Vera - 01.08.2004, Blaðsíða 26

Þann 23. ágúst síðastliðinn hélt sænski stjórnmálafræðingurinn Malin Rönnblom fyrirlestur í boði
Rannsóknastofu í kvenna- og kynjafræðum við Háskóla íslands þar sem hún fjallaði um kynjajafnrétti
í stjórnmálum - orð og efndir. Rönnblom starfar sem fræðimaður við Center for Women 's Studies við
háskólann í Umeá og rannsóknarverkefni hennar er kynjajafnrétti og samþætting kynjasjónarmiða í
sænskum sveitarstjórnarmálum og innan Evrópusambandsins. Rannsóknir hennar hafa leitt í Ijós að
hyldýpi er á milli orða og efnda þegar jafnrétti kynjanna er annars vegar. Þótt jafnrétti sé, í orði
kveðnu, sett í öndvegi í allri opinberri stefnumótun þá skortir mikið upp á að þeim stefnumarkmið-
um sé fylgt eftir í aðgerðaáætlunum og á framkvæmdasviðinu.
Þrátt fyrir að rannsóknir Rönnblom beinist að sænskri og evrópskri jafnréttisorðræðu endurspegla
þær vel þann veruleika sem við blasir þegar rýnt er í íslenskt jafnréttislandslag, þar sem vaxandi
misgengi virðist vera á milli opinberrar jafnréttisstefnu og loforða stjórnarflokkanna fyrir síðustu al-
þingiskosningar og þess bakslags í jafnréttismálum sem hvað eftir annað hefur komið í Ijós á síðustu
misserum. VERA fékk því leyfi til að birta stutta þýðingu og endursögn á fyrirlestri Rönnblom.
Kynjajafnrétti í
st
og efndir
Þorgerður Þorvaldsdóttir
Svíar hafa gjarnan stært sig af því að vera „jafnréttasta þjóð í heimi"
enda var Svíþjóð í efsta sæti á lista Sameinuðu þjóðanna um miðjan
tíunda áratuginn yfir þau lönd þar sem best væri fyrir konur að búa.
Svíar eru að vonum stoltir af þeim árangri sem þeir hafa náð og til-
búnir að miðla af reynslu sinni. Þannig er gjarnan rætt um „útflutn-
ing" sænska módelsins að jafnrétti kynjanna. En hver ætli séu tengsl-
in á milli (mynda og veruleika þegar jafnréttismál eru annars vegar?
Meðal þess sem Rönnblom skoðar í rannsókn sinni er hvaða merk-
ingu Svíar leggja í það að vera „jafnréttasta land í heimi" og hvaða
áhrif sá skilningur hefur á ríkjandi orðræðu um jafnrétti kynjanna.
Niðurstaða hennar er að sú jákvæða mynd sem dregin hefur verið
upp af stöðu jafnréttismála í Svíðþjóð standi í vegi fyrir því að hægt
sé að ræða þau vandamál sem tengjast samskiptum kynjanna, t.d.
misskiptingu valds, út frá pólitískum forsendum. Orðræðan um jafn-
rétti kynjanna hefur, með öðrum orðum, verið gerð ó-pólitísk.
Lykilhugtak í rannsóknum Rönnblom er hugtakið kyngervi
(e. gender). Hún bendir á að í meðförum stjórnmálamanna sé kyn-
gervishugtakið iðulega tengt eðlislægum og / eða líffræðilegum
kynjamismun en ekki félagsmótuðum þáttum eins og kynjaðri mis-
skiptingu valds. Sá skilningur ræður síðan úrslitum um það hvernig
farið er með önnur grunnhugtök í jafnréttisstarfi, svo sem „samþætt-
ingu kynjasjónarmiða" (e. gender mainstreaming) og jafnrétti kynj-
anna (e. gender equality).