Vera - 01.10.2001, Blaðsíða 41

GuSfríður Lilja Grétarsdóttir
^ ■ Islenska sveitin keppir viS konur frá Jemen. Lilja, Harpa
l^gólfsdóttir og Áslaug Kristinsdóttir.
2- Lilja horfir á afa sinn, Andrew Þorvaldsson og ömmu
sína, GuSfríSi Lilju Benediktsdóttur, tefla.
2- Systkinin aS tefla heima í stofu, f.v. Andri Áss, Helgi Áss,
"tagnús Ármann frændi þeirra og GuSfríður Lilja.
Lilja viS útskriftina úr Harvard.
Hér á landi er fjöldi hámennt-
aðra innflytjenda sem fær enga
vinnu við sitt hæfi. Við þurfum
að spyrja okkur hverju við töp-
um með því að nýta ekki hæfi-
leika og krafta þessa fólks.
bandi! Okkur þykir öllum óskaplega
vænt um Harvard. Margir hafa þá hug-
mynd að í Harvard komist aðeins auð-
ugt forréttindafólk en það er rangt.
Harvard er einn eftirsóttasti háskóli
heims og óskaplega ríkur, hann getur
því valið úr úrvalsfólki alls staðar að.
Undanfarin ár hefur verið rekin þar
meðvituð stefna í því skyni að búa til
sem fjölbreyttastan hóp fólks, með alls
kyns bakgrunn og frá hinum ýmsu land-
svæðum bæði innan Bandaríkjanna og
utan. Við val á nemendum er því ekki
eingöngu litið á einkunnir heldur hvað
fólk hefur sérstakt fram að færa. Fólk
með alls kyns efnahagslegan eða félags-
legan bakgrunn er valið inn en styrkir
skólans miðast við efnahag, þannig að
þau ríku borga full skólagjöld en þau
sem ekki hafa efni á að borga fá fullan
styrk. Vinir mínir komu t.d. flestir frá
venjulegum heimilum og samnemendur
mínir voru af öllum stærðum og gerð-
um. Stefnunni um fjölbreytilegt og jafn-
ræðislegt skólasamfélag er líka framfylgt
með því að velja fólk úr minnihlutahóp-
um í ábyrgðarstöður, t.d. blökkufólk eða
samkynhneigða, sem hafði mikil áhrif í
þá átt að minnka fordóma gagnvart
þessum hópum. Einnig er mikil áhersla
lögð á að fá skapandi fólk inn í skólann
enda er skólalífið einstaklega líflegt.
Skólasamfélagið var samansafn mesta
hæfileikafólks sem ég hef nokkurn tím-
ann kynnst. Til dæmis setja nemendur
upp tugi leikrita og listasýninga á hverju
ári, tvö dagblöð eru gefin út og tímarit
frá öllum pólitískum sjónarhornum og
ógrynni skólasamtaka eru í gangi sem
takast á um ótal mál. Samt er nemenda-
samfélagið á BA stigi ekkert stærra en
hér í Háskóla íslands. Það var mjög lær-
dómsríkt að búa í svona kraftmiklu og
fjölmenningarlegu samfélagi og það
breytti mér á djúpan og varanlegan hátt.
