Ljósmæðrablaðið - 15.11.2000, Blaðsíða 28

er hægt að ná í aragrúa heimilda, þar er hægt að hafa
innri samvinnu í hópum, mögulegt er að hafa sam-
band gegnum netföng auk þess sem hægt er að hafa
þar beintengda fyrirlestra og framsögur, svo eitthvað
sé nefnt. Þetta eykur möguleikana og skapar ákveðna
ögrun þar sem Lýðnetið er ólíkt hefðbundnum
kennslu og lærdómsaðferðum. Grunnurinn að notk-
un Lýðnetsins í kennslu er notkun svokallaðra tölvu-
stýrðra samskipta (Computer-Mediated Commun-
ication; CMC). CMC ber kennsl á allar þessar mis-
munandi tegundir samskiptamöguleika og auðveldar
notkun. CMC býður einnig upp á nýja möguleika við
að ná í upplýsingar og er þá aðallega talað um sjö
leiðir (Herring og Smaldino, 1998).
• tölvupóstur (milli einstaklinga).
• tölvusamskipti (fyrir hópfundi, með séraðgangi
að samskiptarásum).
• gagnvirkt upplýsinganet (beinn aðgangur að
tölvuforritum og alls konar upplýsingum).
• lokað upplýsingakerfi (takmarkaður aðgangur að
og möguleiki á að afrita upplýsingar).
• Gopher tools (til að einfalda samskipti á netinu
með ákveðinni valmynd, kallað Snati á íslensku).
• World Wide Web (Veraldarvefurinn fyrir marg-
miðlun þar sem ákveðið orðasafn er notað til þess
að hafa aðgang að og gefa út upplýsingar í gegn-
um Lýðnetið).
• CUSee-Me fundir (sjónmynd notuð á fundi milli
aðila sem eru staddir fjarri hvor öðrum).
Kiley skýrði frá því 1996 að það væri u.þ.b. 30
milljónir einstaklinga tengdir Lýðnetinu og ef þetta
héldi áfram með sama hraða gæti hver einasti ein-
staklingur á jörðinni verið tengdur 2003. Þetta mun
þó ekki verða raunin þar sem stór hluti mannkyns
hefur ekki efni á tölvu og hluti hefur ekki áhuga á að
tengjast. Algengast er að fólk á aldrinum 20-30 ára
noti Lýðnetið og hluti þeirra sitja við í allt að 40 klst
á viku. Samkvæmt tölfræðilegri úttekt hjá Cyber -
Atlas eru konur 29-36% notenda (Winship og
McNab, 1996. í Musker 1997).
Veralclaróefurinn (\0\0\0)
A Lýðnetinu liggur grunnur að ýmsum þeim þjón-
ustu möguleikum sem tölvur búa yfir en sá hluti sem
náð hefur mestum vinsældum er Veraldarvefurinn
(World Wide Web; WWW). Veraldarvefurinn er sú
hlið Lýðnetsins þar sem margmiðlun fer fram.Ver-
aldarvefurinn er geysi víðtækt og sí stækkandi upp-
lýsingakerfi sem var þróað 1989 í Evrópskri miðstöð
kjarneðlisfræðinga (The European Center for part-
icle physics) í Genf í Sviss. Veraldarvefurinn var
upphaflega þróaður fyrir vísindamenn sem birtu
gögn á Lýðnetinu til að auðvelda samskipti og
tryggja að upplýsingar kæmust á réttan stað sem
fyrst (Chute o.fl.,1999, Shellenbarger o.fl. 1996).
Veraldarvefurinn varð almennari í notkun 1993
eftir að búið var að gefa út Mosaik skoðunarforritið
(Mosaic browser program) og síðar Netscape rápfor-
ritið (Netscape Navigator) og nú sfðast Microsoft
Internet Explorer sem hefur tekið 75-80% af mark-
aðinum. Þessi kerfi eru nauðsynleg til þess að ver-
aldarvefsgögnin séu aðgengileg fyrir alla sem eru
tengdir (Shellenberger ofl.,1996). Aðgengi fæst með
svokallaðri biðlaraþjónustu þar sem upplýsingar eru
geymdar og/eða sendar á sérstökum netkerfis þjón-
um (network servers) sem einstaklingar og fyrirtæki
kaupa sér aðgang að (Chute ofl. 1999). Veraldarvef-
urinn tengir saman óendanlega margar tölvur og
mismunandi gagnabanka. Veraldarvefsgögnin eru
kallaðar vefsíður sem innihalda texta, myndir, hljóð
og hreyfimyndir sem hægt er að nálgast á skjótan og
hraðvirkan hátt. Vefsíður eru skipulagðar út frá texta
og er kerfið ekki stigaskipt kerfi, líkt og eldra Goph-
er Tools kerfið var og eru nú flestar Gopher Tools
síðurnar komnar með veraldarvefföng gegnum Ver-
aldarvefinn (Herring og Smaldino, 1998., Fickeis-
sen,1995).
Veraldarvefurinn hefur sérstakt hugtakasafn
(orðasafn) og er mikilvægt að skilja grunnhugmynd
þess kerfis til að geta notað það. Öll vefföng vefsíða
eru kallaðar URLs (uniform resource locator) og
byrja á http:// (hypertext transfer protocol) sem eru
ákveðnar samskiptareglur og gerir gögnunum mögu-
legt að flytjast milli þjóna og skoðunarforrita
(browsers). Vefsíður verða að vera á svokölluðu
HTML máli (HyperText Markup Language) svo að
þær skiljist. Með því að þekkja vefföng getur not-
andi leitað að gögnum með hjálp ákveðins FTP-sam-
skiptareglu kerfis (file transport protocol) sem flytur
gögn frá hýsitölvu (host) að tölvu notanda (Hay-
nes,1997).
Ljósmóðurfrceði/lijtikrtinarjrecði og netið
Rafræn gögn eru sífellt að verða mikilvægari í ljós-
móðurfræði og hjúkrun og hefur hin hraða innrás
Lýðnetsins sannarlega haft áhrif þar á. Mikið af upp-
lýsingum og heimildum sem ljósmæður og hjúkrun-
arfræðingar þurfa til að auka og víkka þekkingu sína
finnast á hinum ýmsu síðum á veraldarvefnum (Hay-
nes,1997).
Könnun sem gerð var á 167 hjúkrunarfræðingum
árið 1997 leiddi í ljós að 70% þeirra sögðust nota
26
LJÓSMÆ9RABLAÐIÐ