Morgunblaðið - 14.05.2011, Síða 35

35
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 14. MAÍ 2011
Skjaldborg um Hörpu Mótmælendur tóku á móti forsetahjónunum með slagorðaskjöldum og trommuslætti þegar þau mættu á opnunarhátíð tónlistarhússins Hörpu seinnipartinn í gær.
Eggert
Umsókn um aðild Ís-
lands að Evrópusamband-
inu var lögð inn fyrir tæp-
um tveimur árum.
Umsóknin markaði engin
þáttaskil í endurreisn þjóð-
arbúsins eins og forsætis-
ráðherra fór mikinn í að
halda fram á þeim tíma.
Margt hefur hins vegar
drifið á daga íslensku þjóð-
arinnar síðan. Icesave-
samningum hefur verið hafnað án þess
að ragnarök yrðu, krónan hefur styrkst
þó í skjóli gjaldeyrishafta sé og verð-
bólga er með lægsta móti um árabil.
Niðurstöðu þjóðaratkvæðagreiðsl-
unnar um Icesave-samninginn nú í apríl
er varla hægt að túlka öðruvísi en að
meðal þjóðarinnar sé mikil andstaða við
ESB-aðild. Þrátt fyrir það hefur enginn
stjórnmálaflokkur tekið afdráttarlaust af
skarið um að stöðva beri yfirstandandi
„aðlögunarferli“. Þetta eru mikil von-
brigði fyrir alla einlæga andstæðinga
ESB-aðildar Íslands, ekki síst í ljósi þess
að hluti þeirra þingmanna sem atkvæði
greiddu með aðildarumsókn var og er í
raun á móti ESB-aðild. Mikill tími og
kraftar, bæði vinna og fjármunir, fara í
þetta viðfangsefni á meðan nóg önnur
verkefni er við að fást í þjóðfélaginu.
Í ályktun alþingis er að finna ýmis
skilyrði og kröfur sem halda skal fram í
viðræðunum. Á næstu vikum munu birt-
ast skýrslur ESB um afrakstur rýni-
vinnu einstakra samningskafla. Í október
mun síðan koma út ítarleg skýrsla um
stöðu ferlisins í heild sem lögð verður
fyrir Evrópuþingið. Hér mun gefast
kjörið tækifæri til að setja upp próf-
jöfnuð um stöðu málsins. Bera saman
kröfur og afstöðu okkar þings og þjóðar
við greiningu ESB. Afstaða ESB til
banns við innflutningi á lifandi dýrum
hefur þegar komið fram og fleira mun ef-
laust skýrast í ferlinu.
Frá sjónarhóli ESB er augljóst að
mörg ljón eru á veginum áður en Ísland
getur orðið aðili að sambandinu. Eitt af
skilyrðum þess að ESB taki upp við-
ræður við ný lönd um aðild
er að almennt standi vilji til
þess meðal þjóðarinnar.
Þetta verður tæpast sagt að
standist hér á landi. Fyrir
alla sem vilja sjá það er ljóst
að ESB hefur sjálft áhuga á
aðild Íslands – þrátt fyrir að
við þversköllumst eins og
kotkarlar við að borga
meintar skuldir okkar, það
er ekki laust við að snær-
isþjófurinn frá Rein komi
hér upp í hugann. Svarið
liggur á sama hátt í augum uppi. Eru
það fiskimiðin? Tæplega, fiskveiðar
skipta litlu máli í hagkerfi ESB.
