Morgunblaðið - 23.12.2010, Blaðsíða 24

24 UMRÆÐAN Minningar
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 23. DESEMBER 2010
Það er mikið um
það á þessu ári, 2010,
að hinar og þessar
stofnanir og fyrirtæki
eigi afmæli, 80 eða 100
ára. En það hefur ekki
verið minnst á það að
árið 1910 gerðu Ís-
lendingar manntal og
er það aldargamalt í
ár.
Eftirfarandi texti er
tekinn upp úr hagfræðiskýrslunni
Manntal á Íslandi – 1. desember
1910, sem gefin var út af Stjórn-
arráði Íslands 1913:
„Á Alþingi 1909 bar doktor Jón
Þorkelsson þáverandi þingmaður
Reykvíkinga upp svolátandi tillögu
til þingsályktunnar:
„Neðri deild Alþingis ályktar að
skora á landstjórnina, að hún gangi
sjálf fyrir því að taka manntal, er
fram skal fara hér á landi 1910, og
geri sjálf allar nauðsynlegar ráð-
stafanir til þess, svo að hún sjálf
sjái um að unninn sé úr því allur sá
hagfræðilegi fróðleikur, sem þörf
er á, en Hagfræðiskrifstofan í
Kaupmannhöfn sé upp héðan leyst
frá þeim starfa.“
Ályktunin var sam-
þykkt í neðri deild og
afgreidd til stjórn-
arinnar frá þinginu.“
Það höfðu verið tek-
in mörg manntöl á Ís-
landi en þetta var það
fyrsta sem Íslend-
ingar tóku sjálfir og
gerðu það þrátt fyrir
að einhver ágrein-
ingur væri um málið
milli Stjórnarráðsins
og fjármálastjórn-
arinnar í Kaupmannahöfn. Var
mjög til þess vandað.
Niðurstöður þess voru meðal
annars þessar: Árið 1910 voru Ís-
lendingar 85.183, af þeim voru
43.411 sem lifðu af landbúnaði,
15.890 sem lifðu af fiskveiðum og
svo voru verkamenn og verkakonur
sem unnu í kaupstöðum og höfðu
þar einhverja vinnu og eitthvað var
af iðnaðarmönnum.
Í manntalinu má finna ýmsar
upplýsingar um hagi fólks sem
fróðlegt er að skoða. Hvernig fólk
færðist til, hvenær það kom inn í
sóknina og hvaðan. Hve mörg börn
það átti lifandi og dáin. Hvenær
það var fætt og hvar. Það sem er
sérstaklega merkilegt í þessu
manntali eru lýsingar á bæj-
arhúsum til sveita og upplýsingar
um það í hversu mörgum her-
bergjum fólk bjó í kaupstöðum. Til
dæmis „3 heilþil og 2 hálfþil“.
Með gerð Manntalsins 1910 voru
Íslendingar framsýnir og vert er að
minnast þess að öld er liðin frá því
það var tekið. Í kjölfarið voru síðan
samþykkt lög nr. 24, 20. október
1913 um Hagstofu Íslands.
Ættfræðifélagið hefur unnið að
því að koma Manntalinu 1910 út og
eru komnar út Skaftafellssýslur
vestur um að Borgarfjarðarsýslu.
Vonandi verður hægt að halda
þessari útgáfu áfram.
Manntalið 1910
Eftir Hólmfríði
Gísladóttur » Það sem er sér-
staklega merkilegt
í þessu manntali eru
lýsingar á bæjarhúsum
til sveita og upplýsingar
um það í hversu mörg-
um herbergjum fólk
bjó í kaupstöðum.
Hólmfríður Gísladóttir
Höfundur er ættgreinir.
Vegna fréttar í Mbl. 21.12. 2010 vilj-
um við koma á framfæri að samn-
ingur Álftaness við Fasteign (EFF)
er hliðstæður samningum 11 annarra
sveitarfélaga. Leiga og hug-
myndafræði EFF fékk samþykki
sveitarstjórnaráðuneytisins á sínum
tíma. Sveitarfélögin sem eru leigu-
takar, hjá eigin félagi, greiða leigu af
brúttóverðmæti hinna leigðu eigna
s.s. venja er í viðskiptum. Hlutafjár-
eign í EFF var forsenda hagkvæmni
þess að leigja fremur en að byggja.
Bæjarfulltrúar Á- og D-lista sam-
þykktu samninginn við EFF og
hlutafjárkaup.
