Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2010, Blaðsíða 207

Andmtzli viðdoktorsvöm Ragnars Inga Aðalsteinssonar 205
arið 2008.5 Honum fannst vera mikill sannleikur í sögunni. I hugum margra eru ljóð
að verulegu leyti „form“: hrynjandi og bragarháttur, stuðlar, rím o.þ.h., en innihaldið,
merkingin, virðist ekki alltaf aðalatriðið. En það er vitanlega alls ekki svo. Ljóð er
miklu meira en „tamið hljóð“, sem Guðbergur Bergsson yrkir um. Formið er aðeins
önnur hliðin á kveðskaparpeningnum, rétt eins og í tungumálinu sjálfu. LJm þetta
mætti hafa langt mál en ég læt duga að minna á að aðalleiðbeinandi Ragnars Inga
hefur í skemmtilegri grein varað við „oftrú á stuðlana" þegar kemur að togstreitunni
sem skapast á milli innihalds og hrynjandi (Kristján Amason 2003).
9- Lausir endar og lokaorð
Bók Ragnars Inga einblínir á stuðlun sem form. Þar á hún engan sinn líka, leyfi
ég mér að fullyrða, en hún getur jafnframt nýst sem undirstaða frekari rannsókna
í bragfræði, málfræði, bókmenntafræði og fleiri greinum. Það væri forvitnilegt að
heyra Ragnar Inga svara því hvert gæti verið merkingarlegt hlutverk stuðla? Ýmsir
fræðimenn hafa raunar skoðað stuðla í öðrum málum út frá merkingu og hlut-
verki. Ég nefni í þessu sambandi að innan hugrænna („kognitífra") fræða hefur
talsvert verið fjallað um slík efni. T.d. hefur ísraelski bókmenntafræðingurinn
Reuven Tsur sérstaklega rannsakað hrynbundinn flutning ljóða undir merkjum
skynheildarsálfræði (Gestaltpsychology) og sett fram lærðar kenningar um skynjun
hlustandans á bragmynstrum og áherslumynstrum, m.a. með tilliti til ljóðstafa (sjá
Þd. Tsur 2002, 2006, 2008). En þetta eru aðrir sálmar sem aðrir fræðimenn geta
farið út í ef þeir eru þess fýsandi — og það örlar á slíkri viðleitni hér á landi, ekki
síst í herbúðum Bergljótar Kristjánsdóttur og hugræna félagsskaparins sem hún er
miðpunkturinn í (sjá t.d. B.A.-ritgerð Sigurlínar Bjarneyjar Gísladóttur 2009).
Þegar dómur er lagður á doktorsritgerð Ragnars Inga er skylt að hafa í huga
hvert markmið höfundarins var: að gera „lýsandi rannsókn“ sem gæfi heildarmynd
*f sögulegri þróun stuðlasetningar í íslenskum kveðskap. Ut frá þessari forsendu
her að meta verkið og það væri ósanngjarnt að gagnrýna höfundinn fyrir að fjalla
ekki um efni sem hann ætlaði sér ekki að rannsaka. Ekki verður annað sagt en höf-
undi hafi tekist með miklum ágætum að ná markmiði sínu. Niðurstaðan er: Rit-
gerðin er mikilvægur afrakstur frumlegrar og vandaðrar þverfræðilegrar rann-
sóknar á sviði sem lengi hefur verið vanrækt. Hér er því kominn traustur grunn-
ur í bragfræðirannsóknum sem aðrir fræðimenn geta byggt á — eða ef þeir kjósa
það heldur geta þeir afbyggt þennan grunn.
5 Greinir skáldskapar — Tbe Branches ofPoetiy, alþjóðleg ráðstefna um bragfræði, var
haldin dagana 18.-21. júní 2008 í Reykholti i Borgarfirði á vegum Hugvísindastofnunar
Háskóla íslands í samvinnu við Norrænt félag um bragfræðirannsóknir (Nordisk sállskap
för metriska studier), Málvísindastofnun Háskóla fslands og Stofnun Árna Magnússonar
1 tslenskum fræðum. Sextán fýrirlestrar sem fluttir voru á ráðstefnunni voru gefnir út í bók
sem þau Tonya Kim Dewey og Frog ritstýrðu (2009).