Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2010, Qupperneq 104

102 Margrét Jónsdóttir
3.4 Miðstig lýsingarorða með líkamshlutaorðum og nokkrum öðrum sam-
nöfnum
Til er orðasambandið/orðasamböndin bregða undir/(fyrir) sig betri fatin-
um, sbr. Qón G. Friðjónsson 1993:158). I Islenskriorðabók (2002:379) eru
bæði samböndin (og greind að) og þar er gamla beygingin, þ.e. betra,
notuð í bæði skiptin; sú nýja með betri er höfð innan sviga.29 Guðrún
Kvaran (2005:410) segir að meðhœgra fœti teljist fast orðasamband og það
skýri beyginguna á miðstigsorðinu. Þessi dæmi gefa tilefni til þess að
huga nánar að beygingu miðstigs með líkamshlutaorðum. Það er mikil-
vægt í ljósi þess sem sagði í lok 3.4 en ekki síður í ljósi hugmynda
Kuryiowicz um muninn á auka- og aðalhlutverki, sbr. umræðuna í 3.1 svo
og dæmin í (9). Nokkur dæmi eru sýnd í töfluy.
A B
ET. NF. vinstri fóturinn styttri eða lengri fóturinn
ÞF. vinstri fótinn/ vinstra fótinn styttri eða lengri fótinn/ Pstyttra, lengra fótinn
ÞGF. vinstri fætinum/ vinstra fætinum styttri eða lengri fætinum/ ?styttra, lengra fætinum
EF. vinstri fótarins/ vinstra fótarins styttri eða lengri fótarins/ Pstyttra, lengra fótarins
Taflay: Beyging miðstigs með líkamshlutaorðum í nútímamáli.
Því má velta fýrir sér hvort lýsingarorðið sjálft skipti máli. Séu miðstigS'
orðin styttri eða lengri þá er beygingin óvissari, frekar þó nútímamálsbeyg'
ing, rétt eins og í B-dálki í töflu 6 í dæminu með minni manninum. Mögu-
leikinn er því kannski einn. En sé miðstigið vinstri þá verða möguleikarnir
örugglega tveir, rétt eins og í A-dálki í töflu 6. Með öðrum orðum: Annars
vegar eru Minni-Núpur og vinstri fóturinn, hins vegar minni maður(inn)
og (líklegast) styttri eða lengri fóturinn.
29 Hér mi nefna annað orðasamband sem líka er í íslenskri orðabók (2002:609) en það
er sambandið bera minna hluta frá borði, undir hlutur. A sama stað er líka bera (hafa) h&rra
hlut. Hins vegar hafa þyngri hlut og fá meirihlut. Allt er þetta á sömu síðu. Þess skal getið
að Jón G. Friðjónsson (1993:259) gefur orðasamböndin bera harri/(hdirra)hlut (frá borði) og
bera hsgri/(hngra) hlut (fyrire-m); bíða Iðtgri hlut. Ljóst er að Jón setur yngri beyginguna skör
ofar en þá eldri.