Ljósmæðrablaðið - 15.11.2000, Blaðsíða 35

Aö koma til móts -Oiö þarfir feðra Oið feeöingxi
— hlutóerk Ijósmieðra
Höfimdur: Jngibjörg Tb. Hreiðarsdóttir
Verkefni þetta er unnið sem lokaverkefni til embætt-
isprófs í ljósmóðurfræði árið 1998. Það fjallar um
þátttöku feðra við fæðingu bama þeirra. Líðan feðra
við fæðingu og skoðanir þeirra á þátttöku fæðingar
er skoðuð. Einnig er þáttur ljósmæðra varðandi
reynslu feðra af fæðingu athugaður. Fræðilegra
heimilda var aflað í gegnum tölvuleit í Medline
gagnagrunni og Cochrane gagnagrunni, hjá Karla-
nefnd Jafnréttisráðs og með snjóboltaaðferð í gegn-
um heimildaskrár fræðilegra heimilda. Töluvert af
heimildum var aflað í gegnum leit MIDIRS gagna-
grunnsins.
Það er tuttugu til þrjátíu ár frá því að þátttaka
feðra við fæðingu barna sinna fór að vera almenn hér
á landi. Það er tilfinning höfundar að ljósmæður og
annað heilbrigðisstarfsfólk hafi ekki gert ráð fyrir
viðveru feðranna. Barnsfæðing er atburður sem getur
haft áhrif á par ævilangt. Því er mikilvægt að báðir
aðilar séu vel undir hann búinn og er það meðal ann-
ars hlutverk ljósmæðra. Ljósmæður þurfa að gera sér
grein fyrir að feður eru ólíkir einstaklingar sem
koma til fæðingar á mismunandi forsendur. Forsend-
ur viðveru þeirra geta verið þeirra eigin, maka þeirra
eða hreinlega samfélagsins. Feður ganga í gegnum
litróf tilfinninga í fæðingu, því er mikilvægt að hlúa
vel að verðandi föður rétt eins og verðandi móður.
Þekking, nærfærni og skilningur eiga að vera að-
alsmerki hverrar ljósmóður. Með framkomu sinni
getur hún stuðlað að jákvæðri upplifun beggja for-
eldra af fæðingu bama þeirra.
Erpð feeöingarre^nsla. HluKierk Ijósmeeöra
Höfundur Laufey Ólöf Hilmarsdóttir
Barnsfæðing er einn merkilegasti atburðurinn í lífi
kvenna sem hefur líkamleg, andleg, tilfinningaleg og
félagsleg áhrif á konuna og alla þá sem tengjast
henni.
A síðustu árum hafa umönnunaraðilar gert sér
ljóst að konur geta þjást af andlegri vanlíðan og jafn-
vel alvarlegum sálrænum skaða eftir fæðingu, þrátt
fyrir að fæðingin sé álitin eðlileg. Þeir þættir sem
stuðla að andlegri vanlíðan kvenna eftir fæðingu eru
m.a. stjórnleysi, varnarleysi og hjálparleysi, slæm
fyrri reynsla, sársauki, kvíði og inngrip.
Áfallahugsýki (Post-traumatic stress disorder,
PTSD) er alvarlegt geðrænt vandamál sem getur
fylgt erfiðri reynslu í fæðingu. Hægt er að draga
markvisst úr þeim þáttum í fæðingu sem valda and-
legri vanlíðan. Ef kona hins vegar verður fyrir erfiðri
reynslu í fæðingu, getur reynst árangursríkt að bjóða
henni tækifæri til að ræða um reynslu sína fljótlega
eftir fæðinguna. Ljósmæður þurfa að hafa þekkingu
á þáttum sem geta stuðlað að andlegri vanlíðan eftir
fæðingu og vera færar um að greina þær konur sem
kunna að vera í áhættuhópi fyrir hvers konar vanlíð-
an, t.d. almenn vanlíðan (low emotional well-being),
þunglyndi og einnig áfallahugsýki. Einnig þurfa ljós-
mæður að vita hvenær þær þurfa að leita ráða hjá
öðru fagfólki og hvenær þverfagleg samvinna sé
nauðsynleg til að bæta líðan konunnar og fjölskyldu
hennar.
Hríðai'óerkir. Upplifun k-Oenna og
stuðningnr Ijósinóður
Höfundur: Lilja Guðnadóttir
Þessi ritgerð fjallar um hríðarverki, upplifun kon-
unnar á þeim og áhrifum stuðnings Ijósmóður á upp-
lifun konunnar af fæðingunni.
Það er margt sem getur haft áhrif á verki í fæð-
ingu og gert þá verri. T.d. getur hormónið adrenalin,
sem losnar í líkamanum m.a. við hræðslu og líkam-
leg óþægindi, bæði gert verkina verri fyrir konuna
og einnig dregið úr starfsemi legsins þannig að það
hægir á fæðingunni (Robertson, 1997).
Hormónið oxýtósín hefur þau áhrif að samdrættir
verða í leginu. Framgangur fæðingarinnar viðheldur
eðlilegri losun þess út fæðinguna. Endorfín, sem er
náttúrulegt verkjalyf líkamans, eykst jafnt og þétt
yfir fæðinguna og nær hámarki í lok útvíkkunartíma-
bilsins. Samspil þessara hormóna í eðlilegri fæðingu
hefur mjög afgerandi áhrif á líðan og hegðun kon-
unnar í fæðingu. Þetta getur sagt konunni og ljós-
móðurinni til um það hversu langt konan er komin í
fæðingu (Robertson, 1997).
Stuðningur í fæðingu er konum mjög mikilvægur
(Sigríður Halldórsdóttir og Sigfríður Inga Karlsdótt-
ir, 1996a). Stuðningi í fæðingu er hægt að skipta í 4
flokka. Fyrsti flokkurinn er faglegur stuðningur þar
sem fagleg færni ljósmóðurinnar er mjög mikilvæg
konum í fæðingu (Sigríður Halldórsdóttir og Sigfríð-
ur Inga Karlsdóttir, 1996a). Annar flokkurinn er lík-
amlegur stuðningur, sem er umhyggja ljósmóðurinn-
ar fyrir líkamlegri vellíðan konunnar (Birch, 1986).
Þriðji flokkurinn er tilfinningalegur stuðningur þar
sem umhyggja fyrir konunni sem persónu, viðmót
ljósmóðurinnar og framkoma hennar eru meðal mik-
ilvægra þátta (Sigríður Halldórsdóttir og Sigfríður
Inga Karlsdóttir, 1996a). Að lokum er fjórði flokkur-
inn um upplýsingalegan stuðning. Skiptir það hina
LJÓSMÆPRABLAÐIÐ
35