Ég tók virkan þátt í skólalífinu, lék í leik-
ritum og tók þátt í sjálfboðavinnu,
kenndi t.d. börnum í fátækari hverfum
Boston. Sjálfboðavinna er einmitt eitt af
fallegum einkennum Bandaríkjamanna,
þar er áhersla lögð á að fólk geri eitt-
hvað sjálft, leggi sitt af mörkum til sam-
félagsins. Við í Evrópu þykjumst svo oft
hafa gert okkar bara með því að borga
skattana okkar og hugsum svo ekki um
borgaralegar skyldur okkar meir. Hér
finnst mér fólk líka oft fastara í hefð-
bundnum hugsanahætti sem veigrar sér
við að vera frumlegur og brjótast út úr
fyrirfram sköpuðum ramma - ramma
um allt mögulegt, allt frá þvf hvernig
sófa við eigum til þess hvað við ætlum
að verða og hvernig við hugsum og lif-
um yfirleitt. Bandaríkin geta boðið upp
á ógrynni lífsramma og þeir eru sveigj-
anlegir á alla kanta - þetta er gífurlega
dýnamískt samfélag. Hér erum við svo
oft föst í ferköntuðum skilgreiningum
og jafnvel þeir sem segjast róttækir og
öðruvfsi eru í raun alveg jafn hefð-
bundnir og náunginn og tileinka sér ná-
kvæmlega sama lffsmynstur. Bandaríkja-
menn eru Ifka á ýmsan hátt duglegri að
vernda og sækja rétt sinn og hrópa hátt
ef þeim finnst að borgaralegum réttind-
um vegið. Þeir efast oft meira um yfir-
völd og það sem þeim er sagt. Við erum
stundum meira sofandi á ýmsan hátt -
við erum ekki bara ofboðslega hlýðin
heldur líka meiri hópsálir sem hafa til-
hneigingu til sinnuleysis og þagnar. Mér
finnst líka ýmislegt sem einkennir dag-
legt Iff Bandarfkjamanna vera heillandi,
t.d. almenn bjartsýni, jákvæðni og kurt-
eisi. Ég hreinlega sakna þessa eftir að
ég kom aftur heim til íslands. Ef mér
finnst þetta þá getum við ímyndað okk-
ur hvað útlendingum sem flytjast hing-
að til lands finnst. Þrátt fyrir að ég segi
alla þessa jákvæðu hluti um Bandaríkin
og Harvard þá sé ég þetta alls ekki í ein-
hverjum barnalegum ljóma - ég hef
kynnst dekkri hliðum Bandarfkjanna á
mjög raunverulegan og persónulegan
hátt og tel mig vita miklu meira um það
heldur en flestir. Ég gagnrýni óspart. En
það er bara svo auðvelt fyrir okkur að
tönnlast á dekkri hliðunum og þykjast
betri, það reynir svo lítið á okkur. Ég hef
einfaldlega meiri áhuga á því jákvæða
sem við getum lært af Bandaríkjamönn-
um og bandarískum gildum, hinum
ýmsu sviðum í mannlegu lífi sem við
getum tekið til fyrirmyndar bæði sem
einstaklingar og þjóðarheild - rétt eins
og við getum auðvitað tekið ýmsa þætti
annarra þjóða til fyrirmyndar. Það að
viðurkenna að eitthvað sé langtum
betra annars staðar krefst þess að mað-
ur taki sjálfan sig til endurskoðunar og
hugsi svolítið upp á nýtt, tali öðruvfsi
og breyti öðruvísi. Það er miklu erfiðara
og kröfuharðara heldur en hitt, en það
gefur okkur um leið tilefni til meiri
sjálfsvirðingar. Ég er flutt aftur heim af
því að mér þykir óskaplega vænt um
landið mitt og á hér djúpar rætur, og af
því að við eigum svo margt gott hérna,
heimalandið hefur alltaf togað í mig.
A' stin heldur mér lfka hér heima og
togar auðvitað meira í mig heldur
en nokkuð annað. Og hún á heima
hérna á fslandi... Mér finnst umræðu
um samkynhneigð hætta til að verða of
einsleit og þar eiga samkynhneigðir
sjálfir einnig sök. Samkynhneigð er
margbrotin og litrík og fólk kemur að
henni með alls kyns hætti. Ég sjálf hef
verið hrifin af karlmönnum, bæði Ifkam-
lega og andlega. En ég held að ef fólk er
opið fyrir sjálfu sér og umhverfi sínu og
heiðarlegt gagnvart tilfinningum sínum
þá geti það einfaldlega gerst, eins og í
mínu tilviki að ég vaknaði einn daginn -
á fegursta degi lífsins - og uppgötvaði
þessa ást. Steina er eina konan í lífi
mínu og um leið er hún ást lífs míns.
Fyrir mig skiptir engu máli hvernig ég er
skilgreind út frá þeirri staðreynd - hvort
ég sé talin tvfkynhneigð eða samkyn-
hneigð kona, eða gagnkynhneigð kona
sem opnaði líf sitt fyrir konu sem hún er
ástfangin af. Núna lifi ég lesbísku lífi og
finnst það fallegasta Iff sem ég get
Sjálfboðavinna er einmitt eitt af fallegum einkennum Banda-
ríkjamanna, þar er áhersla lögð á að fólk geri eitthvað sjálft,
leggi sitt af mörkum til samfélagsins. Við í Evrópu þykjumst svo
oft hafa gert okkar bara með því að borga skattana okkar
og hugsum svo ekki um borgaralegar skyldur okkar meir.