Skemmst er að minnast orða forseta
Slóveníu um sérstöðu Íslands sem fisk-
veiðiþjóðar, sem féllu í opinberri heim-
sókn hans hér á landi nýverið. Er það
rafmagnið sem virkja má úr fossum okk-
ar? Tæplega, öll raforka framleidd á Ís-
landi er aðeins örfá prósent af heildar-
orkunotkun í Bretlandi, sem væri
nærtækasti kaupandinn. Nei, ESB vant-
ar eitt upp á til að verða alvöru stórveldi,
aðgang og áhrif á norðurslóðum og sigl-
ingaleiðinni sem opnast þar á næstu ár-
um til Asíu. Þar liggja gríðarlegir hags-
munir, bæði efnahagslegir og pólitískir
fyrir ESB. Íslenska hagkerfið er eins og
krækiber í hagkerfi ESB og í enda dags
mun ESB taka upp tékkheftið og reynast
reiðubúið til að kaupa þennan aðgang
nokkru verði. Fyrir Íslendinga er því
spurningin um að vera sjálfstæð þjóð
sem talar eigin röddu á alþjóðavettvangi
eða framselja umboð sitt til áhrifa þar til
ESB.
Eftir Ernu
Bjarnadóttur
»Nei, ESB vantar eitt
upp á til að verða alvöru
stórveldi, aðgang og áhrif á
norðurslóðum og sigl-
ingaleiðinni sem opnast þar
á næstu árum til Asíu.
Erna Bjarnadóttir
Höfundur er hagfræðingur
Bændasamtaka Íslands.
„Í draumi sér-
hvers manns
er fall hans falið“Laugardaginn 7.maí sl. kvöddu
söngvarar, tónlist-
arfólk, fyrrverandi
og núverandi
starfsmenn Ís-
lensku óperunnar
og velunnarar
hennar Gamla bíó
við Ingólfsstræti.
Við það tækifæri
var rifjuð upp 30
ára saga Íslensku óperunnar
sem hafði aðsetur sitt í Gamla
bíói frá árinu 1982 og hefur sett
upp rúmlega 70 óperusýningar á
þessum árum. Þrátt fyrir bágar
aðstæður hafa mörg afrek verið
unnin í Gamla bíói og af eftir-
minnilegum óperuuppfærslum
síðari ára má til dæmis nefna
Macbeth 2003 og La traviata
2008. Að lokinni kveðjustund var
gengið fylktu liði niður í Hörpu,
hið nýja heimili Íslensku óp-
erunnar.
Óperan og tónlistarhúsið
Vinafélag Íslensku óperunnar
hafði beitt sér fyrir því und-
anfarinn áratug að Óperan fengi
inni í hinu nýja tónlistarhúsi sem
yrði sniðið að hennar þörfum.
Einsýnt var að Gamla bíó væri
ófullnægjandi starfsvettvangur
fyrir Óperuna þegar horft væri
til framtíðar. Sviðið væri svo lítið
og aðstæður allar svo takmark-
aðar að ógjörningur væri að
setja þar upp stóran hluta af
helstu perlum óperubók-
menntanna. Þar með væru
möguleikar Íslensku óperunnar
til eðlilegrar, metnaðarfullrar
þróunar takmarkaðir og Íslend-
ingar sviptir ánægjunni af að
njóta þessara stórvirkja óp-
erunnar. Í grein okkar Soffíu
Karlsdóttur, „Óperan og Tónlist-
arhúsið“, sem birtist í Mbl. árið
2002, létum við m.a. svo um
mælt: „Þegar fámenn íslensk
þjóð ræðst loksins í það stórvirki
að reisa tónlistarhús er mikil-
vægt að gera húsið þannig úr
garði að það nýtist hvers konar
tónlistarstarfsemi. Tryggja verð-
ur að þar verði ekki aðeins unnt
að halda sinfón-
íutónleika, heldur
einnig sýna óperur,
ballett, söngleiki og
önnur sviðsverk.
Tónlistarhúsið
verður að vera lif-
andi hús og for-
senda þess er að
stöðug og fjölbreytt
tónlistarstarfsemi
verði þar í gangi.
