Vera - 01.06.1996, Page 27

skjálftum. Við erum líka að hanna kennslu-
efni T tengslum við þetta verkefni, t.d. hvern-
ig maður finnur upptök jarðskjálfta, metur
stærð hans ogeðlisfræðina að baki skjálfta-
nemanum. Framtíðarsýnin er að komið verði
þétt net jarðskjálftamæla um öll Bandaríkin,
sem nota megi í rannsóknum á skorpu og
möttli Norður Ameriku. Auk þess er áhuga-
verðara fyrir krakkana að framkvæma til-
raunir sem tengjast raunveruleikanum og al-
vöru vísindum, t stað þess að gera tilraunir
þar sem niðurstöðurnar eru löngu þekktar."
Hvernig er að
vera gift öörum vísindamanni?
„Það er mjög gott aö vera gift manni sem
skilur hvað maður er að gera, og sömuleið-
is fyrir hann. Maður hefur skilning á vinnu-
ttmanum og hvers starfið krefst af manni.
Við tölum líka mjög mikið um það sem við
erum að gera og það hjálpar manni heilmik-
ið að hugsa þannig upphátt.
Á hinn bóginn getur það verið erfitt þegar
hjón vilja bæði sinna sínu starfi og vera á
stað sem er faglega áhugaverður. Við höf-
um veriö tiltölulega heppin með að fá vinnu
á sama stað, en t.d. á Nýja Sjálandi var fag-
lega ekkert áhugavert fyrir Lárus. í stuttan
tíma er hægt að vera á sitt hvorum staðnum
en síðan endar það með einhvers konar
málamiðlun. Mun algengara er að konur
fylgi mönnum sínum eftir."
Hvaö fínnst þér um stöðu kvenna í vís-
indaheiminum?
„Hún fer batnandi, en manni finnst stundum
að það gerist mjög hægt. í öllu mínu námi
og starfi í jarðeðlisfræði þá hef ég aldrei ver-
ið á stað þar sem kona er prófessor í jarð-
eðlisfræði. Það er að mörgu leyti bagalegt,
því maður hefur enga fyrirmynd og hittir fáar
konur sem hafa fariö í gegnum sama nám
og maður sjálfur. Mér finnst mjög gagnlegt
að tala við aðrar vísindakonur, bæöi um vís-
indi og það sem fylgir því að vera kona T vís-
indum. Þær hafa oft öðruvísi sjónarmið og
lífsreynslu en karlar. Svo virðist sem konur
sæki ekki í fög sem tengjast eðlisfræði og í
jarðeðlisfræöi eru mjög fáar konur. Það get-
ur verið erfitt að tala við karlmenn um
vandamál sem koma upp og eru fremur per-
sónulegs eðlis en fagleg, t.d. samskipti við
yfirmenn. Karlar eiga oft erfitt með að skilja
slík mál vegna þess að þeir hafa ekki lent T
slíku sjálfir. Annað dæmi er hvernig konur
og karlar bregðast á mismunandi hátt við
gagnrýni. Konur taka gagnrýni oft mjög per-
sónulega. Til dæmis ef kona lendir í vand-
ræðum með gögn eða niðurstöður úr rann-
sóknum, þá hættir henni til að líta á það
sem persónuleg mistök. Það fyrsta sem
karlmanni dettur í hug er hins vegar þaö að
eitthvað sé að gögnunum, og þeir taka
gagnrýni oft frekar sem ábendingu en per-
sónulegum árásum. Égfann sérstaklega fyr-
ir þessu T doktorsnáminu og reyndi að
mynda stuðningshóp meðal kvenstúdenta
til að við töluðum meira saman og veittum
hver annarri móralskan stuðning. Það var
ótrúlegt hvað margar höfðu svipaðar
reynslusögur að segja og gátu stutt við bakið
hver á annarri. Það endaði með því að sumir
karlstúdentarnirTdeildinni voru farnir að opna
sig meira líka ogtala við okkur um hluti í sam-
bandi við námið sem þeir áttu í erfiðleikum
með, en vildu ekki tala um við aðra karla.“
Hvert er viöhorfið til kvenna,
eru geröar meiri kröfur...?
„Já, ég held að oft þurfi kona að sanna sig
meira en karlar vegna þess að flestir sem
starfa í mínu fagi eru karlkyns. Margir eldri
prófessorar hafa aldrei unnið með konum.
Þeir þekkja konur fyrst og fremst sem mæð-
ur, eiginkonur og ritara. Þeir vita stundum
ekki hvernig þeir eiga að tala við konur sem
jafningja. En ég held sem betur fer að þetta
sé að breytast eftir því sem vísindakonum
fjölgar. Það skiptir líka miklu máli fýrir konur
að vera ákveðnar og láta karlana ekki kom-
ast upp með að koma öðruvísi fram við sig
en aðra, en það krefst líka sjálfsöryggis sem
ungar vfsindakonur hafa stundum ekki.
Á íslandi er vísindasamfélagið mjög lítið
og allt of fáar konur leggja fyrir sig vísinda-
störf. Mér finnst oft að það sé litið niður á
langskólagengið fólk á íslandi, þetta séu
afætur á þjóðfélaginu. Launakjörin eru ITka
þannig að konur hugsa sig tvisvar um áður en
þær leggja á sig að stunda vísindi á íslandi."
Er stutt viö bakiö á vísindakonum í
Bandaríkjunum?
„Það eru til sérstakir styrkir fyrir konur í
Bandarlkjunum, bæði T námi og rannsókn-
um. Bandaríski vísindasjóðurinn ertil dæm-
is með styrki sem konur geta sótt um eftir
Ph.D. próf til að koma sér upp rannsóknar-
aöstööu. Svo heyrir maður líka að skólar
sækjast eftir konu í starf ef þeir þurfa að
bæta kynjahlutfallið. En stundum er slíkttví-
eggjað því viðhorfið er þá að konan hafi hlot-
ið stöðuna út á kynferðið. Oft er sagt að kona
fái starf út á kynferðið þó svo að hún sé besti
umsækjandinn og ég þekki dæmi þess að
þetta hafi gert konum erfitt fyrir í starfi."
Er áberandi launamismunur á milli
langskólagenginna kvenna og karla?
„Karlarnir ganga yfirleitt hraðar upp í kerfinu
en konur og fá þar af leiðandi hærri laun.
Konur dragast líka aftur úr ef þær eignast
börn og taka sér frí. Staða kvenna í Banda-
ríkjunum hefur verið að batna. Svo lengi
sem kona er barnlaus þá getur hún keppt
við karlmenn á jafnréttisgrundvelli, en þegar
hún eignast barn er það erfiðara. Ríkjandi
viðhorf er að kona eigi að velja milli starfs-
frama og barneigna og mér hefur alltaf þótt
það óréttlátt. Konur í Bandaríkjunum eign-
ast börn seinna en konur á íslandi, oft ekki
fyrr en þær eru búnar með námið og komn-
ar með fasta stöðu. Kapphlaupinu frá Ph.D.
dr. þóra árn dóttir