Vera - 01.05.1996, Qupperneq 13

möguleika þeirra til að taka ákvarðanir og
birtist þetta t.d. í því að þeim er skv. frum-
varpinu heimilt að ákvarða einstökum
i starfsmönnum viðbótarlaun, „vegna sér-
stakrar hæfni er nýtist í starfi, eða sérstaks
álags í starfi, svo og fyrir árangur í starfi".
Hér er ekki veriö að gera launakerfið ein-
faldara, eins og markmiðið á þó að vera og
enn síður er verið að gera það gegnsærra.
Reynslan sýnir aö kynbundið launamisrétti
fer fyrst að verða verulegt þegar kemur að
hinum einstaklingsbundnu samningum og
þaö er hætt við að konur fari halloka í því
verðmætamati sem leggja þarf á störfin við
það að ákvarða sérstaka hæfni er nýtist í
starfi, sérstakt álag I starfi og árangur í
starfi. Það er engin ástæða til að ætla aö
forstööumenn stofnana meti störf kvenna
frekar aö verðleikum eftir þessa breytingu
en áður, nema í kjölfarið fylgi kynhlutlaust
starfsmat og oþið launakerfi, þannig að
matið á störfunum sé tekið til endurskoðun-
ar og að starfsmönnum sé unnt að meta
^ stöðu sína. Forstöðumenn stofnana hafa
nefnilega hingaö til frekar valið að láta karl-
ana njóta sporslna og friðinda heldur en
konur, það sýna kannanir og þær segja okk-
ur líka að við einstaklingsbundna samninga
eykst kynbundiö launamisrétti verulega. En
ríkisstjómin ætlar aö bæta stöðu kvenna á
vinnumarkaöi með því að fela forstöðu-
mönnum rikisstofnana meira sjálfræði til að
greiða starfsfólki sínu umfram taxta! Það er
vægast sagt snilldarleg ályktunarfærni.
Breytingar á almennum vinnumarkaöi
Þær breytingar sem rikisstjórnin hyggst gera
á lögunum um stéttarfélög og vinnudeilur
hafa enga sjáanlega þýðingu fýrir konur eða
stöðu þeirra á vinnumarkaði. Þar er lagt til
að heimilt sé að stofna vinnustaðafélög,
reynt er að gera reglur um samningsumboð
og samþykkt kjarasamninga skýrari, reglur
um boöun vinnustöðvunar eru þrengdar, at-
kvæðagreiöslur um kjarasamninga gerðar
flóknari og heimildir sáttasemjara til að
leggja fram miðlunartillögur auknar. Hvað
sem segja má um efnisinnihald þessara til-
Endurmat á verömæti starfa í formi kyn-
hlutlauss starfsmats er spennandi kostur
aö skoða í þessu miöi og gæti haft í för
meö sér uppstokkun launakerfisins sem
kæmi konum til góöa.
lagna, þá er grundvallargalli á framsetningu
málsins sá, aö það er lagt fram í formi laga-
frumvarps ogí ósátt við samtök launafólks í
landinu. Hið sama á reyndar við um breyting-
arnar á opinbera markaðnum. Slík vinnu-
brögð eru ekki til þess fallin að greiða fyrir
samningum á vinnumarkaði og þau brjóta í
bága við hið norræna módel sem áður hefur
verið lýst.
Breytingartillögurnar á lögunum um stétt-
arfélög og vinnudeilur geta ekki á nokkurn
hátt bætt stöðu kvenna á vinnumarkaði eða
aukiö möguleika þeirra til að koma sjónar-
miðum sínum aö við gerð kjarasamninga.
Vinnustaðasamningar eru gerðir víða um
land í dag og hafa reynst vel, en heimildin til
að stofna vinnustaðafélög hefur engin áhrif
á möguleika fólks til að gera slíka samninga
sé þess óskað. Og þótt það sé markmið rfk-
isstjórnarinnar að auka áhrif einstakling-
anna í stéttarfélögum, þá virðist það aðeins
gilda í þeim tilvikum sem halda þarf aftur af
valdi stéttarfélaganna, s.s. við boðun vinnu-
stöðvunar, en þegar kemur að ákvörðun um
að fella miðlunartillögu ríkissáttasemjara þá
eru áhrif einstaklinganna lítils metin og þeim
er nánast gert ókleyft að fella slíka tillögu.
Hvaö er til ráöa fyrir konur?
Vandamál kvenna á vinnumarkaði felast í
öðrum þáttum en skipulagi vinnumarkaðar-
ins, þótt vissulega sé þar ýmislegt gagnrýni
vert. Þaö sem þyngst vegur er launastefnan
sem slík, sem hefur einkennst um of af því
að halda töxtunum niðri, sem aftur hefur
haft í för með sér að hinn duldi hluti launa-
kerfisins verður stærri. Slík launastefna
kemur illa niður á konum sem fá síður
sporslur og fríðindi en karlar. Það er því
miklu frekar launastefnan sem sltk sem þarf
að ráöast til atlögu við, en á Norðurlöndum
hafa konur náð verulegum árangri í kjara-
samningum, m.a. með sérstökum kvenna-
kvóta.
Það er ekki einfalt mál að segja til um
það hvaða aöferðum konur eigi að beita til
að ná fram bættri stöðu á vinnumarkaöi.
Endurmat á verðmæti starfa í formi kynhlut-
lauss starfsmats er spennandi kostur að
skoða í þessu miði og gæti haft í för með
sér uppstokkun launakerfisins sem kæmi
konum til góða. Breytt skipulag á vinnumark-
aði, sem helst hefur það að markmiði að
gera áhrif stéttarfélaga minni en verið hefur
er ekki líklegt til að skila konum frekar en
öðrum láglaunahópum bættum kjörum.
H&ftn: Eigum vií a'3 athuga
hvort ohkal* getur h&naí sér 'L ^
lengra aftur á fcají?
Hún: Ok
fívenreMtutrancíari:
Hvaí joarf Wargar
hvenréttiniahonur ti] aí sjiipta
um Jjósaperu?
Fimm.
Fina ti] a? sjsipta um peruna og
fjórar til aí hvetja hana.
Hún:
,, ó , gefðu guð oss meira puð“
• • •
í vinnfnni