[…] Mikill akkur
verður í óperuflutn-
ingi í hinu nýja tónlistarhúsi
enda mun hann auðga verulega
starfsemi hússins og bæta nýt-
ingu þess. Óperan og tónlistar-
húsið þurfa hvort á öðru að
halda.“
Lán í óláni
Þótt þessi sjónarmið hafi feng-
ið mikinn hljómgrunn í sam-
félaginu og meðal annars notið
fulls stuðnings guðföður tónlist-
arhússins, Vladimírs Ashkenazy,
ríkti lengi vel fullkomin óvissa
um afdrif Íslensku óperunnar.
Til allrar hamingju tóku stjórn-
völd snemma þá ákvörðun að
hljómsveitargryfja yrði í hinu
nýja húsi sem er grundvall-
arforsenda þess að unnt sé að
flytja óperur. Hins vegar lá ekki
fyrir hvort og að hvaða leyti hús-
ið yrði að öðru leyti lagað að
þörfum óperuflutnings eða sviðs-
lista almennt og ekki var gert
ráð fyrir að það yrði heimili Ís-
lensku óperunnar. Um tíma var
stefnt að byggingu óperuhúss í
Kópavogi en eftir að efnahags-
legar forsendur brugðust lá ekki
annað fyrir en að Óperan yrði
enn um sinn í Gamla bíói. Það
var ekki fyrr en efnahags-
kreppan skall á og alger óvissa
skapaðist um hvort byggingu
tónlistarhússins yrði fram haldið
að leitað var til Óperunnar, falast
eftir aðkomu hennar og henni
boðið heimili í húsinu. Óhætt er
að segja að hér hafi verið um lán
í óláni að ræða. Þrátt fyrir skelfi-
legar afleiðingar kreppunnar hér
á landi kenndi hún mönnum heil-
brigða skynsemi á þessu sviði
sem svo mörgum öðrum.
Mikil lyftistöng
Forsvarsmenn Íslensku óper-
unnar tóku málaleitan aðstand-
enda tónlistarhússins vel en
settu ákveðin skilyrði fyrir flutn-
ingi í húsið sem lutu einkum að
því að tryggja að unnt yrði að
setja upp óperur þar. Komið hef-
ur verið til móts við óskir Óp-
erunnar á margan hátt, m.a.
hvað varðar æfingaaðstöðu, bún-
ingsherbergi, ljósabúnað og
hringsvið. Þessi aðstaða mun
ekki aðeins nýtast Óperunni
heldur allri sviðslist og eykur
mjög notagildi hússins. Þótt
Harpa hafi ekki verið hönnuð
fyrir óperuflutning eða sviðslist
yfirleitt er ljóst að aðstaðan mun
batna að flestu leyti, bæði fyrir
flytjendur og áhorfendur. Flutn-
ingur Íslensku óperunnar úr
Gamla bíói í Hörpu er því fagn-
aðarefni og verður án efa mikil
lyftistöng fyrir óperulist í land-
inu.
Töfraflautan í haust
Enginn vafi er á því að Ís-
lenska óperan mun auðga mjög
starfsemi Hörpunnar. Hún verð-
ur að vera lifandi menningarhús
allrar þjóðarinnar og forsenda
þess er sú að boðið verði upp á
fjölbreytta tónlistardagskrá við
allra hæfi. Í þessum anda mun
Óperan hefja starfsemi sína í
Hörpu með uppsetningu á hinni
ástsælu Töfraflautu Mozarts í
október, en sennilega nær ekk-
ert verk óperubókmenntanna
betur til allrar fjölskyldunnar.
Er þess að vænta að margir ung-
ir áhorfendur muni stíga sín
fyrstu óperuspor í hinni glæsi-
legu Hörpu í haust.
Eftir Tómas H.
Heiðar
» Flutningur Ís-
lensku óperunnar
úr Gamla bíói í Hörpu
er því fagnaðarefni og
verður án efa mikil
lyftistöng fyrir óp-
erulist í landinu.
Tómas H. Heiðar
Höfundur er lögfræðingur
og er formaður Vinafélags
Íslensku óperunnar.
Úr Gamla bíói í Hörpu