Saga - 2004, Blaðsíða 83

tengdi sjálfri dauðastundinni vænti hann „eilífs dýrðar ljóss og
sælu lífs“ í ríki sonar Guðs og frelsara síns. Hér gætti því sterkrar
upprisutrúar. Í krafti hennar vænti hann persónulegrar upprisu
sinnar og nýrra samvista við ástvini er farnir voru á undan honum
yfir móðuna miklu. Upprisutrú hans var því mjög persónuhverf
sem kemur heim og saman við sterka sjálfsvitund hans þegar hann
til dæmis bar „réttindi sín og skyldur“ frammi fyrir Guði saman við
stöðu annarra í því efni.
Sterk einstaklingsvitund kom einnig fram í þeirri persónulegu
framsetningu á holdtekju Krists sem Hálfdán beitti. Samkvæmt
henni varð Kristur „eitt sinn“ bróðir Hálfdánar sjálfs.87 Endur-
lausnarverkið var ekki unnið öllu mannkyni eða gjörvöllu sköpunar-
verkinu til heilla á hóprænan (eða kollektívan) hátt heldur sérhverj-
um einstaklingi sem stendur frammi fyrir Guði og meðtekur opin-
berun hans í iðrun, trú og trausti. Samræmist þessi hugsun vel út-
valningarhugmyndinni sem víða kom fram í umhugsun Hálfdánar
um tilveru mannsins handan dauðans. Í huga hans var það ekki
mannkyn í heild sinni sem stóð frammi fyrir dómara sínum og
lausnara heldur hinn meðvitaði og skyni gæddi einstaklingur.
Niðurstöður
Hálfdán Einarsson leit á afmælisdaginn sem merkileg persónuleg
tímamót í lífi sínu allt frá upphafi dagbókarfærslna sinna 1826 til
dauðadags tæplega 40 árum síðar. Virðist dagurinn lengst af hafa
skipað mikilvægan sess í andlegu lífi hans en þó fengið stöðugt
meira vægi eftir því sem á ævina leið. Í þessu efni vék Hálfdán frá
þeirri staðalmynd að afmælishald í landinu hafi ekki almennt
tíðkast fyrr en seint á 19. öld. Hér gefst ekki tækifæri til að kanna
eða leiða líkur að því hversu algengar slíkar afmælishugleiðingar
voru meðal presta og e.t.v. almennings á ritunartíma dagbókarinn-
ar þótt veislur og gjafir hafi komið síðar. Allar ályktanir sem dregn-
ar verða af athuguninni eiga því við Hálfdán einan.
Hvort sem frásagnir Hálfdánar af gjöfum og öðru tilstandi í
kringum afmæli eru tæmandi eða ekki, sýna þær að ekki var um
A F M Æ L I S H A L D O G S J Á L F S V I T U N D 83
87 Benda má á þá sterku persónuvitund sem fram kemur í stíl þessarar síðustu
afmælishugleiðingar/bænar Hálfdánar. Þar koma persónu- og eignarfornöfn
sem vísa til 1. pers. et. fyrir ekki sjaldnar en 38 sinnum. Hún kemur enn fyrir
í því að hann kýs að kalla sig þjón Guðs og son hans þótt óverðugur væri.
Sama heimild, 28.2.1865.
Saga 2004 - NOTA 1.12.2004 9:40 Page 83