Íslenskt mál og almenn málfræði - 01.01.2010, Blaðsíða 219

RAGNAR INGI AÐALSTEINSSON
Andsvör
i. Inngangur
Hér að framan eru birtar andmælaræður þær sem þeir Þórhallur Eyþórsson og
Michael Schulte fluttu við doktorsvörn mína í Háskóla Islands þann 29. október
2010. Vörnin hófst með því að ég flutti tæplega 20 mínútna langa tölu þar sem ég
rakti aðdraganda rannsóknarinnar, fór í fáeinum orðum yfir helstu þætti aðferðar-
innar sem beitt var og gerði í örstuttu máli grein fyrir helstu niðurstöðum. Það
efni verður ekki endurtekið hér. Athöfnin fór þannig fram að andmælendur fluttu
mál sitt og beindu til mín ýmsum spurningum og báðu um skýringar en ég svaraði
hvorum fyrir sig eftir að ræðum þeirra var lokið. Svörin verða rakin hér á eftir, að
vísu í mun knappara formi en á vettvangi, en þó reynt að ná þar fram öllum
aðalatriðum.
Og áður en lengra er haldið vil ég nota þetta tækifæri til að þakka andmæl-
endum mínum fyrir vel unna og sanngjarna gagnrýni og þarfar og skynsamlegar
ábendingar.
2. Svör við andmælum Þórhalls Eyþórssonar
1. Astæðan fýrir því að ég varð að sleppa 15. öld úr er sú að ég varð að hafa öll
dæmi sem ég tók nákvæmlega tímasett og þar með tengd ákveðnum höfundum.
Þegar kom að 15. öld var fátt um slík dæmi. Það skáld 15. aldar sem ber hvað hæst
er Loftur Guttormsson. Þegar betur er að gáð bendir allt til þess að hann sé ekki
höfundur nema hluta þess kveðskapar sem honum er eignaður. Eftir allmiklar
vangaveltur og athuganir ákvað ég því að sleppa 15. öldinni þó að sú ákvörðun væri
vissulega erfið.
2. Það var vissulega vandaverk að velja skáld til að fýlla þennan gagnagrunn. Valið
miðaðist í stuttu máli við eftirfarandi: Fyrir 1400 voru öll dæmi tekin úr útgáfu
Finns Jónssonar, Den norsk-islandske skjaldedigtning (Kaupmannahöfn 1912—15).
Ur því safni voru valin þau skáld sem þekktust eru og eiga mest af efni. Miðað var
við að taka 400 braglínupör eftir hvert skáld og 1200 braglínupör frá hverri öld.
Þetta þýðir að skoðuð voru þrjú skáld frá hverri öld þar sem það var hægt. Aðeins
örfá skáld frá því fyrir 1400 höfðu skilið eftir sig nægilega mikið efni til að í því
væri hægt að finna 400 braglínupör. Þess vegna varð að velja mun fleiri skáld frá
hverri öld fyrir 1400 en eftir. Þegar kom aftur fyrir 1500 (15. öld var sleppt eins
íslenskt mál$2 (2010), 217-223. © 2010 íslenska málfrœðife'lagið, Reykjavík