Í fréttinni staðfestir forystumaður
D-listans í Reykjanesbæ og formað-
ur bæjarráðs þar að viðskipti þeirra
við EFF séu svipuð viðskiptum
Álftaness. Morgunblaðinu þykir ekki
ástæða til að setja þessi ummæli í
fyrirsögn fréttarinnar, heldur notar
breiðletur til að vefengja samning
Álftaness.
Áður en ákvarðanir voru teknar
um skuldbindingar með EFF fékk
bæjarstjórn Álftaness sérfræðiálit, í
samræmi við sveitarstjórnarlög, og
einnig álit Grant Thornton, endur-
skoðanda sveitarfélagsins. Endur-
skoðandinn byggði umsögn sína á
viðamikilli úttekt KPMG á rekstri
EFF þar sem fram kemur að rekstur
EFF sé mjög traustur.
Endurskoðandi Álftaness segir
m.a. í umsögn um kaup á hlutafé:
„Öll áform og útreikningar EFF
miða við að ávöxtun eiginfjár verði að
lágmarki 10% á ársgrundvelli en
undanfarin ár hefur arðsemi félags-
ins verið umtalsvert meiri. Að gefn-
um fyrirliggjandi forsendum félags-
ins virðist ávöxtun eiginfjár
félagsins vera hærri en sem nemur
leigugreiðslum af undirliggjandi
fjárfestingum.“
Samkvæmt leigu- og arðgreiðslum
áranna 2007-8 var arður EFF til
Álftaness hærri en leigugreiðslur af
undirliggjandi fjárfestingum. Árið
2009 ákvað EFF að lækka leigu, þótt
slíkt lækkaði arðgreiðslur. Í fram-
haldi var tillaga Á-lista um að kaupa
til baka lóð íþróttamiðstöðvar,
greiða með hlutafé og lækka þannig
skuldbindingar samþykkt, – bæði í
bæjarstjórn og í EFF. Meirihluti D-
lista í bæjarstjórn Álftaness, sem
tók við af Á-lista, hefur þó ekki
fullnustað þessa samþykkt og lækk-
að leigu 2009 og 2010.
Við óskum Álftnesingum gleði-
legra jóla og nýárs og vonum að fjöl-
miðlaumfjöllun um fjárhagsvanda
Álftaness verði sanngjörn og mál-
efnaleg á nýju ári.
SIGURÐUR MAGNÚSSON,
bæjarfulltrúi Á-lista, og
KRISTÍN FJÓLA BERGÞÓRS-
DÓTTIR, varabæjarfulltrúi Á-lista.
Leigusamningur
Álftaness við EFF er
hliðstæður samningum
annarra sveitarfélaga
Frá Sigurði Magnússyni
og Kristínu Fjólu Bergþórsdóttur
Kristín Fjóla
Bergþórsdóttir
Sigurður
Magnússon
Senn kemur jólanna kyrrð,
maður klökknar við.
Við heyrum klukkur klingja inn,
kvöldsins djúpa frið.
Og kirkjukórar syngja,
um komu frelsarans.
Svo heilög hátíð verður,
í huga sérhvers manns.
Þú ert sem barn og bíður,
þitt bærist hjarta ótt.
Og langur tíminn líður,
já liðinn er hann fljótt.
Og jólakvöldið kyrra,
sem kemur þessa nótt,
með fögnuði og friði,
ég finn hve allt er hljótt.
Við jötu móðir kraup á kné,
og kyssti drenginn sinn.
Í fjárhúsi við friðsæl vé,
var fæddur sonurinn.
Nú hátíð lýsir hrein og tær,
minn huga fyllir senn.
Er englabirtan bjarma slær,
og blessar alla menn.
Já loksins kvöldið kemur,
sem Kristur birtist hér.
Og enginn öðrum fremur,
er nálægari mér.
Þá finn ég helgan friðinn,
sem fegrar ljósið bjarta.
Og fyllir sérhvert hjarta.
Já vertu velkominn.
SIGURÐUR RÚNAR
RAGNARSSON,
sóknarprestur
í Norðfjarðarprestakalli.
Senn kem-
ur jólanna
kyrrð
Frá Sigurði Rúnari
Ragnarssyni
Þær voru afmælis-
systur, Hólmfríður og
dóttir mín, fæddar 13.
mars með 53 ára millibili. Frá þeim
degi sem dóttirin fæddist fóru að
berast pakkar frá New York þar
sem Hólmfríður bjó með sínum ynd-
islega manni, Ingva S. Ingvarssyni,
sem þá gegndi stöðu sendiherra Ís-
lands þar.
