Vera - 01.12.1982, Síða 28

Vera - 01.12.1982, Síða 28
ÚR KVENNASÖGUSAFNINU IDREKKINGAR- HYLNUM í Drekkingarhyl var drekkt konum, sem fargað höfðu börnum sínum nýfæddum í leynd eða í dulsmáli, eins og það var oftast kallað. Einnig þeim konum, sem gerst höfðu sekar um mægða- eða sifjaspell, þ. e. a. s. höfðu eignast barn með manni sem var skyldur eða tengdur meira en lög heimiluðu (en það snerti 17 persónur karla og kvenna að mægðum og frændsemi,... „móðir, systir, dóttir, stjúpmóðir, sonar- kona, bróðurkona, sonardóttir, stjúpdóttir, bróðurdóttir, sonardóttir, dótturdóttir, föðurmóðir, móðurmóðir, móðursystir, föðursystir, móðir konu manns, systir konu manns“. En þau mál skulu falla til óbóta- mála, „og hafa fyrirgjört lífinu, karlmenn höggvist en konur drekkist, þeirra fé fast og laust....“ Eins var konum drekkt, sem framið höfðu hórdóm í þriðja sinn. ,,Þá skulu karl- menn missa höfuðið en konur drekkjast." I Stóradómi, sem var Alþingissamþykkt frá 2. júlí 1564, eru m. a. ákvæði um sekt- arupphæðir fyrir einfaldan og tvöfaldan hórdóm; svo og fyrir hórdóm í fyrsta og annað skipti, sem hvort um sig átti að greiða. Helmingi hærri upphæð var fyrir annað skiptið og stórhýðing fylgi í þokka- bót. Og svo áttu menn að sjálfsögðu að „standa opinberar skriftir" í kirkjunni. I Stóradómi segir líka hversu mikið menn sem eiga börn í frillulífi eiga að 28 gjalda. Hvort um sig greiði jafnháa upp- hæð, minnst fyrir fyrsta barn, en eftir 4. barn skulu menn, auk peningaútláta, „fara af fjórðungi". Arið 1622 kom tilskipun um „Fruen- timmer“ sem ekki vildu gefa um barnsfeð- ur sína. Þær skyldi senda til Kaupmanna- hafnar „at de der deris fortjente Straf maa lide og udstaa...“ Um framkvæmdir á þessu hefi ég ekki rekist á. Um athafnir „réttvísinnar“ á Alþingi ís- lendinga á Þingvöllum eftir siðaskiptin eða réttara sagt eftir tilkomu Stóradóms, en hann lá eins og martröð á þjóðinni í 2-3 aldir og Ieiddi margan breyskan mann til heljar, má í stuttu máli segja að á Þingvöll- um voru óbótamál dæmd eða staðfest og dómum fullnægt, ef ekki hafði áður verið gert í heimahéraði. — Stundum var konum drekkt í heimahéraði fyrir dulsmál. Feður samsekir um barnsmorð hlutu einnig dóma, en sluppu víst oft. Auk þeirra afbrota sem nefnd hafa verið voru stórþjófar hengdir og minni háttar af- brotamenn húðstrýktir. Og „galdramenn“ brenndir, karlmenn nær eingöngu. I Arbókum Espólíns segir oft frá dómum á Alþingi og í héraði. Hér koma nokkur dæmi. 1683 „Sá maður er sagt höggvinn hafi verið á þingi, er Jón Bernhardusson hét, og drekkt barnsmóður hans Þuríði Þorláksdóttur fyr- ir leynd, hún var systir Sæmundar, er höggvinn var áður fyrir barnsleynd. Einn maður var brenndur á Vestfjörðum, var galdur á borinn." 1684 „A þessu þingi var hengdur fyrir þjófn- að ... Þar var drekkt Helgu Gunnarsdóttur úr Strandasýslu, er barn hafði getið með bræðrum tveim [sifjaspell] ... Jón hét maður á Akranesi illur og ódæll, ok kennd- ur við stráklyndi, hann var Hreggviðs- son ...“ 1702 „Halldór sýslumaður lét dóm ganga að Helgustöðum í Reykjadal á hinum sömu misserum, um konu nokkra, er fyrirfarið hafði barni sínu, var poki dreginn yfir höf- uð henni, og drekkt í Breiðumýrará; spurði hún þá hvort Ólafur Sveinsson væri nálæg- ur, og ætluðu menn hann mundi hafa verið í ráðum með henni.“ Hér fylgja nokkur dæmi úr Arbókum Espólíns frá árinu 1705, en þar koma fyrir nokkur dæmi um dóma í héraði og á Al- þingi:

x

Vera

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Vera
https://timarit.is/publication/858

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.