Vera - 01.10.2001, Blaðsíða 19

‘Menníngarburuííð ofSeCcíí
Sólveig Anna hefur komið sér vel fyrir í
ReykjavíkurAkademíunni en hún flutti til
landsins frá Svítajóð fyrr á þessu ári. Hún fagn-
ar þvf að geta verið í tengslum við svo marga
fræðimenn sem samfélagið í IL-húsinu býður upp á og
segir að ræturnar og fjölskyldan hafi dregið sig aftur
heim til fslands en hún bjó ásamt manni og börnum í
Uppsölum í Svíþjóð í tólf ár þar sem hún stundaði dok-
torsnám en var sl. tvö og hálft ár lektor í siðfræði við
háskólann og leiðbeindi m.a. þremur doktorsnemum.
En hvað varð til þess að Sólveig Anna fór að rannsaka
ofbeldi gegn konum? "Ég lauk guðfræðiprófi frá
Háskóla íslands 1985 og við fluttum til Uppsala 1988. í
millitíðinni var ég læknisfrú á Akranesi og Hólmavfk og
hafði ekki mikil tækifæri til að taka þátt í kvennabarátt-
unni sem var blómleg hér á landi
á þeim tíma. Ég hafði samt alltaf
mikla löngun til að taka þátt og
svo fann ég mína leið. Ég fór að
vinna sem sjálfboðaliði við
Kvennaathvarfið í Uppsölum og
gerði það í sex ár. Þá fannst mér
ég loks búin að finna leið til að
taka þátt í kvennabaráttu. Fyrsta
árið við háskólann var ég að
þreifa fyrir mér, fór í grísku og
Nýja testamentisfræði en fann
mig ekki í því. En árið eftir kynntist ég spennandi konu
sem kom að háskólanum til rannsóknastarfa. Hún heitir
Eva Lundgren er frá Noregi og er upphaflega guð-
fræðingur en fór sfðan meira út í félagsfræðilegar
rannsóknir. Bók hennar 1 Herrens Vold vakti mikla
athygli þegar hún kom út en í henni eru viðtöl við
konur úr kristnum trúarhópum sem eiga það sameigin-
legt að hafa verið beittar ofbeldi af eiginmönnum
sfnum. f annari bók, Gud og Hver Mann, ræðir hún lfka
við mennina, þ.e. þá hina sömu og beittu konurnar í
Herrens Vold ofbeldi. Ég fékk mikinn áhuga á
rannsóknum Evu, tók m.a. viðtal við hana sem birtist f
Kirkjuritinu 1990, og hugmyndir mínar um að vinna
með ofbeldi fóru að mótast. Ég fann svo að siðfræðin
væri sú leið sem ég vildi fara í námi við háskólann en
fyrst varð ég að skrifa inntökuritgerð í siðfræði. Ég valdi
að skrifa um bandarísku fræðikonurnar Carol Gilligan
og Nancy Chodorow sem voru brautryðjendur í því sem
kallað er kvennasiðfræði. Þær skrifuðu um hvað konum
er eiginlegt og ekki síst komst Carol að þeirri merkilegu
niðurstöðu að siðferði kvenna sé öðru vísi en siðferði
karla. í framhaldi af því kom hún fram með þá gagnrýni
að sú siðfræði sem ríkir f okkar vestrænu menningu sé
skrifuð af körlum, fyrir karla og út frá þeirra reynslu."
Þetta verkefni veitti Sólveigu Önnu aðgang að dok-
torsnámi við Uppsalaháskóla 1990 en vandinn var að
tengja umræðuna um ofbeldi við siðfræði. Þegar hún
bar erindið upp við prófessorinn sinn sagði hann: "|á,
en ofbeldi gegn konum er ekki siðfræðilegt vandamál."
Hann taldi sem sé að í öllum tilvikum væri slíkt talið
vera rangt, en siðfræðilegt vandamál er það þegar
siðferðileg gildi stangast á og meta þarf hver hefur rétt
fyrir sér. Svarið hvatti Sólveigu Önnu til hugleiða þá
aðferðafræði sem hún notaði í ritgerðinni sérstaklega
vel. Hún byrjaði á að fara í gegnum mismunandi nálg-
anir ólíkra fræðigreina að málefninu og skoðaði rann-
sóknir sálfræði, félagsfræði og svo femínískar nálganir.
Doktorsritgerð sína Violence, Power and lustice. A
Feminist Contribution to Christian Sexual Ethics varði
hún svo árið 1998. "Ég komst að þeirri niðurstöðu að
túlkun femfnista á ofbeldi gegn
konum sé trúverðugust og best
og ákvað því að skoða vanda-
málið út frá því sjónarhorni. Ég
valdi einnig þrjár femfnískar
fræðikonur, Kate Millett,
Catharine MacKinnon og Carol
Pateman og skoðaði hvernig
þær tengja þá staðreynd að
konur lifa við misrétti og eru
kúgaðar sem hópur og hvernig
ofbeldið spilar þar inn í. Út úr
þessu vann ég ákveðin skilyrði sem ég notaði þegar ég
fór að skoða kristna hjónabandssiðfræði.Ég vildi sjá
hver skilningurinn á hjónabandinu væri, hvernig litið
væri á hið kvenlega og hið karlmannlega í hjónabandi
og síðan gagnrýni ég nútfma hjónabandsiðfræði út frá
femínísku sjónarhorni. Niðurstaðan er í stuttu máli sú
að hjá þeim fræðimönnum innan kristinnar hjóna-
bandssiðfræði sem ég skoðaði skortir alla umræðu um
ofbeldi, því þó það sé lítillega nefnt hjá einstaka manni
skortir alla djúpa umræðu. Hjónabandið er annars
upphafið og talað um það á rómantískan hátt eins og
að þar geti ofbeldi ekki átt sér stað. Þegar ég tala um
hjónabandssiðfræði á ég við sambúð af öllu tagi og tel
að þar sé ekki tekið mið af þeim raunveruleika sem
milljónir kvenna í heiminum búa við, sem sé að þær
eru þeittar ofbeldi. Að lokum kem ég með mína eigin
útleggingu á því hvernig kristin hjónabandssiðfræði
verður að breytast. Þessi útlegging er í raun byrjun á
framhaldsverkefni sem ég stefni að og hef sótt um
styrk til að ráðast í. Þar ætla ég að skrifa nútíma
guðfræðilega siðfræði um það sem á ensku kallast sex-
ual ethics. Mér hefur ekki tekist að þýða það hugtak
nógu vel á íslensku og segi því að ég ætli að skrifa um
kynhneigð, kynlíf og ást. Mig langar að greina
Þegar ég tala um hjónabands-
siðfræði ó ég við sambúð af
öllu tagi og tel að þar sé ekki
tekið mið af þeim raunveruleika
sem milljónir kvenna í heim-
inum búa við, sem sé að þær
eru beittar ofbeldi.