Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1878, Side 64

til regns settir". Það hefir verið munnmælasaga á íslandi, að
á Vestfjörðum hafi verið rík kona, Imbra að nafni, sem hafi
haldið vinaboð fjórum sinnum á ári, og þar af hafi imbrudagar
nafn sitt, því þá hafi hún haldið vinaboð sfn.
16. Marts er Gvöndardagur eða, sem hann er almennt
kallaður á Islandi, Gvendardagur. Hann er haldinn í minníngu
Guðmundar Arasonar, Hólabiskups, sem kallaður var hinn góði,
og var mikil trú á honum um allt Island. Af Guðmundi bisk-
upi er saga, eða eiginlega þrjár sögur, sem sjá má af Biskupa
sögum (I, 508—618 og II, 3—220), en hið íslenzka Bókmenta-
félag hefir látið prenta. Hann var fæddur í Eyjafirði 1160,
var vfgður til biskups á Hólum 1203, og andaðist 1237. Auð-
unn biskup lét taka upp bein hans 1314 og fylgdi þvf fram, að
hann yrði talinn í helgra manna röð. Skrín hans var sett á
Hólum, og optar en einu sinni var fé safnað og sent utan til
þess að fá hann tekinn í helgra manna tölu í Rómaborg, en
því varð þó aldrei framgengt, og féð fargaðist, en á íslandi
var hann ávalt dýrkaður með helgum mönnum. Pontoppidan
hefir getið um, að einhver Norðmaður hafi dýrkað helga mynd,
sem hann kallaði Guðmann, og hélt veranorrænamynd; þaðmun
án efa hafa verið líkneskja Guðmundar biskups. Arni Magnús-
son fékk Ola Römer, stjörnufræðíng Dana, til að setja Guð-
mund biskup og Þorlák biskup í helgra manna röð í hinum
dönsku almanökum, og standa þar nöfn þeirra síðan 1705.
17. Marts. Geirþrúðardagur var haldinn í minnfng
Geirþrúðar hinnar helgu; hún var abbadís 1 Brabant, og and-
aðist á þenna dag nálægt 660, eptir að hún hafði verið abba-
dís í fjórtán ár, en henni var lýst í helgra manna tölu af Ho-
norius páfa hinum þriðja löngu sfðar, í byrjun þrettándu aldar.
Dagur Geirþrúðar var á rímstöfum merktur með broddstaf,
því þá sögðu menn, að Pétur postuli kæmi með stafinn sinn
og reyndi ísinn með broddinum, hversu sterkur hann væri. því
þá væri farið að nálgast vorið og ísinn að veiklast. A Geir-
þrúðardag vænta menn hrfðar og storma, og nafnkenndur er á
Islandi Geirþrúðarbylur, sem einu sinni kom á þessum degi,
og varð mikill skaði að, svo hann var lengi hafður í minnum.
20. Marts eru vor-jafndægur, þá eru jafnlángir dagar
og nætur, og kemur sól upp um miðjan morgun eða Þyí
nærri, og sezt hérumbil um miðaptan. Jafndægrin haust og
vor hafa orð á sér fyrir, að þá sé stormasamt, og eru það
kallaðir jafndægrastormar.
21. Marts er Benediktsmessa i minníng Benedikts á-
bóta frá Monte-Cassino, sem var höfundur hinnar elztu múnka-
reglu á Vesturlöndum, er bar hans nafn. Þessi múnkaregla
varð einhver hin frægasta, einkum fyrir lærdómsiðnir og bók-
fræði múnkanna af þessari reglu. Þeir voru kallaðir svart-
múnkar, af þvl þeir höfðu svört regluklæði. A íslandi voru
Benediktsmúnka klaustur stofnuð: á Þíngeyrum (1120); á Þverá
í Eyjafirði (Múnkaþverá 1155), en nunnuklaustur af sömu reglu
(62)