Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2010, Blaðsíða 162

i6o
Guðrún Kvaran
Lúður er umbúningur, sem stablað er upp undir kvernina svo hún
verði hærri og hægra sé að mala.
I grein eftir Sæmund Hólm í FUti þess Islendska Lœrdóms-Lista Felags
(IL155) stendur:
hleypr miplit um kríng qvprnina út á lúdrinn, þad grófa lengra fra,
en þad fína eda sallinn næzt qverninni.
JÓlGrv hefur þekkt orðið í fyrrgreindri merkingu og skrifar: „... skinnid
undir mylnunne, brukanlegt ord i Austfiórdum“. BH hefur ekki þá merk-
ingu sem fram kemur hjá Einari en hún er í orðabók B1 (513) og merkir
hann hana Vestur-Skaftafellssýslu án þess að nefna handrit Einars. Engin
heimild var um þessa merkingu í Tm. ABIM (580) telur merkinguna
‘kvarnarstokkur, kvarnarkassi’ staðbundna og styðst þar hugsanlega við
Bl. Upprunann telur hann óljósan.
9. „tSkalm. breidt blódkugras, sem vex vtann vm melstaungena. sumir
nefna Skálp.“ Engin heimild var í Rm um þessa merkingu orðsins skáltn■
Aðeins ein heimild er þar um skálp í Riti þess Islendska Lardóms-Lista
Felags (L33): „hann [þ.e. melurinn] er hár, og vex efst í mela kollum, alr
þakinn med skálpum og skipppum". í sama riti stendur (L43): „Upp tneó
staunginni af hverium lid vex blpdku-strá, sem hylr axid eda stángar-hóf'
udid ádr enn springr út. Þad kallaz scalp.’ BH gefur ekki þá merkingu
sem fram kemur hjá Einari um skálm. Hana hefur B1 aftur á móti ur
handriti Einars en gefur enga landshlutamerkingu. JÓlGrv hefur skalttt
ekki í fyrrgreindri merkingu. Hvorki fundust dæmi um skdlm eða skdlp 1
Tm og hefur því líklegast ekki verið spurst fyrir um þau.
ÁBIM (828) gefur ekki merkingu Einars við skálm en við skdlp hefur
hann merkinguna ‘melstangarhýði’ og aldursmerkir 19. öld. Virðist hann
hafa lesið fram hjá tilvitnun til Einars í ritmálssafninu. Skdlm hefur verið
það orð sem Einar notaði og einnig sá Austfirðingur sem fór yfir lista
hans. Skdlp hefur hann ekki notað sjálfur en þekkt hjá öðrum.
10. „fSkiersla 0: magáll“ (Jón Ólafsson bætir við „og Sijda“) af gamalkv. B
hefur viðbótina „og naute“ og Jón bætir enn við „þad þunna“. Nefna má að
JÓlGrv skrifaði í handrit það sem að ofan var merkt (2): „Skersla (fæm) er
fýrer austan kóllud Sijda af mogru naute edr ku“ (Jón Helgason 1960:281)-
Eina heimildin um orðið skersla í Rm er úr handriti Einars Bjarnasonar og
orðið er ekki fletta hjá JÓlGrv. BH hefur orðið ekki sem flettu en Bl (72°^