Vera - 01.06.1996, Qupperneq 46

suiepú nQis
STEFAN JON HAFSTEIN
adam segir
Hvers vegna eru ungar konur fráhverfar „kvennabaráttu?" Hvers
vegna er þaö „galli" á forsetaframbjóðendum aö þær skuli vera kon-
ur - eftir 16 ára glæsiferil konu á Bessastöðum? Hvers vegna er
hinn pólitíski armur kvennabaráttu á Alþingi í nauðvörn gagnvart kjós-
endum sem eru að meirihluta konur? Hvers vegna þetta og meira
þegar „allir" eru með „samskipti kynjanna" á heilanum?
Skrítið. Á minni lífstíð hefur kvennabarátta verið það frjóasta í
samfélagsumræðunni. Skemmtilegust, áhugaverðust, árangursrik-
ust. Tökum verkalýðshreyfinguna til samanburðar. Ekki hefur henni
tekist að ýta jafn vel við samfélagsgildum hin síðari ár. Ekki
flokkapólitíkin, myndlistin, fjölmiðlunin - ekki heldur vegagerð á vor-
um dögum. Nei, kvennabaráttan hefur ekki aðeins gjörbreytt hug-
myndum okkar um samfélagið heldur líka skilað sérlega hæfum ein-
staklingum til ábyrgðarstarfa í þjóðlífinu. Þegar ég var ungur drengur
voru allar konur heima, gættu bús og barna; karlarnir fóru í vinnu og
komu heim með launin; allt var í þeim föstu skorðum sem voru ekki
svo fastar - þökk sé baráttukonum.
Nú er komiö stopp og mér líkar þaö ekki. Kvennahreyfingin í víð-
asta skilningi hefur ekki fylgst með, eða eigum við að segja að fólk-
ið nenni ekki aö fylgjast með henni? Fyrirgefið alhæfingarnar, héreru
mínir punktar um málið:
Stoppið hefur eitthvað að gera með „frústrasjón". Þegar baráttu-
konurnar í mtnu ungdæmi komu fram sögðu karlar sem best þekktu
til að það eina sem þær vantaði í raun væri að fá almennilega að
ríða. Kannski var eitthvað til í þessu (í bókstaflegum skilningi), en í
yfirfærðum skilningi á þetta enn við: samfélag okkar er ófullnægj-
andi. Þreytumerkin eru eðlileg og sér ekki fyrir endann á - þrátt fyrir
allt kvennanna streð. (Sjá launamyndun ogkynbundinn launamunur: Skrif-
stofa jafnréttismála 1995).
Svo hefur þetta eitthvað að gera með þá staðreynd að ávinningur
er umtalsverður. Sigrar hafa unnist, hugir breyst, hjörtu slegið örar.
Unga fólkið t dag tekur ýmsum viðhorfum og réttindum sem sjálf-
sögðum — en þau voru það alls ekki fyrir skömmu.
Og af því að þessi grein er rif úr síðu Adams leyfi ég mér að kynna
til sögunnar sjónarmið karla. Þið, Verur, höfðuð svo sannarlega rétt
fyrir ykkur og áttuð forgang til ýmissa átta í samfélagsumræðunni.
Forystan var ykkar, við veittum jákvætt hlutleysi eða misgóðan
stuðning. En nú má Ijóstra því upp að mér fannst greining ykkar á ^
karlveldissamfélaginu einlit. Ég þykist þekkja kúgaða, ófullnægða,
vansæla karla á lágum launum með vannýtta hæfileika og fágæt
tækifæri. Þið tölduð konur hafa einkarétt á slíku böli. Getur samfé-
lagsafl sem kennir sig við jafnrétti og frelsi látið eins og þessi stóri
samfélagshópur - kúgaðir karlar - sé ekki til eða skipti ekki máli?
Skipti ekki máli fyrirkonuft Þeirvoru meira að segja versettiren þið.
Þið höfðuð þó afsökun: stöðu fórnarlambsins. Jú, rétt er að karlar
ráða hagkerfinu. En ekki allir karlar, reyndar fáir karlar. (Sjá Stjórnun-
ar- og eignatengsl í íslensku atvinnulífi, Samkeppnisstofnun 1994).
Staða konunnar sem fórnarlamb er líka einföldun. Og þegar verst
lætur eilífðar afsökun. Ofurvald karla í hagkerfinu og atvinnulífinu
endurspeglar ekki ofurvald þeirra í lífinu í heild. Ég þykist reyndar
þekkja sigursælar, fullnægðar, ánægðar konur á háum launum með
velnýtta hæfileika og fjölmörg tækifæri. Konurtapa ekki alltaf. Kon-
ur tala nú (réttilega) um að njóta sín sem einstaklingar, hver á sínu
sviði - en ekki sem konur! (Vera, maí '96: Margrét Örnólfsdóttir).
KOOunur. (Framb. laaangt mjúkt sérhljóð). Það var eitthvaö við
það hvernig Verur sögðu orðið sem átti að gefa til kynna reynsluheim
og samstöðu um hann, kynbundið hugarástand sem Adam gæti
aldrei náð uppí. Þessi samkvenlega tilvera/hugarástand/tilfinning
var of óræð til að vera trúverðug fyrir mig og margar konur sem ég
þekki til. Þetta er nú staðfest af kvenskörungum og heitir eining að
baki margbreytiieikans. Það er í áttina. (Vera, maí '96: Þórunn Svein-
bjarnardóttir).
Samskiptamynstur kynjanna I lýsingu Veranna stóöst heldur ekki.
Verur gáfu forskrift að samskiptum kvenna og karla („konur vilja láta
koma fram viö sig“...o.s.frv.) og héldu fram aö strákar og stelpur
væru eins að upplagi; stelpur þó betri og strákar yrðu að læra að
vera eins og þær. Þessi jafningjafræösla ykkar var mikilvæg - en
ekki algild. Það er rétt nú að Adam er aö byrja að þora að segja NEI.
Sumar Verur hafa ekki áttað sig á því að kynin hafa bæði áhuga á
sérkennum og sjálfsmynd og vilja ræða samskipti á þeim forsend- 1
um. (Vera, maí '96:„Karlareru frá rnars...": Hulda Björg Siguröardóttir). Aðr-
ar eru (blessunarlega) leiðar á formúlunni ogjáta jafnvel að þær séu