Vera - 01.05.1996, Síða 11

er breytt: vinnulöggjöf
1au snarorðið
fyrir konur?
eftir Bryndísi Hlöðversdóttur alþingiskonu
Það hefur oft komið til umræðu á síð-
ustu árum hversu bág staða launafólks
sé á íslandi I samanburði við nágranna-
löndin. Lífskjörin hér á landi hafa verið
borin saman við það sem gerist á Norð-
uriöndunum og íslendingar fara sann-
anlega halloka út úr þeim samanburði.
Skemmst er að minnast kannana sem
gerðar voru nýlega á kjörum launa-
fólks hér á landi og í Danmörku og nið-
X urstöðurnar voru vægast sagt sláandi,
þeim dönsku í hag. Kynbundinn launa-
munur er staðreynd sem erfiðlega
gengur að uppræta en kannanir sýna
að konur hafa að meðaltali aðeins um
70% af launum karla. Skýringa á launa-
misréttinu hefur verið leitað í ýmsum
þáttum, en ekki síst hefur verið horft
til þess að hefðbundin störf kvenna
eru vanmetin til iauna en karlastörfin á
hinn bóginn ofmetin.
Hver er sökudólgurinn?
Eölilega hefur orsaka fyrir slælegri stööu ís-
lensks launafólks og þá einkum kvenna,
verið leitað í verkalýöshreyfingunni og því
skipulagi sem viö búum viö á vinnumarkaði.
Raddir heyrast um aö verkalýðshreyfingin og
skipulag hennar standi konum fýrir þrifum
og að kerfiö sem þar sé við lýði vinni fyrst og
fremst í þágu karla. Nauðsynlegt sé að
breyta því skipulagi sem við búum við á
vinnumarkaði til að hjólin fari að snúast fyr-
ir íslenskt láglaunafólk, sem í flestum tilvik-
um eru konur. Gagnrýni af þessu tagi hefur
verið nokkuð hávær, ekki síst úr röðum
kvenréttindakvenna, en oftar en ekki hefur
hana skort raunhæfar lausnir. Reyndar má
segja aö þessi gagnrýni hafi í mörgum tilvik-
um sviðið mjög þeim konum sem hafa starf-
að í verkalýðshreyfingunni og jafnvel haft í
för með sér að trúnaðarbrestur hefur oröiö á
milli hinnar almennu kvennahreyfingar og
kvenna sem vinna aö verkalýðsmálum. Þær
síðarnefndu hafa í mörgum tilvikum upplifað
gagnrýnina á verkalýðshreyfinguna sem
dóm yfir þeirra eigin störfum og finna ekki
stuðning í hinni skilgreindu kvennahreyf-
ingu.
Staða kvenna í nágrannalöndunum
Það er ekki óeðlilegt að leitað sé skýringa í
sjálfri verkalýðshreyfingunni, þegar or-
sakanna er leitað fyrir bágri stööu kvenna á
íslenskum vinnumarkaði. Og það er ekkert
að því að spyrja sjálfan sig að því hvort
æskilegt sé að breyta samningsumhverfinu
á vinnumarkaði eða skipulagi verkalýðs-
hreyfingarinnar, ef það felur í sér lausnir
sem skila árangri. Staöreyndin er hins vegar
sú að þær lausnir hafa ekki legið á borðinu
ennþá og ef betur er aö gáð þá búa konur á
kvóta þar í landi, þar sem konur fengu sér-
staka launahækkun umfram karlana. í Nor-
egi hefur konum orðið mikið ágengt innan
verkalýöshreyfingarinnar ITka og aukin áhrif
kvenna í hreyfingunni hafa að sjálfsögðu
áhrif á kjarasamningagerð og áherslur T
tengslum við þá.
Norræna líkanið
Á Norðurlöndum, þar sem staða kvenna er
með því sterkasta sem gerist í heiminum,
hefur verið unnið eftir svokölluðu norrænu
líkani á vinnumarkaði og á þvt byggiríslensk
verkalýðshreyfing ITka, að því frátöldu að ís-
lenskar konur hafa stofnað sérstök verka-
kvennafélög sem er frábrugðið því sem ann-
ars staöar þekkist. Þróunin viröist hins
Norðurlöndunum að meginstefnu við svipaö
skipulag á vinnumarkaði og íslenskar konur,
þótt staða þeirra sé aö mörgu leyti betri en
hér. Kynbundiö launamisrétti er skv. nýlegri
sænskri könnun á bilinu 1-8% þarí landi og
staða kvenna innan verkalýðshreyfingarinn-
ar er sterk. Ekki síst hefur þetta komið fram
viö kjarasamningagerö en T síðustu samn-
ingum var t.d. samið um sérstakan kvenna-
Breytt skipulag á vinnumarkaði, sem
helst hefur það að markmiði að gera áhrif
stéttarfélaga minni en verið hefur er ekki
líklegt til að skila konum frekar en öðrum
láglaunahópum bættum kjörum.
„ ó , gefðu guð oss meira puð“
vinn)nni