Vera - 01.05.1996, Blaðsíða 45

A

er sterk kona og stolt en þrátt fyrir styrkinn er
hennar eina færa leiö að sniðganga sjálfa sig
og tilfinningar sínar. Hún, eins og frægt er orð-
ið, velur fremur „þann versta en næstbesta”.
Hjónabandið með „þeim versta’’ gerir hana
bitra og kaldhæðna.
Tilvera Snæfríðar snýst í kringum mennina T
lífi hennar; föðurinn, ástmanninn, eiginmann-
inn og vonbiðilinn. Þeir eru örlagavaldamir í lífi
hennar. Hún á í sífelldri togstreitu við tilfinning-
ar sínar og skyldumar sem umhverfi og erfðir
bjóða henni. Hún svíkur sjálfa sig fyrir alla
þessa menn og í lok verksins er það föðurland-
ið sem þarfnast hennar. Hún giftist vonbiðli sín-
um til margra ára, Sigurði presti og verður bisk-
upsfrú. Gengur þar með inn í það hlutverk sem
hún hafði hatast viö áöur og selur sálu sína fýr-
ir farsæld lands og þjóðar. Það er engu líkara
en að innra með henni sjálfri búi eyðingarafl.
Hvað hefði fullnægt þessari stórbrotnu konu?
Hver hefði Snæfríður orðiö ef ástmaðurinn
hefði ekki tekið ást sína á þjóðinni fram fyrir ást
sína á henni?, hugsaði ég á leið út T vomóttina
að lokinni sýningu. Ölvuð af örlögum mikilla Is-
lendinga. Hefði það kannski ekki skipt máli, eru
þetta kannski örlög stórlyndra kvenna, að vera
alltaf sú sem ekkert fullnægir?
Kaldhæðnina notar hún sem vöm gegn um-
hverfi sínu og örlögum og það á hún sameigin-
legt með konunum í hinum verkanna, - eða er
kaldhæðnin kannski ekki brynja, heldur einmitt
þeirra beittasta vopn?
Stór, stærri, stærst
Það eru þær Helga Backmann, Edda Þórarins-
dóttir og Halla Margrét Jónsdóttir sem túlka há-
vöxnu konumar í verki Edward Albee í Kjallara-
leikhúsinu. Leikkonumar þijár eru hreint
frábærar í hlutverkum sínum. Helga Backmann
leikur háaldraða konu og er hreint stórkostleg,
að hinum leikkonunum að sjálfsögðu ólöstuö-
um. Þær eru stórar í margfaldri merkingu orðs-
ins; hávaxnar og stórlyndar.
Konumar eru allar á mismunandi aldri, sú
elsta er háöldruð, á orðið erfitt með allar hreyf-
ingar, margbeinbrotin og pissar undir. Hún er
bitur og uppfull af kaldhæðni í garð hinna yngri.
Heyrir það sem hún vill heyra og hefur breyst í
kvartsárt dekurbarn. Sú í miðið er um fimmtugt
og er ráöin til að sjá um þá gömlu. Hún þekkir
dyntina hennar og reynir að taka þeim með jafn-
aðargeði. Sú yngsta er rétt yfirtvítugt og á erindi
við þá gömlu, - er fulltrúi lögfræðingsins. Hún
er sannfærð um að í framtíðinni bTði farsælt og
hamingjuríkt líf og hún leitar eftir þeim eina
rétta, - sem þeirri gömlu finnst alveg spreng-
hlægilegt og alveg út í hött. Þannig takast þær
á, sú sem lifað hefur heila mannsævi og hinar
sem eru ekki komnar á leiðarenda og neita að
trúa því sem sú gamla segir.
Um mitt verkið verða skyndilega þáttaskil og
konumar eru allt I einu orðnar ein og sama
manneskjan, - sú gamla! Þær halda áfram að
ræöast viö og eru ekki á eitt sáttar um lífshlaup
sitt. Þannig verða þær yngri aö eins konar út-
skýringu á persónuleika þeirrar elstu. „Hvemig
gat ég þreyst í þig?’’, spyr sú yngsta þá elstu og
hryllir sig.
Þetta kemur mjög skemmtilega út fyrir áhorf-
andann sem veit ekki hvaðan á sig stendur
veðrið þegar þær fara allt I einu að rifla upp
sömu hlutina, sem ein manneskja! Húmorinn
er kaldhæðinn og spuming stendur um hvemig
og hversu mikið við ráðum ITfi okkar og örlögum.
Eins ogT hinum verkunum eru það karlmennim-
irí lífi þeirra sem marka lífsleið þeirra, núna em
það eiginmaður og sonur. Eftir að hafa eytt
æskuámnum í daður og dufl giftist hún manni í
góðri þjóðfélagsstöðu og leit fram á bjarta og
trygga framttð, eins og sú yngsta gerði! Svo virð-
ist sem hún hafi aldrei fullkomlega sætt sig við
eiginmanninn, alveg sama hvaða gjafir hann
ber t hana, - og með hvaða hætti. Höfnun henn-
ar á honum rekur hann til annarra kvenna.J!
Hún hefur soninn að sjá um, en hann bregst
hlutverki sínu sem fýrirmyndarsonurinn og líf
hennar er eyðilagt. Þannig er líf hennar ekki
byggt á hennar eigin persónu heldur miklu frek-
ar á körlunum T kringum hana.
Verkið er allsérstakt, enda Albee þekkturfyr-
ir absúrdsttl og stundum engu ITkara en hann
vilji ganga fram af áhorfendum, alla vega var
mér að veröa nóg boðið undir predikunartónin-
um í lok verksins!
Er kona ekki kona, nema með
karimanni???
Það er áberandi að allar þessar konur, eins ólík-
ar og þær nú em, eiga það sameiginlegt að
vera skilgreindar og/eða skilgreina sig sjálfar út
frá körlum, það er að segja því hlutverki sem
þær gegna gagnvart karlmanninum; eiginkona,
móðir, meyja, mella o.s.frv. Þær lifa öllu sínu
lífi, frá vöggu til grafar, í eins konar jakahlaupi
milli karla sem hafa örlög þeirra T hendi sér.
Kvenímyndin er þannig til einungis sem skil-
greining á því hlutverki sem þær hafa í heimi
karlmannsins. Það erí þessum heimi sem kon-
umar lenda í togstreitu milli hlutverka sinna,
þ.e. því sem umhverfið væntir af þeim og eigin
tilfinninga. Hlutverkin sem konunum er ætlaö
að gegna em þegar fúllmótuð og tilbúin. Valið
stendur á milli þess að láta undan vilja samfé-
lagsins, hegða sér eins og hlutverkið býður eða
að taka hlutverki hómnnar - selja ITkama sinn
eða sál. Málamiðlunin erengin, - btttu á jaxlinn
og bölvaðu í hljóði, kona góð, fyrir það varð ekki
minni kona en Snæfríður íslandssól að hetju!
Sólveig Jónasdóttir
Veriur
umgengni þín eitur
í þeirra beinum?
Þegor við skolum spilliefnum
niður um holræsið, gröfum þou í jörð
eðo spúum þeim út í loftið
spillum við lífsskilyrðum okkor og
afkomenda okkor.
Þess vegna ber oð ofhendo öll spilliefni
til eyðingar ó öruggon hótt.
Sýndu ábyrgð í verki
S0RFA
SORPEYÐING HÖFUÐBORGARSVÆÐISINS bs
likíist