Vera - 01.08.2004, Side 22

Hugsið ykkur ef Árni Magnússon hefði
verið konan Árný Magnúsdóttir? Hvernig
hefði þá verið talað um ungu, reynslulausu
konuna sem hefði engan þingstyrk og enga
þingreynslu? Samt var það matreitt þannig
í fjölmiðlum að engum átti að detta sá
möguleiki í hug að Árni myndi víkja. Ég
held að fólk hafi verið reiðara út af þessu,
að sjá Siv fellda með fullt hús stiga, fremur
en að það hafi verið að hugsa um hlutfall
kvenna í ríkisstjórninni. Varðandi stöðuna
í dag þá finnst mér hluti af bakslaginu vera
varnarstaða karlmanna. Þeir segja í ásök-
unartón að nú vilji konur bara fá allt jafnt.
Við svörum þá að konur vilji bara leiðrétt-
ingu á ójafnri stöðu, t.d. í Hæstarétti þar
sem eru aðeins tvær konur af níu dómur-
um. Mér finnst margt fólk ekki skilja að við
jafnréttissinnar erum að tala um að ná
40% eða 60% af öðru hvoru kyninu. Við
erum ekki að biðja um að fara fram fyrir
karlana. Ég hef heyrt bæði karlmenn og
konur halda því fram að við viljum að kon-
ur séu teknar fram fyrir, burt séð frá hæfni.
Kolbrún: En er það ekki einmitt það sem
við viljum?
Margrét: Ekki burtséð frá hæfni.
Kolbrún: Jú, jákvæð mismunun gengur út
á það, annars er það ekki mismunun. Um
þetta hefur ríkt mikill misskilningur.
Fræðikonur í Háskólanum hafa verið að
reyna að skerpa á skilningi okkar hvað
þetta varðar. Jákvæð mismunun er þegar
kona er tekin fram yfir karl við stöðuveit-
ingu í starf þar sem karlar eru í meirihluta,
jafnvel þó hún standist aðeins lágmarks-
kröfur sem gerðar eru í viðkomandi starfi.
Þannig réttir maður hlut kvenna í viðkom-
andi starfsgrein, með mismunun.
Kolbrún fær mikil viðbrögð við þessum
orðum og henni er bent á að þetta hafi
aldrei gerst hér á landi og sé ekki í jafnrétt-
islögum. Hún samsinnir því og bætir við:
„En það halda það svo margir. Við höfum
verið að rugla með þetta hugtak.” Hópur-
inn segir þá: Ef um jafnhæfa einstaklinga
er að ræða á að ráða manneskju af því kyni
sem er í minnihluta í starfsgreininni.
Þórunn: Eins og Þorgerður Einarsdóttir
benti á í opnu bréfi til Árna Magnússonar
er orðið jákvæð mismunun þýðing á
bandaríska hugtakinu „affumative action”,
en þar er miðað við lágmarkskröfu hjá
ýmsum minnihlutahópum til að jafna
stöðu þeirra. Þetta er frekar óvinsæl aðgerð
þar í landi en á Islandi er þetta elcki gert.
Hér er alltaf átt við jafnhæfa einstaklinga.
Ef hallar á konur í starfsgreininni eiga þær
að hafa forgang og öfugt. Það mætti því
kalla þetta forgangsaðgerð. Þetta hefur líka
verið kallað sértækar aðgerðir.
Svanfríður: Er ekki málið að spyrja: Vilj-
um við fara út í slíkar aðgerðir? Þær eru
ekki í gangi. Það má frekar segja að sértæk-
ar aðgerðir fyrir karla hafi verið í gangi.
Þórunn: Það er einmitt svolítið merkilegt
hjá okkur í Samfylkingunni að nú eru karl-
menn farnir að spá í fléttulista þar sem
tryggt er að kynin sitji í öðru hverju sæti.