Ingvi hafði búið heima hjá ömmu
og afa á Smáragötunni meðan hann
stundaði háskólanám í Reykjavík og
alla tíð litum við systur á hann sem
fósturbróður mömmu. Þau hjónin
voru afar glæsileg, en umfram allt
einstaklega góðar, tryggar og heið-
arlegar manneskjur. Við heimsótt-
um þau til Parísar þegar þau bjuggu
þar og engin okkar gleymir kvöldinu
þegar þau buðu okkur í kvöldverð,
þar sem Ingvi setti á sig gervi-yf-
irskegg og lék þjón og Bergljót
einkadóttir þeirra sýndi ballett. Allt
sem þau gerðu varð að skemmtilegu
ævintýri.
Þau elskuðu Bergljótu sína fram-
ar öllu öðru og þegar barnabörnin
komu eitt af öðru varð líf þeirra auð-
ugt. Þau ferðuðust með fjölskyld-
unni og nutu margra gleðistunda.
Ingvi lést í ágúst í fyrra og mikið
saknaði hún Hólmfríður síns trygga
förunautar til áratuga.
Við Hólmfríður hittumst síðast í
Hólmfríður Guðlaug
Jónsdóttir
✝ Hólmfríður Guð-laug Jónsdóttir
fæddist á Akureyri
13. mars 1922. Hún
andaðist á hjúkr-
unardeild Grundar í
Reykjavík 28. nóv-
ember 2010.
Hólmfríður Guð-
laug var jarðsungin
frá Grafarvogskirkju
9. desember 2010.
september þegar við
lágum á sömu deild á
Borgarspítalanum. Á
hverjum morgni kom
hún inn til mín og
kyssti mig góðan dag
og á hverju kvöldi stóð
hún við rúmið mitt og
kyssti mig góða nótt. Í
hennar augum var ég
alltaf „Anna litla“.
Eitt kvöldið sat hún
hjá mér og sagði mér
alls konar leyndarmál
úr lífi fjölskyldu minn-
ar. Hún sagðist ekkert
ætla að yfirgefa þessa jarðvist nema
ég vissi hitt og þetta sem nauðsyn-
legt var að vita! Vænst þótti mér um
hversu fallega hún talaði um ömmu
og afa og mömmu mína. Þar skein
einlæg væntumþykja og virðing í
gegn.
Hún saknaði Ingva síns mikið og
á náttborðinu á spítalanum hafði
hún mynd af honum í fallegum
ramma. Þessari mynd hélt hún á
löngum stundum og söknuðurinn
eftir eiginmanninum leyndi sér ekki.
Hólmfríður og Ingvi tóku þátt í
öllum stórum stundum í lífi mínu, en
þau voru líka stuðningur á erfiðum
tímum. Vandað fólk og traust.
Traust eins og klettar.
Við mæðgur, mamma og systur
mínar kveðjum yndislega konu með
þakklæti fyrir órjúfanlega vináttu
og tryggð. Við vottum elsku Bíbí og
fjölskyldu hennar djúpa samúð og
fullviss þess að nú eru Hólmfríður
og Ingvi saman að nýju, vitum við að
þau fylgjast með sínu fólki eins og
þau gerðu alltaf.
Hólmfríði kveð ég með orðunum
sem hún kvaddi mig með á hverju
kvöldi á spítalanum:
„I love you“.
Anna Kristine Magnúsdóttir.
Ingibjörg Ingv-
arsdóttir, Imma, hefur
kvatt þetta jarðlíf.
Minningar um vináttu
og skemmtilegar stundir í Skál á
Síðu leita á hugann og vilja komast á
blað. Árið 1990 hófst sameign fimm
aðila á jörðinni Skál í Skaftárhreppi.
Við þrjár tilvonandi húsfreyjur í
Skál þekktumst ekki fyrir þann tíma
en tókum óðar til höndum þar til hús
og umhverfi höfðu tekið stakka-
skiptum og allir gátu verið stoltir af.
Þar komu fram einstakir hæfileikar
Immu við að gera Skálina heimilis-
lega. Smekkvísi hennar og dugnaður
kom okkur hinum húsfreyjunum oft
til góða og gátum við margt af henni
lært þegar kom að vali á húsbúnaði,
allt var vandað og jafnframt litríkt
og fallegt og af bestu gerð. Okkur
varð fljótt ljóst að engin meðalmann-
eskja á þessu sviði var þar á ferð.
