hún var nú sú lægsta síðan
haustrallið hófst árið 1996. Í skýrslu
Hafrannsóknastofnunarinnar um
nytjastofna sjávar og aflahorfur á
yfirstandandi fiskveiðiári, sem kom
út í júní sl., segir m.a. að nýlið-
unarvísitala steinbíts sé í sögulegu
lágmarki. Veiðistofn steinbíts hefur
verið að minnka síðan 2006. Lagði
stofnunin til að steinbítsaflinn mið-
aðist við kjörsókn sem samsvari
8.500 tonnum á fiskveiðiárinu 2010/
2011. Heildaraflinn var ákveðinn
12.000 tonn á fiskveiðiárinu.
Margir hafa reitt sig á ýsuna
Friðrik J. Arngrímsson, fram-
kvæmdastjóri LÍÚ, sagði að útvegs-
menn hefðu talið á liðnu vori að fara
ætti varlegar í ákvörðun aflamarks á
steinbít en síðar varð raunin.
Ýsustofninn hefur farið hratt
niður allt frá árinu 2004. Friðrik
bendir á að ýsan virðist vera að nálg-
ast svipað ról og hún var á fram til
2001. Áframhaldandi samdráttur
mun koma illa við marga.
„Þetta er verulegt högg fyrir
margar útgerðir sem byggja á ýsu-
veiðum, til dæmis hafa Vestmanna-
eyingar og fleiri byggt mjög á þeim,“
sagði Friðrik. Yfirlit um aflamark í
ýsu, flokkað eftir fyrirtækjum í upp-
hafi þessa fiskveiðiárs, sýnir að 50
stærstu útgerðirnar ráða yfir 84% af
heildaraflamarkinu. HB Grandi hf.
er með 2.577 tonn þorskígilda, Vísir
hf. 2.292 tonn og Brim hf. 2.115 tonn.
Af fyrirtækjunum 50 eru tíu í Vest-
mannaeyjum. Aflaheimildir Vest-
mannaeyinga í ýsu nema nú samtals
6.464 þorskígildistonnum.
Smábátasjómenn
Stjórn Landssambands smá-
bátaeigenda (LSS) skoraði nýlega á
sjávarútvegsráðherra að auka við
veiðiheimildir í ýsu. Örn Pálsson,
framkvæmdastjóri LSS, sagði að
smábátasjómenn teldu sig alls stað-
ar verða vara við aukna ýsu. Hann
telur að göngumynstur ýsunnar hafi
breyst og það sé eitthvað sem þurfi
að athuga betur. Þetta valdi því að
ýsan komi ekki jafn vel fram nú og
áður í athugunum Hafrannsókna-
stofnunarinnar. Meðan togurunum
hafi gengið illa undanfarið að veiða
ýsu hafi bátum á grunnslóð gengið
það mjög vel. Hann nefndi að stofn-
unin hefði fjölgað athugunarstöðum
í Breiðafirði fyrir nokkrum árum en
taldi að gera þyrfti betur varðandi
grunnslóðina.
Krókaaflamarksbátar eru með
um 15% af ýsuhlutdeildinni en hafa
verið að veiða upp undir fjórðung af
allri ýsu á undanförnum árum. Þeir
hafa getað leigt heimildir af stærri
skipum, en það hefur gengið verr að
fá heimildir leigðar undanfarin tvö
ár, að sögn Arnar. „Þegar ég leit á
þetta síðast voru krókaaflamarks-
bátar búnir að veiða yfir 70% af út-
hlutun sinni í ýsu á fiskveiðiárinu og
rétt rúmur fjórðungur ársins liðinn.“
Hann sagði að sama gilti um
steinbítinn og ýsuna. Steinbíturinn
hefði verið nánast eingöngu við
Vestfirðina og lítillega við suðaust-
urhornið. Nú hefði útbreiðsla hans
snaraukist við landið. „Við tökum
steinbítstölunni líka með smá var-
úð,“ sagði Örn.
Í þúsundum tonna
Vorrall (1985-2010) Haustrall (1996-2010)
Ýsuvísitala í vor- og haustralli
1985 1990 1995 2000 2005 2010
800
600
400
200
0
Minna mældist af
ýsu og steinbít
Hvað má veiða mikið af ýsu?
Leyfilegur heildarafli af ýsu á fisk-
veiðiárinu 2010/2011 er 50.000
tonn. Miðað er við óslægðan afla.
Fiskveiðiárið er frá 1. september
til 31. ágúst.
Hefur ýsukvótinn minnkað?
Hafrannsóknastofnunin lagði til
45.000 tonna hámarksafla ýsu á
fiskveiðiárinu 2010/2011 en kvót-
inn var ákveðinn 50.000 tonn. Á
almanaksárinu 2009 voru veidd
82.000 tonn af ýsu sem var 20%
minna en árið 2008.
Hvers vegna er minni ýsa?
Nýliðun ýsu var mjög góð 1998-
2003. Árgangar 2004-2006 eru
nærri meðallagi, árgangur 2007
frekar stór en árgangar 2008 og
2009 mjög litlir, samkvæmt
skýrslu Hafrannsóknastofnunar-
innar um nytjastofna sjávar
2009/2010 og aflahorfur fisk-
veiðiárið 2010/2011. Stórir ár-
gangar frá 1998-2000 ollu mikilli
stækkun stofnsins frá 2001-
2004. Ýsustofninn hefur minnkað
hratt undanfarin ár því nýir ár-
gangar eru miklu minni en þeir
sem eru að hverfa. Stofninn mun
halda áfram að minnka þegar síð-
ustu stóru árgangarnir hverfa.
Spurt&svarað