Saga - 2004, Blaðsíða 78

fyrir hann. Þá gerði hann sér og á sérstakan hátt grein fyrir því að
ekki væri víst að lífsstundir hans yrðu eftir þetta taldar í árum held-
ur ef til vill aðeins í mánuðum, vikum eða jafnvel dögum.73 Að því
leyti má segja að færslan öðlist tilverufræðilega (eða exístensíalíska)
vídd.
Hálfdán leit sýnilega svo á að staða hans í heiminum og frammi
fyrir Guði gæfi lífi hans takmark og gildi um leið og hún skuldbatt
hann til verðugrar þjónustu við Guð. Þjónustan við Guð og þar
með tilgangur lífs hans fólst að hans hyggju í því að lifa Guði til
dýrðar og vera sem flestum „samlífsmönnum“ sínum til einhvers
góðs. Í trú Hálfdánar var því sterkur félagslegur og siðferðislegur
þáttur sem í hans tilfelli leiddi til samkenndar, samstöðu og gagn-
kvæmrar skuldbindingar manna á milli.74 Þessa ábyrgð mannsins
leiddi Hálfdán út frá mannlegu eðli (það er skynsemi mannsins) en
einnig út frá persónulegri sérstöðu hans sjálfs sem kom fram í því
að Guð hafði opinberað sig fyrir Hálfdáni jafnvel „mörgum öðrum
mönnum betur“. Hér játaði Hálfdán því að hann hefði ekki aðeins
notið meiri náðar en margir aðrir, eins og hann hafði þráfaldlega
sagt áður í afmælishugleiðingu, heldur hafi honum einnig auðnast
að kynnast Guði mörgum öðrum betur.75 Í því hve eiginlegt Hálf-
dáni virðist hafa verið að bera sjálfan sig og stöðu sína saman við
aðra kemur fram sterk einstaklings- eða sjálfsvitund af hans hálfu.
Þakklæti Hálfdánar yfir því að hann skuli hafa orðið til sem
„skinsemi gæddur maður“ minnir á hugleiðingar Jóns í Reykjadal
út frá fæðingardeginum en í Misseraskiptaoffri sínu, sem rætt var um
í inngangi greinarinnar, hvatti hann menn til að „offra Guðe hiartann-
legu Þacklæte fyrir þann Velgiörning að hann … Skapade oss Skin-
semdarfullar Manneskiur …“76 Kann það að benda til þess að hið
andlega og „innhverfa“ afmælisdagahald Hálfdánar sé að verulegu
leyti til komið fyrir áhrif frá þeirri bók en hún hafði einnig mikil
áhrif á guðræknislíf hans á árstíðaskiftum.
Árið 1861 varð Hálfdán sextugur og var það síðasta stórafmæli
hans. Dagurinn leið við embættisstörf, meðal annars varð hann að
tala á milli hjóna. Um kvöldið las hann þó tvær hugleiðingar úr bók
Zschokkes. Í bókun dagsins hvarflaði hugur Hálfdánar víða um
H J A LT I H U G A S O N78
73 Sama heimild, 28.2.1860.
74 Sama heimild, 28.2.1865.
75 Sama heimild, 28.2.1853, 28.2.1854 og 28.2.1857.
76 Jón Guðmundsson, Tvisvar Siøfalldt Misseraskipta-Offur, bls. 32. Á sama stað
kallaði sr. Jón og manninn „skinsemdarfulla Skepnu“.
Saga 2004 - NOTA 1.12.2004 9:40 Page 78