Ljósmæðrablaðið - 15.11.2000, Blaðsíða 32

Tíðni Bogfn}milssóttar
í Danmörku var tíðnin skoðuð árin 1992 — 1996 hjá
barnshafandi konum og nýfæddum börnum og kom í
ljós að af 89.000 konum höfðu 74,6% ekki mótefni
gegn Toxoplasma fyrir meðgöngu og að ein af hverj-
um 500 konum tók smit á meðgöngunni. U.þ.b. eitt
af hverjum 2500 börnum fæddist með Bogfrymils-
sótt. Tíðni smits eykst með aldrinum og má reikna
með að 60% sextíu ára og 10% tíu ára einstaklinga í
Danmörku séu smitaðir (Petersen, E. og Lebech, M., 1998).
Rannsókn sem gerð var á 13 þúsund barnshafandi
konum í austur Englandi, og var birt árið 1998, sýndi
að 7,7% höfðu smitast fyrir meðgöngu og var tíðnin
hærri eftir því sem konurnar voru eldri (6,8 —
17,8% eða 1-2% aukning fyrir hver
5 ár). Ut frá þessari rannsókn var
spáð að 3 — 16 fóstur á hverjar
10.000 meðgöngur myndu fæðast
með Bogfrymilssótt (Allain J.R,
Palmer C.R., og Pearson G. 1998).
Árið 1992 — 1993 var gerð í
Noregi rannsókn á tíðni Toxo-
plasma meðal 35.940 barnshafandi
kvenna og kom í ljós að tíðnin yfir
þýðið var 10,9%. Minnsta tíðnin
var í norðurhéruðunum, 6,7%, en
mest var tíðnin á heitari svæðum
meðfram ströndinni og í höfuð-
borginni Oslo, 13,4%. Áberandi
var í þessari rannsókn að þær kon-
ur sem voru aðfluttar höfðu hærri
tíðni Toxoplasmasmits en norsku
konurnar. Einnig jókst tíðnin með auknum fjölda
barna (Jenum P.A., Kapperud G., Stray-Petersen B.,
Melby K.K., Eskild A„ og Eng J. 1998).
I Svíþjóð var einnig gerð könnun á tíðni Toxo-
plasma sýkinga í sænskum konum á meðgöngu. Rann-
sóknin var unnin eftir á úr blóðsýnum 3.094 kvenna
við fæðingu 1992-1993. Mótefni fundust hjá 14%
kvennanna. Blóðvökvi sem tekinn var á fyrsta tri-
mesteri og naflastrengsblóð úr börnum þeirra sýndi
að mótefnamyndun hafði átt sér stað hjá 4 konum á
meðgöngunni. Ut frá þessum tölum reikna höfundar
með að tíðni sýkinga á meðgöngu sé um 1 á hverjar
1000 konur. Jafnframt benda þeir á nauðsyn þess að
gera stærri rannsókn á tíðni Bogfrymilssóttar í Sví-
þjóð (Evengard B„ Lilja G„ Capraru T„ Malm G„
Kussofsky E„ Oman H. og Forsgren M. 1999).
Er ásbeða til að skinta fýriv BogfrýmilssóU?
Peyron, Wallon, Liou og Garner (2000) gerðu viða-
mikla heimildaleit yfir tilviljanakenndar, stýrðar
rannsóknir sem báru saman útkomu sýklalyfjameð-
ferðar móti engri meðferð barnshafandi kvenna með
líklega eða staðfesta bráða Bogfrymilssótt á með-
göngu, þar sem útkoma barnana var tekin með. Þeir
fundu enga heimild, af þeim 2591 sem þeir skoðuðu,
sem uppfyllt fyllilega kröfur þeirra. Niðurstaðan var
sú að þrátt fyrir að margar rannsóknir hafi verið
gerðar á síðustu þrern áratugum þá sé ekki vitað með
vissu hvort meðferð á meðgöngu hjá konum með
Bogfrymilssótt rninnki líkur á smiti til fóstursins. Þar
sem skirnun fyrir Toxoplasma sé dýr þurfi að meta
áhrif meðferðarinnar og gildi hópskimunar. í löndum
þar sem skimun eða meðferð sé ekki framkvæmd
reglubundið ætti ekki að koma slíkri tækni á án und-
angenginnar vandlega unninnar
rannsóknar.
I Danmörku er hins vegar skimað
fyrir Bogfrymilssótt hjá nýburum
með PKU prufunni. Út frá rann-
sóknum er vitað að í Danmörku
fæðast árlega milli 20 og 30 börn
með meðfædda bogfrymilssótt. Þar
sem sýktu mæðurnar eru í flestum
tilvikum einkennalausar er einung-
is í undantekningartilvikum hægt
að benda þeim á að vera á varð-
bergi fyrir mögulegum einkennum.
Petersen og Lebech (1998) benda á
að flest þeirra barna sem sýkjast á
meðgöngu fæðast einkennalaus og
því finnst sjúkdómurinn ekki fyrr
en löngu eftir fæðingu. Sjónskerðin
vegna bogfrymilssóttar uppgötvast t.d. yfirleitt um 4
ára aldur og vatnshöfuð gerir sjaldan vart við sig fyrr
en um 5-6 ára aldurinn. Þessi sjúkdómseinkenni væri
hægt að fyrirbyggja með meðferð með sýklalyfjum
strax eftir fæðingu. Snemmmeðhöndlun á meðfæddri
Bogfrymilssótt myndi einnig bæta horfur barna með
andleg og líkamleg þroskafrávik (Petersen, E. og
Lebech, M„ 1998).
Þar sem hægt er að fyrirbyggja síðkomin einkenni
Bogfrymilssóttar með snemmmeðhöndlun, telja Pet-
ersen og Lebech (1998) það vera viðeigandi að þess-
um börnum sé boðin meðferð. Þar sem sýkingin er
hins vegar oftast einkennalaus, bæði hjá mæðrum og
börnum, er einungis hægt að finna hana með reglu-
bundinni skimun nýbura.
Skimun fýrir meöfaedclri
Bogfrýmilssólt
Við smit með Toxoplasma myndar ónæmiskerfið
mótefni og fóstrið getur myndað mótefni frá u.þ.b.
32
LJÓSMÆPRABLAÐIÐ