Vera - 01.12.1997, Side 38

Allir flokkar vilja jafnrétti kynjanna
- hver er viljinn í raun?
A síðastliðnu sumri ákváðu nokkrar Kvennalista-
konur að efna til vikulegra funda um kvennapóli-
tík. Strax kom í Ijós að konur virtust hafa mikla
þörffyrir að rceða aðgerðir í kvenfrelsismálum og
voru ýmsir möguleikar rœddir. Ég tók þátt í all-
nokkrum þessara funda og urðu þeir mér innblást-
ur í vangaveltum mínum um hvernig jafnréttislög
Brynhildur Flóvenz, lögfrceðingur
geti sem best stuðlað að framgangi kvenfrelsis. Á
grundvelli m.a. þessara umrœðna innan Kvenna-
listans mótaði ég með mér hugmyndir um hvernig
jafnréttismálum væri best komið „innan kerfisins“,
Þessar hugmyndir mínar kynnti ég síðan á lands-
fundi Kvennalistans að Úlfljótsvatni í nóvember
s.l. Hér á eftir fer úrdráttur úr því erindi.
egar við veltum því fyrir okkur
hvernig góð jafnréttislög skuli vera
er einkum þrennt sem hafa þarf í
huga. I fyrsta lagi þarf að ákveða
hvaða réttindi á að tryggja, þ.e.
hvaða athæfi ætlum við að banna og hvaða
aðgerðir ætlum við að lögfesta. I öðru lagi
hvernig bregðast á við brotum á lögunum,
m.a. hvort og þá hvaða viðurlög eiga að vera
við þeim. I þriðja lagi þurfum við að ákveða
hvers konar stofnanir eigi að framfylgja lög-
unum og hvert skuli vera vald þeirra.
Samkvæmt núgildandi lögum er öll mis-
munun á grundvelli kynferðis bönnuð. Lögin
leggja sérstaka áherslu á aðgerðir til að bæta
stöðu kvenna á vinnumarkaði. 1 því skyni
eru ýmsar skyldur lagðar á atvinnurekendur
og stéttarfélög, svo sem að þessir aðilar skuli
vinna markvisst að því að jafna stöðu kynj-
anna á vinnumarkaði. Sérstaklega skulu at-
vinnurekendur vinna að því að jafna stöðu
kynjanna innan fyrirtækis síns eða stofnunar
og stuðla að því að störf flokkist ekki í sér-
stök kvenna- og karlastörf. Lögin fjalla ítar-
lega um bann við ýniis konar mismunun á
vinnumarkaði.
I 12. gr. laganna segir að í nefndum, stjórn-
um og ráðum á vegum ríkis, sveitar-félaga og
félagasamtaka skuli, þar sem því verður við
komið, sitja sem næst jafnmargar konur og
karlar og skal ávallt á það minnt þegar ósk-
að er tilnefningar í hlutaðeigandi stjórnir,
nefndir og ráð.
Þá er sérstaklega fjallað um menntun og
tekið fram að í skólum og öðrum mennta- og
uppeldisstofnunum skuli kynjunum ekki
mismunað. Skylt er að gæta þessa í námi og
kennslu, starfsháttum og daglegri umgengni
við nemendur. A öllum skólastigum skal
veita fræðslu um jafnréttismál, m.a. með því
að leggja áherslu á að búa bæði kynin jafnt
undir virka þátttöku í samfélaginu, fjöl-
skyldulífi og atvinnulífi. Þá skal þess sér-
staklega gætt að kennslutæki og kennslu-
bækur séu þannig úr garði gerð að kynjunum
sé ekki mismunað.
Konur hafa lengi talið auglýsingabransann
standa í vegi fyrir kvenfrelsi m.a. með ýms-
um staðalímyndum af konum og áherslu á
þær sem kynverur fremur en vitsmunaverur.
Jafnréttislögin taka á þessu og samkvæmt
þeim skal auglýsandi, og sá sem hannar eða
birtir auglýsingu, sjá til þess að auglýsingin
sé öðru kyninu ekki til minnkunar, lítilsvirð-
ingar eða stríði gegn jafnri stöðu og jafnrétti
kynjanna á nokkurn hátt.
Af þessari upptalningu réttinda í jafnrétt-
islögunum mætti ætla að staða okkar kvenna
á Islandi væri dæmalaust góð og varla væri
ómaksins vert að eyða tíma í breytingar á
þeim. En hver er þá raunveruleikinn?
Hvernig hafa þessi lög reynst sem tæki til
jafnréttis kynj-
anna?
Er jafnrétti á
vinnumarkaði?
Vinna atvinnu-
rekendur mark-
visst að því að
bæta stöðu
kvenna? Fá kon-
ur sömu laun og
karlar? Hafa
konur sömu möguleika á starfi og karlar?
Sitja álíka margar konur og karlar í stjórnum
nefndum og ráðum á vegum hins opinbera?
Hvernig er lögbundinni fræðslu um jafnrétt-
ismál háttað í Ieikskólum og skólum barn-
anna okkar?
Vissulega hefur ýmislegt þokast í rétta átt
á mörgum sviðum þó að ég eigi afar erfitt
með að sjá miklar breytingar á hinu opinbera
sviði. Ástæður þeirrar tregðu eru eflaust
margar en ég tel ekki vafa á að viðbrögð
samfélagsins, eða réttara sagt viðbragðaleysi
við því þegar réttur er brotinn á konum, vegi
þar þungt.
Hverjir eiga að framfylgja jafnréttislögun-
um? Ef við skoðum þær stofnanir sem við
höfum nú til að framfylgja lögunum eru það
annars vegar Jafnréttisráð og hins vegar
kærunefnd jafnréttismála. Jafnréttisráð er
skipað fulltrúum ýmissa hagsmunasamtaka.
Því er ætlað að vinna að því að ákvæðum
laganna sé framfylgt, móta stefnu í jafnréttis-
málum og hafa frumkvæði að aðgerðum til
að bæta stöðu kvenna, vera ráðgefandi gagn-
vart stjórnvöldum, stofnunum og félögum í
málefnum er varða jafna stöðu og kynjanna,
sjá um fræðslu og upplýsingastarfsemi til fé-
lagasamtaka og almennings, fylgjast með
þjóðfélagsþróuninni sem m.a. varðar þetta
lagaefni og gera tillögur um breytingar til
samræmis við tilgang laganna. Stuðla að
góðri samvinnu við hin ýmsu samtök til að
ná markmiðum laganna, gera rannsóknir á
stöðu kvenna og karla og svo framvegis.
Eins og sést af þessari upptalningu er Jafn-
réttisráði ætlað gífurlega viðamikið hlutverk.
Kærunefnd jafnréttismála er ætlað að
leysa úr ágreiningi varðandi lögin. Nefndin
er skipuð þremur lögfræðingum, tveimur til-
nefndum af Hæstarétti og einum af félags-
málaráðherra en hann fer með jafnréttismál
og undir hann heyrir Skrifstofa jafnréttis-
Gjafavara—matar- og kaíTistell.
Allir verðílokkar.
rœðavara
Heimsfrægir hönnuðir
m.a. Gianni Versace.
VIÍRSLUNIN
Laugavegi 52, s. 562 4244