Ljósmæðrablaðið - 15.11.2000, Blaðsíða 27

lvjðnetið og notkun þess
í Ijósmóðutfreeði og hjtikmn
Grein eftir ‘Kargréti I.HallgríiTisson, ljósmóður
Eftirfarandi grein er unnin upp úr verkefni sem höfundur vann í námskeiði er nefndist Upplýsingatækni
í hjúkrun. Námskeið þetta var í umsjón Ástu Thoroddsen lektors og var í samvinnu við Iowa Háskóla í
USA.
Inngangxir
Því er þannig farið með mig eins og svo marga aðra
sem byrja að nota tölvu; ég einfaldlega settist niður
fyrir framan skjáinn og tölvuborðið án þess að hafa
hugmynd um hvernig tölvan starfaði. Þegar ég síðan
kynntist Lýðnetinu (Internetinu) reyndist tilfinningin
um starfsgetu tölvunnar enn meira framandi.
Tölvutæknin hefur opnað marga möguleika og
sýnt er að þessi tækni þróast mjög hratt. Það væri of
mikið í fang fært að ætla að ræða þessa þróun í smá-
atriðum, því hef ég valið að fjalla hér lauslega um
um þrjá þætti. Þeir eru: Uppruni Lýðnetsins (Inter-
netsins) og notkun þess. Tilurð veraldarvefsins
(WWW) og möguleikarnir við notkun hans. Að lok-
um mun ég koma inn á hvernig ljósmæður og hjúkr-
unarfræðingar hafa og geta notað Lýðnetið.
l^ðnetið
Kennslu- og námshættir hafa breyst mjög á síðustu
árum. Nú er lögð ofuráhersla á að finna leiðir til að
veita fræðslu á sem skemmstum tíma, til sem flestra
nemenda, sem gjarnan eru staðsettir á ólíkum stöð-
um (fjarkennsla). Einstaklingar eru hættir að notfæra
sér gömlu aðferðina við að ná sér í heimildir, þegar
algengt var að þurfa bíða í mánuði, jafnvel ár. Á
sama tíma og faggreinar þróast og meiri þekking
verður til eykst þörfin á greiðum aðgangi að nýjum
upplýsingum svo fljótt sem auðið er. Lýðnetið legg-
ur grunn að sveigjanlegu fræðsluumhverfi og auð-
veldar fagstéttum að komast að nýjustu upplýsingum
og rannsóknarniðurstöðum, eins og krafan er orðin í
nútíma upplýsingasamfélögum (Chute o.fl. 1999).
Lýðnetssamfélagið var fyrst kynnt 1991 á alþjóð-
legri tölvuráðstefnu í Kaupmannahöfn. Árið 1992
var Lýðnetið síðan tekið formlega í notkun. Nafnið
Lýðnet kemur frá svokölluðu Lýðnets verkefni
(Internet project) sem var í gangi 1970 og beindist
að því að tengja tvö tölvukerfi saman. Upphaflega
tölvukerfið var þróað 1969 sem rannsóknarverkefni í
Vamarmálaráðuneyti Bandaríkjanna (Advanced Res-
earch project Agency og the U.S Department of
Defence; ARPANet). Það tengdi saman háskóla, al-
menna herinn og varnarmál þar sem sameiginlegar
upplýsingar gengu á milli fyrir vísindamenn innan
þessara stofnana. Smám saman færðist starfsemi
Lýðnetsins yfir á Bandarísku Ríkisvísindastofnunina
Neta (National Science Loundation Network; NS-
LNet). I dag er Lýðnetið annars vegar rekið af stjórn-
arnefnd sem kallast Lýðnet samfélagið
(http://www.isoc.org) og hins vegar undirnefnd sem
kallast hönnunarstjórn Lýðnetsins (The Internet
Architecture Board) (Herring og Smaldino, 1998).
Lýðnetssamfélagið er núna alþjóðastofnun fyrir al-
þjóðasamstarf og samhæfingu Lýðnetsins, innri
starfsemi þess, tækni og tæki. Höfuðstöðvar þessa
samfélags er í Reston VA, Bandaríkjunum
(http://www.isoc.org).
Lýðnetið er netkerfi netkerfa. Hægt er að bera
saman starfsemi Lýðnetsins við starfsemi símkerfa.
Jafnvel þó að mismunandi sýslur, héruð og lönd hafi
ólík símkerfi og tæki þá er ákveðin samhæfing milli
þessara kerfa sem gerir innra samband milli þeirra
mögulegt. Til þess að geta sent og tekið á móti gögn-
um á Lýðnetinu þarftu að hafa svipaða tækni sem
getur tekið við gögnum og jafnframt sent þau. Þú
þarft að hafa aðgang að Lýðnetinu og persónulegt
vistfang í fjarlægri móðurtölvu sem sér um samskipti
þín við umheiminn. Notkun Lýðnetsins margfaldað-
ist eftir að búið var að þróa staðlaðan búnað sem ger-
ir öllum tölvum fært að hafa samband sín á milli.
Lausleg könnun sem gerð var nýlega sýnir að fjöldi
netkerfa eru orðin rúmlega 3.000 talsins og þau
tengja sameiginlega um 40 milljón notendur í yfir
100 löndum (Herring og Smaldino,1998).
Ljölnota möguleikar Lýðnetsins við kennslu og
öflun upplýsinga eru ótrúlegir. Má þar nefna að þar
LJÓSMÆÐRABLAPIP
27