Fléttulistar voru aðgerð til að auka fram-
KOLBRÚN: ÞAÐ ER EINMITT MÁL-
IÐ. ÞAÐ VIRÐIST SVO EINFALT AÐ
LÁTA KONU VÍKJA FYRIR KONU EN
ÞEIR TREYSTU SÉR EKKI TIL AÐ
LÁTA KARL VÍKJA FYRIR KONU. AF
HVERJU VAR EKKI UNGI, REYNSLU-
LAUSI RÁÐHERRANN LÁTINN VÍKJA
UM STUND OG SIV LEYFT AÐ TAKA
VIÐ RÁÐUNEYTINU HANS?
gang kvenna í stjórnmálum vegna slæmrar
stöðu þeirra en þegar karlmenn fara að ótt-
ast um stöðu sína, t.d. innan Samfylldngar-
innar, fara þeir að spá í fléttulistana. Það er
ekki fyrr en aðferðin gæti hugsanlega nýst
þeim að hægt er að nota hana.
Ásta: Við ræddum í upphafi hvort við vær-
um komin á þann stað í jafnréttisbarátt-
unni að konur komist ekki lengra nema að
karlmenn víkji og að þeir vilji engu fórna
til að ná jafnrétti. Ég held að við höfum
náð því marki að konur samþykkja ekki
lengur annað en að flokkar bjóði fram lista
þar sem konur eru metnar að verðleikum.
Ég tel það til að mynda vera viðurkennda
staðreynd innan Sjálfstæðisflokksins að ein
af ástæðum fyrir slæmri útkomu í síðustu
kosningum var að okkur konunum var ýtt
út fýrir yngri menn. Það er einnig viður-
kennt að góð útkoma í kosningunum 1999,
þegar við fengum rúmlega 40% fylgi, hafi
m.a. stafað af því að konur voru framarlega
á listum. Karlarnir eru sem sagt búnir að
sjá að ef þeir hafa okkur konurnar ekki
með mun það hitta þá sjálfa fyrir í slakara
fylgi. Mér finnst staðan vera að breytast í
þessa átt innan míns flokks.
Margrét: Þetta hefur gerst af því að flokk-
arnir hafa verið kallaðir til ábyrgðar, þeim
er bent á að eitthvað sé að ef konur eru
ekki með. Við höfum átt í mesta basli með
þetta í Frjálslynda floltknum, m.a. vegna
áherslu okkar á sjávarútvegsmálin sem
hafa verið karllægur málafloldcur. Fyrir
síðustu kosningar kom samt upp sú staða
að tveir karlar bitust um efsta sætið og sá
sem fékk það ekki var settur í annað sæti til
að hafa hann góðan, þótt kona væri til í að
taka það sæti. Ég var eina manneskjan sem
mótmælti þessu. I^etta kemur oft upp hjá
hinum flolckunum að flolcksgæðingunum
er raðað í efstu sætin og konurnar komast
ekki að.
Ásta: Já, ég kannast við það. Frjálslyndi
flokkurinn varð einmitt til vegna slíkrar
uppröðunar í efstu sæti lista Sjálfstæðis-
flokksins á Vestfjörðum. Ég get sagt ykkur
að á þetta er oft bent í umræðum innan
flokksins.
Elísabet: Ertu að segja Ásta, að Sjálfstæðis-
fiokkurinn hafi lært af því þegar þér og
fleiri konum var hafnað og ungir karlmenn
settir á lista í ykkar stað?
Ásta: Já, ég er þeirrar skoðunar. Við konur
þurfum bara að halda þessu betur á lofti.
Það vill nú svo til að ég er að fara á fund
með 35 konum í Sjálfstæðisflokknum þar
sem við ætlum að ræða kvennamálin.
Þarna verðum við, núverandi og fyrrum
þingkonur, sveitarstjórnarkonur og konur
víða að úr flolcknum - úr Hvöt, Landsnet-
inu, Tíldnni, Sjálfstæðum konum, SUS,
Heimdalli o.fl. Við viljum ræða málin og
leita leiða til að bæta stöðu lcvenna í floklcn-
um. Fólk hefur ólíkar skýringar á stöðu
lcvenna, hvort þeirra eigi að leita hjá lconum
sjálfum eða öðrum þáttum í umhverfmu.
Þetta tengist einnig umræðunni um kyn og
mat á hæfni. Ég er þeirrar skoðunar að kon-
ur séu oft jafn hæfar en hafi ekki fengið
sömu tækifæri og karlar til að sýna fram á
hæfni sína, meðal annars vegna þess að það
eru karlar sem úthluta tækifærunum.
22 / 4. tbl. / 2003 / vera