Vera - 01.06.1996, Qupperneq 47

/
Islenskur
kvennabanki í fæðingu
kynVerur. (Vera, maí '96, tesendabréf: H.S.
Baksíöuauglýsing: „Þegar ég kiæði mig upp:
Fanný Jónmundsdóttir leiðbeinandi í „vinsæl-
ustu sokkabuxum Ameríkul").
Til að æra óstöðugan sátum við uppi
með sektartilfinningu yfir öllu því vonda.
(Mjög væga í mínu tiiviki). Þið höfðuð svo
mikiö til ykkar máls, en hvernig sem Adam
leit í spegil sá hann aldrei þann sama
mann og þið.
Konur sem samstæður hópur, samfé-
lagið sem kynbundið kúgunarform, sam-
skipti eftir strangpólitískum reglum - ekk-
ert af því gengur upp. Baráttukonurnar
minna nú á byltingarflokk sem steypti ein-
ræðisherra og kom á betra þjóðfélagi með
lýðréttindum - sem lýðurinn notar til að
kjósa eitthvað annað en það sem byltingar-
aflið sá í draumsýn. Þetta vanþakklæti pirr-
ar ykkur.
Hvað á þá byltingarflokkurinn að gera?
Fara gegnum hugmyndafræðilegan hreins-
unareld til að skerpa andstæðurnar og
halda árunni fagurri í síðustu sellunni? Eða
fara T þverpólitískan víking í ókynbundinni
jafnréttis-frelsis- og hvað-það-nú-heitir-allt-
saman-baráttu? Hvernig væri að játast
margbreytileikanum? Sættast við þá til-
hugsun að við eigum mörg sameiginleg
verðug verkefni - konur og karlar. Til dæm-
is koma á samfélagi þar sem einstaklingur-
inn er metinn að verðleikum hæfni sinnar
vegna og fær að njóta mannréttinda frelsis
og tækifæra til jafns við aðra án tillits til
stéttar, stöðu, búsetu eða kynferðis. Á því
munu konur græða mest.
Af og til si. áratug hafa íslenskar konur
komiö saman og biásiö lífi í drauminn
um kvennabanka. Af ýmsum ástæöum
hefur draumurinn enn ekki ræst, en nú
hyllir loks undir aö svo verði.
Að frumkvæöi Eddu Björgvinsdóttur og
Margrétar Ákadóttur hittust nokkrar
áhugasamar konur um kvennabanka
þann 28. maí sl. Auk Margrétar voru í
hópnum þær Ásgerður Flosadóttir, El-
ísabet Benediktsdóttir, Helga Garöars-
dóttir, Margrét Kristinsdóttir, María
Grétarsdóttir, Sigrún Lára Shanko,
Sjöfn Kristjánsdóttir og Valgerður
Guömundsdóttir. Undanfarin ár hef ég
setiö fleiri fundi en ég hef tölu á, en
sjaldan svo skemmtilegan fund, því
áhuginn og viljinn til að stofna
kvennabanka skein úr hverju andliti.
Um örlánanet
Fundinn nýttum við fyrst og síðast til að
viðra skoðanir okkar og miðla eigin reynslu
og annarra, m.a.s. annarra þjóða. T.d.
sagði Elísabet okkur frá afar áhugaverðu
lánaneti, svokölluðu örlánaneti. Hugmyndin
er í vinnslu hér landi og því er hvorki rétt né
tímabært aö segja náið frá henni hér. Þó
læt ég þess getið að hugmyndin með ör-
lánastofnunum er frá vanþróuðum ríkjum
komin. En yfir 50 lönd, þ.á m. Bandarikin,
Frakkland og Noregur hafa aðlagað hana
sínum aðstæðum. Örlánastofnanir lána
einstaklingi fé til að koma á fót einstak-
lingsfyrirtæki eða litlu fjöl-
skyldufyrirtæki. Norðmenn
sjá þetta sem góðan kost
fyrirfólk sem býrí iitlum sjáv-
arþorpum í Norður-Noregi
þar sem fátt er um fína
drætti um atvinnu. Það líður
vonandi ekki langur tími þar
til þvT fólki sem vinnur að
þessu máli hér á landi gefst
tími til að kynna vinnu sína
og hugmyndir.
Hvers vegna kvenna-
banka?
Svarið er einfalt: Ástandið á
lánamarkaðnum. Allir þekkja
siðleysið sem hér ríkir að
lána fólki nær eingöngu fé
gegn veði T heimili þeirra
og/eða ættingja. Margar kon-
ur sem hafa sótt um lánsfé til
að stofna fyrirtæki hafa
mætt ótrúlegu skilnings- og
áhugaleysi bankastjóra og virðist stundum
engu skipta þótt þær leggi fram vel unninn
fjárhagsramma með umsókn sinni. Á sama
tTma og konum er neitað um ián til að
stofna ITtil fyrirtæki, þvT þær geta ekki
og/eða vilja ekki leggja heimili sín að veði,
eru sagðar fréttir um að bankar afskrifi ár-
lega himinháar upphæðir vegna lánsfjár í
atvinnugreinar sem mátti sjá fyrir að skil-
uöu ekki arði. Þessu verðmætamati og
þessari forgangsröð hafna konur.
í kvennabankanum eiga konur og karlar
að geta fengiö lán vegna atvinnurekstrar,
án þess að veðsetja heimili sín. Aftur á
móti verður lánbeiðanda gert að veita bank-
anum aliar upplýsingar um fjármál sín svo
bankinn geti verið fullviss um að viðkom-
andi sé fær um að endurgreiða lánið. Fylgst
verður með hvernig fólki gengur, og beri eitt-
hvað út af (sem alltaf getur gerst) leitast
lántakinn og bankinn í sameiningu við að
leysa úr vandanum. Hugmyndafræðin sem
kvennabankinn byggir á hafnar þvT að
bankastjóri halli sérfram á borðið og spyrji:
Hefurðu veð? SITkt er ábyrgðarleysi og leið-
ir til þess að allir tapa; lántakandinn,
ábyrgðarmenn og bankinn.
Fyrsta skrefiö T átt að stofnun Tslensks
kvennabanka verður stigið með haustinu,
þegar haldinn verður undirbúningsfundur
undir stofnfund, sem haldinn verður um
mánuði síðar, T september eða október.
Kvennabankinn verður hlutafélag kvenna
og þær sitja við stjórnvölinn. En viðskipta-
vinirnir verða konur og karlar. Við öflun
hlutaljár sjáum við fyrir okkur að fara sömu
leið og farin var þegar Hlaðvarpinn var
keyptur, þ.e. að konur kaupi hiutabréf fyrir
t.d. 1.000, 2.000, 3.000 eða 4.000 kr.
Hugmyndin er vel framkvæmanleg. Ef t.d.
20.000 konur kaupa hver hlutabréf fyrir
4.000 kr. erum við komnar með 80 milljón-
ir króna. Ef sýnt þykir að ein (ofsalega rík)
eöa fáar myndi meirihluta verður sett þak á
hlutafjáreign hverrar konu. En óþarfi er að
hafa áhyggjur af því strax.
í september 1995 sóttu sænskar konur
um fjárstyrk til opinberra aðila, til að standa
straum af kostnaði við að kanna starfs-
grundvöll kvennabanka í SvTþjóð. Konurnar
sóttu um 3 milijónir sænskra króna. Þær
fengu hálfa milljón strax og loforð um meira
síðar. Vonandi taka Tslensk stjórnvöld jafn
vel T beiðni íslenskra kvenna!
F.h. undirbúningshóps
um stofnun kvennabanka
Helga Garðarsdóttir
kvennabrnki