Vera - 01.05.1996, Blaðsíða 44

liklist
MARGAR KONUR
O G Ó L f K A R
Á
N N A R
FJÖLUM LEIKHÚSA BORGARI
Þrjár stórgóðar leiksýningar eru nú á
fjölunum. Engillinn og hóran í Kaffileikhúsi
Hlaövarpans og leikstýrir Jón Einars. Gúst-
afsson verkinu. Hiö Ijósa man eftir handriti
Bríetar Héðinsdóttur er á stóra sviði Borgar-
leikhússins og er það unnið upp úr íslands-
klukku Halldórs Laxness (aðallega miðkafl-
anum). Það er Bríet sjálf sem leikstýrir. í
gamla Tjamarbíói sýnir Kjallaraleikhúsið Þrjár
konur stórar eftir bandaríska leikritahöfundinn
Edvard Albee, þar er leikstjómin í höndum
Helga Skúlasonar.
Þó vart sé hægt að hugsa sér ólíkari verk en
þessi þrjú, bæði hvað varðar ytri umbúnað og
efnistök áttu þau það sameiginlegt að þau
flalla öll um margar og ólíkar konur. Þrátt fýrir
hve ólík verkin eru og kannski líka þess vegna
langar migtil að velta ofurlítið vöngum yfir öllum
þessum konum og þeirri kvenímynd sem lesa
mátti út úr verkunum.
Líkami í skiptum fyrir sálir?
Engillinn og hóran er uppgjör konu sem eitt sinn
var hóra, eintal hennar við áhorfendur. Hún seg-
ist hafa haft ánægju af starfi sínu og selur sig
ekki fyrir peninga heldur sálir. Hún vill hrifa karl-
menn og ná þannig tangarhaldi á sálum þeirra
og til þess notar hún líkama sinn og kynferðis-
legt aðdráttarafl. Hún nýtur þess að stjóma og
á auövelt með að tæla þá til sín. Það kynferðis-
lega vald sem hún hefur yfir þeim er þó aldrei
varanlegt og er þeim takmörkunum háð að ein-
skorðast við holdlegar fýsnir þeirra. Þegar lost-
inn er slokknaður og þeir „koma til sjálfs sfn",
losna þeir undan álögunum og hverfa til síns
heima. Hún horfir á eftir kúnnunum í fang eigin-
kvennanna að „viðskiptum" loknum og þráir að
vera í þeirra sporum. Hóran situr eftir einmana
og ástlaus og skynjar sterkt höfnun samfélags-
ins. Hún er stolt og beitir fyrir sig brynju kald-
hæðni og sjálfsblekkingar. { eintali hennar
speglast togsteitan á milli þess sem hún gerir
og segir- lifir ogfinnur. En hún hefur kynnst ást-
inni, þessari einu sönnu sem býr í skáldskapn-
um og flestir vilja trúa á en ekki allir þora. Ást-
maður hennar er líka hóra og endirinn á
ævintýrinu á meira skylt við raunveruleikann en
skáldskaþinn. í lokin stendur hún eftir ber-
skjölduð og bitur, hún hafði opnað hjarta sitt og
verið svikin.
Með hlutverk hórunnar fara þrjá leikkonur:
Bergljót Arnalds, Bryndís Petra Bragadóttir og
Ragnhildur Rúriksdóttir og túlka þær hver sína
hlið hennar. Þaö ergóð lausn hjá leikstjóranum
að skipta texta verksins þannig á milli
leikkvennanna. Togsteitan sem býr innra með
hórunni kemst vel til skila og verkið verður
meira lifandi fyrir vikið. Lára Stefánsdóttir bæt-
ir síðan um betur og túlkar þær tilfinningar sem
ekki verða færðar í orð með frumsömdum
dansi. Leikkonumar þrjár eru allan tímann á
sviðinu, klæddar svörtum undirfötum og í hlut-
verki hórunnartældu þær áhorfendur svo sann-
arlega til fylgilags við sig. Persónuleg nálægð
áhorfandans við leikarana og sú notalega
stemmning sem alltaf er að finna í Hlaðvarpan-
um gerði uppfærsluna að skemmtilegum og
áhugaverðum leikhúsviðburði.
Álfakroppurinn mjói
Snæfriður íslandssól er konan á sviði Borgar-
leikhússins. Þessi mesti og besti kvenskörung-
ur íslenskra bókmennta er leikinn af Sigrúnu
Eddu Björnsdóttur en Pálína Jónsdóttir túlkar
hana unga í föðurhúsum. Þeim er mikill vandi á
höndum, því það er ekki auövelt að túlka per-
sónu bókmenntanna sem flestir læsir íslend-
ingar þekkja því sem næst persónulega! En
þær komast vel frá því og eiga lof skilið. Sú
Snæfrfður sem steig á svið í Borgarleikhúsinu
er sterkari en ég hafði áður séð hana fýrir mér,
stórlyndi hennar var dregið skýrt fram. Bríet
vinnur handritið upp úr íslandsklukkunni en
Snæfrfði að miðpunkti sögunnar. Hið Ijósa man
er persónusaga Snæfriðar, lífshlaup hennar,
sorgir og sigrar.
Sýningin á stóra sviði Borgarleikhússins var
í alla staði glæsileg. Messíana Tómasdóttir
hannaði búningana ogStígurSteinþórsson leik-
myndina. Það sem fyrir augu bar á sviðinu átti
fullt eins mikið erindi við myndlist og leiklist.
Þessi leikgerð stendur að mínu viti fullkomlega
heil og sjálfstæð gagnvart frumverkinu. Per-
sóna Snæfriðar er teiknuð sterkari dráttum en
áður hefurtíðkast og það er ánægjulegt fyrir þá
sem þekkja söguna vel að fá fram þetta nýja
sjónarhorn. Virðing Bríetarfyrir þessu meistara-
verki Halldórs er augljós, hún er verkinu trú og
textinn naut sín vel. Þrátt fyrir um þriggja tíma
setu með tveimur hléum hélst athyglin óskipt,
enda sýningin ósvikin veisla fyrir augu, eyru og
anda.
„Ég er alltaf sú kona sem
ekkert fullnægir - og sætti mig viö þaö.”
Þessi orð Snæfríðar eru að mörgu leyti ein-
kennandi fyrir persónu hennar en gjaman vildi
ég, nútímakonan spytja á móti: - Afhveiju,
Snæfríður? Ævi hennar er lífshlaup stórlyndrar
konu, konu sem fær ekki það sem hún þráir.
Ástin hennar kemur ekki með vorskipunum
eins og um var talað og hún velur að refsa sér
fýrir þessa ást. Þegar draumar hennar sem
ungrar stúlku rætast ekki og ástin sem hún
trúði á bregst, lætur hún allt lönd og leið. Hún
4
4
1
i