Fljótlega hófst skógræktin í Skál.
Imma lagði þar drjúga hönd á plóg
og var áhugasöm þar um, árangur-
inn er nú þegar orðinn glæsilegur
skógur. Imma hafði næmt auga fyrir
fegurð náttúrunnar og Skálin hafði
upp á margt að bjóða, til dæmis
Skálarheiðina sem var perlan okkar,
Skaftána, alltaf straumþunga og sí-
breytilega, mosavaxið Skaftárelda-
hraunið með sínum Skálarstapa. Oft
var gengið vestur með fjalli eða
Ingibjörg
Ingvarsdóttir
✝ Ingibjörg Ingv-arsdóttir fæddist í
Hafnarfirði 21. febr-
úar 1931. Hún lést á
heimili sínu 5. desem-
ber 2010.
Ingibjörg var jarð-
sungin frá Hafn-
arfjarðarkirkju 13.
desember 2010.
austur til að líta yfir í
Holtsdalinn.
Mér er minnisstætt
þegar Imma benti mér
eitt sinn að koma og
líta út um þvottahús-
gluggann í Skál. Sjálf
stóð hún bergnumin
og horfði út. Ég var
ekki viss um hvað væri
þar að sjá, en þá benti
Imma á að glugginn
rammaði inn Tófu-
hornið, stuðlabergið
og Unufossinn og hún
sagði „þetta er eins og
málverk“. Þá áttaði ég mig á þessu
mikla undri, listaverki náttúrunnar.
Fleiri ævintýri voru í farvatninu,
þegar Skálarbændur fóru í útrás
upp á heiðgrænar Síðuheiðar við
Leiðólfsfell. Hófst þar Hellisáræv-
intýrið þegar hafbeitarlöxum var
sleppt í ána. Imma stendur enn ljós-
lifandi í huga mér í brúnum vöðlum
eiginmannsins úti í ánni við að
hreinsa grindur, sem jafnóðum fyllt-
ust aftur af gróðri og féllu um koll.
Já margt og mikið var brasað og
framkvæmdagleðin var ósvikin þótt
oftast værum við öll blaut uppfyrir
haus. Þá var nú ekki amalegt að
koma heim í hús og njóta góðs matar
og drykkjar og þar var Imma líka á
heimavelli þegar kom að því að út-
búa veisluborð og gera sér glaðan
dag.
Árin liðu og Skálarbændur fundu
sér ný býli og nýjar veiðilendur.
Enginn stöðvar tímans rás og nú
hefur Imma kvatt okkur. Efst er í
huga þakklæti fyrir að hafa átt sam-
leið með Immu og fengið að upplifa
Skálarævintýrið. Halldóri, börnum
og barnabörnum sendum við Gísli
innilegar samúðarkveðjur.
Sigríður Níelsdóttir.
Morgunblaðið birtir alla útgáfudaga aðsendar um-
ræðugreinar frá lesendum. Blaðið áskilur sér rétt til að
hafna greinum, stytta texta í samráði við höfunda og
ákveða hvort grein birtist í umræðunni eða í bréfum til
blaðsins.
Blaðið birtir ekki greinar, sem eru skrifaðar fyrst og
fremst til að kynna starfsemi einstakra stofnana, fyr-
irtækja eða samtaka eða til að kynna viðburði, svo sem
fundi og ráðstefnur.
Þeir sem þurfa að senda Morgunblaðinu greinar eru
vinsamlega beðnir að nota innsendikerfi blaðsins. Formið
er undir liðnum „Senda inn efni“ ofarlega á forsíðu mbl.is.
Einnig er hægt að slá inn slóðina www.mbl.is/sendagrein
Ekki er lengur tekið við greinum sem sendar eru í tölvu-
pósti og greinar sem sendar eru á aðra miðla eru ekki birt-
ar.
Í fyrsta skipti sem formið er notað þarf notandinn að
nýskrá sig inn í kerfið, en næst þegar kerfið er notað er
nóg að slá inn netfang og lykilorð og er þá notandasvæðið
virkt.
Ekki er hægt að senda inn lengri grein en sem nemur
þeirri hámarkslengd sem gefin er upp fyrir hvern efn-
isþátt en boðið er upp á birtingu lengri greina á vefnum.
Nánari upplýsingar gefur starfsfólk greinadeildar.
Móttaka aðsendra greina