Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2010, Blaðsíða 140

13«
Þorsteinn G. Indriðason
-ur er ekki til staðar í fleirtölunni og getur því ekki breytt /a/ í /ö/.
Annað atriði sem skiptir máli hér er að á máltökuskeiðinu, sem oft er talið
vera fram að sex ára aldri, er ekkert ólíklegt að hljóðferli séu í mótun sem
og önnur ferli í málkerfinu og því ekkert ósennilegt að börn á þeim aldri
geti ekki í öllum tilvikum beitt hljóðreglum á kórréttan hátt. Samkvæmt
athuguninni virðast börn hins vegar nokkuð örugg með að nota hljóð-
varpið á orð sem þau hafa heyrt áður. Ótvírætt dæmi um hverfandi virkni
hljóðvarpsins væri ef börn gætu yfirhöfuð ekki notað hljóðvarpið í þekkt-
um orðum, að þau segðu hval-um í stað hvöl-um (þgf.ft.) og Lad-u í stað
Löd-u (þf./þgf./ef.et.), sbr. færeysk dæmi eins og jaksl-um (þgf.ft.) og
pann-u (þf./þgf./ef.et.) þar sem ekki verður hljóðvarp. Slík dæmi virðast
hins vegar vera ólíkleg í íslensku.
Markmið þessarar greinar er tvíþætt: I fyrsta lagi að andæfa hugmynd-
um um dalandi virkni «-hljóðvarpsins, eða öllu heldur þeim rökum sem
koma fram í grein RIA og SK. Vel má vera að virkni hljóðvarpsins sé
dalandi en slík niðurstaða verður þá að vera fengin með því að bera virkni
hljóðvarpsins saman við virkni hljóðkerfisreglna almennt. Markmiðið er
því í öðru lagi að bera virkni w-hljóðvarpsins saman við virkni annarra
hljóðreglna sem nokkuð almenn sátt virðist ríkja um að kalla hljóðkerfis-
reglur. Hvernig er virkni hljóðvarpsins í þeim samanburði og eru undan-
tekningar frá «-hljóðvarpinu sambærilegar þeim sem finna má hjá öðrum
hljóðkerfisreglum? Hér á eftir verður í 2. kafla fjallað um þann mun sem
menn vilja gera á hljóðbeygingarreglu annars vegar og hljóðkerfisreglu
hins vegar. I 3. kafla verður lítillega velt vöngum yfir þeim mikla áhuga
sem menn sýna tt-hljóðvarpinu (a.m.k. í samanburðinum við aðrar hljóð-
kerfisreglur í íslensku), í 4. kafla er hljóðvarpið borið saman við fleiri
hljóðkerfisreglur í íslensku og í 5. kafla eru svo helstu niðurstöður dregn-
ar saman. Segja má í stuttu máli að mikil umræða um virkni w-hljóðvarps-
ins gegnum tíðina veki nokkra furðu ef niðurstöður hér eru skoðaðar, þvi
það er fátt sem greinir hljóðvarpið frá öðrum reglum í íslensku sem við
viljum kalla hljóðkerfisreglur, bæði hvað varðar virkni og eðli þeirra undan-
tekninga sem finnast. Flestar þessara reglna eiga sér undantekningar en
það finnast viðunandi skýringar á þeim ef menn eru tilbúnir að fallast á
þær fræðilegu forsendur sem liggja skýringunum að baki. Það er því fátt
sem réttlætir það að kalla w-hljóðvarpið hljóðbeygingarreglu á borð við
í-hljóðvarpið til dæmis.