Vera - 01.04.1984, Side 27

>,En við konuna sagði hann: Mikla mun ég gera þjáningu
þina, er þú verður barnshafandi! Meðþraut ska/t þú börn
fceða, ogþó hafa löngun til manns þíns, en hann skal
drottna yfir þér. ”
(Biblían, Mósebók nr. 1,3,16).
TAKMARKANIR
BARNEIGNA
Gömul mynd af barnsfæðingu. Fæðingin fer fram
undir laki svo enginn sjái nú meira en hollt er!
Sennilega hefur fátt haft eins mikil áhrif á líf fólks á Vesturlöndum undan-
farna öld eins og tilkoma öruggra getnaöarvarna. Það er rúmlega öld liöin
síöan farið var aö framleiða gúmmísmokka og gúmmíhettur, en meö til-
komu slíkra „varnartækja” hófst bylting sem stendur enn, ein þessara
þögulu þjóöfélagsbreytinga sem gerast að mestu án hrópa og kalla. Til-
koma getnaöarvarna hefur ekki síst gjörbreytt stöðu og möguleikum
kvenna. Þegar konur voru ekki lengur dæmdar til stöðugra barneigna tóku
viöhorf þeirra og sjálfsvitund aö breytast. Smám saman hefur þaö verið aö
•júkast upp fyrir konum að þær eiga möguleika á að hasla sér völl og hafa
áhrif utan veggja heimilisins. Viö vesturlandakonur getum ráöið því sjálfar
hvort viö viljum eiga börn og hve mörg og þaö gefur okkur kost á annars
konar lífi en því sem formæöur okkar lifðu öld eftir öld.
Ýmsar aðferðir notaðar
i aldanna rás hefur fólk þekkt ýmsar að-
[®röir til að takmarka fjölda barna sinna. í
“'blíunnisegir: veriðfrjósamir, margfaldist
°9 uppfyiijö jöröina (drottinn leggursonum
^óa linuna), en í þeirri sömu þók er einnig
aö finna dæmi um eina elstu aðferðina til
aö komast hjá getnaði; rofnar samfarir.
rátt fyrir kennisetningar, boð og bönn
virðist svo sem fólk hafi alls ekki viljað eiga
rr’örg börn, enda dugðu efni flestra ekki til
aö metta marga munna.
Tilvitnunin hér í upphafi speglar mót-
s°9n í lífi mannanna, annars vegar girnd-
lna millj karls og konu, hins vegar afleið-
lnguna í fyllingu tímans, refsingu guðs
vegna óhlýðni Evu í aldingarðinum forð-
um. Sennilegt þykir mér að fátækt og
hungurvofan hafi löngum ráðiö mestu um
að konur reyndu að forðast þungun, en
þjáningar, barnadauði, dauði kvenna af
barnsförum og hin stöðuga binding hefur
áreiðanlega leitt af sér óskir kvenna og að-
gerðir til að forðast getnað. Smokkar úr
dýraþörmum, hettur úr jurtum, svampar,
hálfar sítrónur, rofnar samfarir, fóstureyð-
ingar, útburður barna, það að hafa barn
lengi á brjósti, fjarvistir karlmanna, hár
giftingaraldur og kynlífsbindindi, allt var
notað til að koma í veg fyrir barnsburð og
nýjan munn að metta. Sögulegar rann-
sóknir hafa t.d. leitt í Ijós að ólöglegar fóst-
ureyðingar voru mun fleiri en menn héldu,
til að mynda í Bandarikjunum þar sem leit-
að hefur verið að hvers kyns heimildum
sem benda til fóstureyðinga. í Frakklandi
voru takmarkanir barneigna mjög út-
breiddar þegar á 18. öld. Þótt þeir í Frans
haf i löngum haft á sér orð fyrir lauslæti (að-
allinn) leyfðu þeir sér ekki kæruleysi.
Fræðsla refsiverö
Takmarkanir barneigna hófust að ráði í
Evrópu og Bandaríkjunum undir lok 19.
aldar í kjölfar öruggra getnaðarvarna, en
hvað varð til þess að fólk úr öllum stéttum
dró úr barneignum? Það heföi mátt hugsa
sem svo að þeir efnameiri hefðu getað
leyft sér að eiga mörg börn, en svo var
ekki. Fólk vildi ekki eiga mörg börn.
Með iðnbyltingunni gerðist margt. Efna-
hagur batnaði smátt og smátt, heilsufar fór
batnandi, það dró úr barnadauða. Eftir-
sókn eftir vinnuafli kvenna óx og jafnframt
breyttust viðhorf til barna. Þegar fólk sá
fram á að koma fleiri börnum á legg varð
að gera ráðstafanir til að koma í veg fyrir
að þau yrðu of mörg. Vinna kvenna utan
heimilis gerði að verkum að þær máttu
hreinlega ekki vera að því að eiga börn,
fólk vildi sinna börnum sínum betur og
gefa þeim kost á menntun og síðast en
ekki síst varð mikil fátækt í borgum, at-
27