Vera - 01.08.2004, Page 47

/ KYNNING
» Hér er fjallað um vandamál sem hrjáir margar konur, það er að
segja áhyggjur og ofhugsun. Konum hættir til, fremur en körlum, að
taka ýmsa hluti allt of nærri sér, burðast með áhyggjur af hlutum sem
ekki er hægt að breyta og eyða óþarfa orku í að velta þeim fyrir sér
fram og til baka. Þetta kallar höfundurinn ofhugsun sem hún telur
skaðlega heilsu og velferð kvenna. í bókinni bendir hún á markvissar
leiðir til að losa sig undan oki ofhugsunar og huga betur að eigin vel-
ferð. Hún tilfærir ýmis dæmi máli sínu til stuðnings og eru margar sög-
urnar kunnuglegar úr hversdagslífinu og lærdómsríkar.
Konur sem hugsa um of
Kaflar úr bók eftir bandaríska höfundinn Susan Nolen-Hoeksema sem Salka
gefur út í íslenskri þýðingu Sigurðar Hróarssonar
Hvað er skaðvænlegt við ofhugsun?
Síðustu fjóra áratugina hafa konur búið við vaxandi sjálfstæði og auk-
ið valfrelsi. Við erum nú frjálsari en áður að kjósa okkur sambúðar-
form, ákveða hvort og hvenær við eignumst börn, hvaða vinnu við
stundum og hvernig við viljum haga lífi okkar yfirleitt. Við höfum öðl-
ast valfrelsi sem mæður okkar og ömmur létu sig tæpast dreyma um.
Framfarir í læknavísindum færa okkur aukið heilbrigði. Við lifum bæði
lengur og betur. Við höfum ótal ástæður til að gleðjast og bera okkur
vel.
Samt er það svo að alltaf þegar tækifæri gefst til að líta upp frá erli
dagsins þá hellast yfir fjölmargar okkar alls kyns áhyggjur og geðs-
hræringar sem við náum ekki að hafa fulla stjórn á og valda bæði lík-
amlegu og tilfinningalegu magnleysi. Við erum fórnarlömb ofhugs-
unar, fastar í iðandi kviksyndi sem mjög hefur vaxið að afli síðustu
áratugina. Með ofhugsun taka neikvæðar hugsanir og geðshræring-
ar öll völd og loka dyrunum að áhyggjulausu og eðlilegu lífi. Áhyggj-
ur okkar og kvíði beinast þá að grundvallaratriðum lífsins: Hver er ég?
Hvað er ég að gera við líf mitt? Hvað finnst öðrum um mig? Hvers
vegna er ég ekki glöð og ánægð? Slíkum spurningum er hvorki fljót-
legt né auðvelt að svara, svo við köfum enn dýpra í hugsanir okkar og
völdum sjálfum okkur enn frekari hugraunum. Eftir því sem hugur
okkar myrkvast meira, vex kvíðinn og sífellt fleiri áhyggjur sækja á,
stórar og smáar: Notar sonur minn fíkniefni? Hvers vegna er ég enn í
þessu leiðindastarfi? Hvernig get ég viðhaldið neistanum í hjóna-
bandinu? Af hverju get ég ekki haft fulla stjórn á skapinu gagnvart
móður minni. Hugsanir sem þessar rísa og hníga stöðugt en við
komumst sjaldnast að nokkurri niðurstöðu.
Breytum því hvernig konur skilgreina sjálfar sig
Það eru ekki bara utanaðkomandi öfl sem etja konum út i kviksyndi
ofhugsunar. Sú skilgreining kvenna á sjálfum sér að þeim beri að
veita öllum tilfinningalega ásjá og umönnun - öllum sem þær þekkja,
gerir þær varnarlausari en ella gagnvart áhyggjum og andvökum og
örvæntingu. Til að vinna bug á ofhugsun, verður að breyta þessari
skilgreiningu kvenna á sjálfum sér. Og það getur reynst hverri konu
örðugt að sjá þennan vágest í eigin ranni. En konur sjá hann hver hjá
annarri.
Kellý var ein þessara kvenna, óþreytandi í hlutverki miskunnsama
samverjans, alltaf að bjóða fram aðstoð sína og sinna vandamálum
annarra. Ef aukavinnu var þörf á vinnustað, sneru allir sér strax til
Kellýjar - sem þá þegar hafði í flestum tilfellum boðið sig fram. Ef
samstarfsmaður þurfti að gráta á öxl einhvers, var Kellý einatt reiðu-
búin. Ef kom til deilu milli nærstaddra, reyndi Kellý klukkustundum
saman að jafna deiluna og fá viðkomandi til að ná sáttum. Öllum
þótti mjög vænt um Kellý, en hún var andlega og líkamlega úrvinda
eftir þetta þrotlausa samverjastarf. Dag einn, þegar Kellý hafði sam-
þykkt að flytja kynningarfyrirlestur sem enginn annar í fýrirtækinu
vildi flytja, stökk Lára vinkona hennar inn á skrifstofu Kellýjar og stillti
henni upp við vegg: „Nei, hingað og ekki lengra! Hvers vegna í ósköp-
unum bauðstu til að flytja þennan fyrirlestur? Þú veist ofurvel að það
er í verkahring Theódórs! Af hverju ertu alltaf að bjarga honum fyrir
horn? Þú missir heilsuna með þessu áframhaldilOg svosnýrTeddi sér
til okkar hinna kvennanna á deildinni og ætlast til þess sama afokkur
- að við vinnum fyrir hann skítverkin líka!" Kellý var agndofa. Hún
hafði ekki fyrr gert sér grein fyrir því að hjálpsemi hennar kæmi niður
á starfi annarra kvenna á deildinni - og kæmi jafnframt niður á henn-
areigin velsæld.
Með því að eiga góð samskipti við aðrar konur - sem vinkonur eða
sem þátttakendur í einhverju félagslegu hópstarfi - getum við öðlast
nýja sýn á sjálfar okkur og gert okkur betur grein fyrir þeim skilgrein-
ingum og sjálfsblekkingum sem næra ofhugsun okkar. Sem hluti af
heild, getum við líka aðstoðað við að kenna öðrum konum og stúlk-
um að rata meðalveg milli þess að sjá um aðra og sjá um sjálfa sig.
Susan Nolen-Hoeksema erprófessorí sálarfræði við háskólann í Michig-
an. Hún hefur hlotið styrki og margs konar viðurkenningar fyrir rann-
sóknir sínar á ofhugsun kvenna, fráýmsum viðurkenndum alþjóðlegum
sjóðum og stofnunum. Women Who Think Too Much kom út 2003 og
hefur hlotið gríðarlega athygli og vinsældir víða um heim.
vera / 4. tbl. / 2003 / 47