Saga - 2004, Blaðsíða 146

lýsa ferðalagi án þess að gera grein fyrir landslaginu sem farið er
um?“ spyr Bourdieu.6
Sigurður Gylfi gerir ráð fyrir því að einsöguleg aðferð tryggi
betur en aðrar sagnfræðilegar aðferðir frelsi sagnfræðingsins und-
an kenningum eða persónulegum skoðunum, „manngerðum pökk-
um“ eins og hann kallar það. Á að skilja það svo að skeri maður
viðfangsefni sitt nógu smátt þá sé minnst hætta á að fyrirframgefn-
ar hugmyndir troði sér upp á milli sagnfræðingsins og viðfangsefn-
isins? Mætti ég biðja um rökstuðning fyrir þessari skoðun? Og hvað
er þá orðið af vinsælli orðræðu póstmódernista um afstæði sögu-
legrar þekkingar?
Þegar öllu er á botninn hvolft er líklega ekki ástæða til að rök-
ræða við Sigurð Gylfa um hvaða aðferðir séu haldbestar til að rann-
saka og þekkja fortíðina því að hugmyndir hans hvíla á sögusýn og
heimspekilegri afstöðu sem gerir umræðuna marklausa. Þegar Sig-
urður Gylfi lýsir því yfir að söguleg vitneskja sé afstæð, túlkun sé
aðeins persónuleg skoðun eða „hugmyndafræði“ einstaklings, þá
er hann búinn að gefa sannleiksleitina sem markmið sagnfræðings-
ins upp á bátinn. Með svo róttækri afstæðishyggju verður sagan
bara „það sem mér finnst“. En hver er þá tilgangur sagnfræðinnar,
ef ekki sannleiksleitin? Sigurður Gylfi svarar því í nýlegri Skírnis-
grein með því að staðhæfa að sagnfræði snúist um að „veita ein-
staklingum tækifæri til að móta sjálfsmynd sína“.7 Í anda hins sjálf-
læga póstmódernisma víkur þekking og skilningur á fortíðinni fyrir
eflingu persónuþroska sagnfræðingsins sjálfs. Ekki mæli ég á móti
því að sjálfsþekking og persónuþroski séu göfug markmið í sjálfu
sér, en liggur ekki beinna við að ná þeim með öðru en iðkun sagn-
fræði? Ef við smættum tilgang sagnfræðinnar niður í sjálfsfremd
sagnfræðingsins, þá er lítið eftir af henni sem marktækri fræðigrein.
G U Ð M U N D U R J Ó N S S O N146
6 Sama rit, bls. 44.
7 Sigurður Gylfi Magnússon, „Að stíga tvisvar í sama strauminn. Til varnar
sagnfræði“, Skírnir 177 (vor 2003), bls. 150.
Saga 2004 - NOTA 1.12.2004 9:40 Page 146