Saga - 2004, Blaðsíða 17

S VAVA R J Ó S E F S S O N
Bodil Begtrup
Barátta danska sendiherrans fyrir breytingum
á söguskoðun Íslendinga
Hér verða samskipti Íslands og Danmerkur eftir sambandsslitin 1944
greind með því að segja sögu Bodilar Begtrup sem gegndi starfi sendiherra
Danmerkur á Íslandi frá 1949 til 1956. Begtrup taldi Íslendinga ekki sjá Dani
í réttu ljósi og vildi jafnframt kynna fyrir Dönum viðhorf Íslendinga til
samskiptasögu þjóðanna. Greinin fjallar um viðleitni sendiherrans til að
bæta sambúðina og auka gagnkvæman skilning á milli þjóðanna. Begtrup
taldi ýmislegt athugavert við umfjöllun um samskiptin við Dani í kennslu-
bókum í Íslandssögu og reyndi að fá henni breytt. Enn fremur vildi hún
eyða misskilningi og spennu í sambúð þjóðanna með því að beita sér fyrir
rannsóknum á samskiptum þeirra á liðnum öldum og fræðslu um þau,
meðal annars með því að vekja fólk til vitundar um menningarsögulegt
mikilvægi gömlu dönsku húsanna hér á landi.*
Þjóðernissinnuð söguskoðun var hafin til vegs og virðingar víða í
Evrópu á 19. öld.1 Ísland var engin undantekning frá því og endur-
spegluðust þjóðernisviðhorf Íslendinga til Dana til dæmis vel í
söguskoðunum og sögukennslu á Íslandi. Svo var enn um miðja 20.
öld þegar Íslandssagan var túlkuð sem barátta Íslendinga gegn út-
Saga XLII:1 (2004), bls. 17–58.
G R E I N A R
* Höfundur vill færa Guðmundi Jónssyni dósent við HÍ sérstakar þakkir fyrir
veitta aðstoð. Guðmundur var leiðbeinandi við lokaritgerð höfundar til B.A.-
gráðu í sagnfræði, „Bodil Begtrup. Sendiherrann sem vildi breyta söguskoðun
Íslendinga“, en grein þessi er byggð á henni og þar er fjallað ítarlegar um starf
sendiherrans. Jafnframt útvegaði hann meginheimildir ritgerðarinnar, skjöl
danska sendiráðsins á Íslandi í embættistíð Bodilar Begtrup, það er skjalaheild
frá árunum 1951–1956, en þau eru hluti af skjalasafni danska utanríkisráðu-
neytisins og varðveitt í Ríkisskjalasafninu í Kaupmannahöfn.
1 Gunnar Karlsson, „Markmið sögukennslu“, bls. 174–183. — Ingi Sigurðsson,
Íslenzk sagnfræði, bls. 22–26, 42–43, 75–78 og 111.
Saga 2004 - NOTA 1.12.2004 9:40 Page 17