Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1898, Blaðsíða 41

ingu1 að leggja grundvöllinn til þeirrar þekkingar, sem vjer
nú höfnm á rjettarfari og stjórnarskipnn forfeöra vorra í
fornöld. Lika má nefna sjerstaklega hinn ágæta ritdóm
Maurers um Kirkjurjett Jóns Pjeturssonar (í Kritische Viertel-
jahrschrift YII. h. Í865), því að þar síuir Maurer, að hann
eigi að eins þekkir til hlítar lög vor og stjórnarskipun í
fornöld, heldur er og gagnkunnugur allri rjettarsögu vorri
niður tii vorra tima og þeim lögum, sem nn eru í gildi.
Sömuleiðis verðum vjer að fara fljótt ifir þær mörgu og
merku ritgjörðir hans, sem snerta hók>> entasögu' vora, t.d.
um Ara fróða, Hænsa-Þóris sögu o. s. frv. Vjer munum
einungis henda á það, að rit hans: »fornnorræn, fornnorsk
og fornisiensk tunga* (1867), er eitt hið hesta, fjölhæfasta
og áreiðanlegasta rit, sem til er um fornislenskar hókmennt-
ir í snndurlausu máli. Enn með engu móti má gleima þvi,
að fal egasta og fróðlegasta afmælisgjöfin, sem Island fjekk
á þúsund ára heiðursdegi sinum, var frá Konr. Maurer,
enn það var saga íslands frá landnámstið til loka þjóð-
veldisins. Er það ekki ofsögum sagt af þeirii bók, að hún
er hið besta rit, sem til er, um nokknrn kafla í allsherjarsögu
Islands.
I brjefi til min, dags. 25. jan. 1887, kemst Maurer svo
að orði: »Að visu á Island einkum frægð sina að þakka
þeim dirðarljóma, sem af fornöldinni leggur, enti þó á einn-
ig hin siðari saga landsins sinnrjett og sinn fróðieik. Ekkert
verra gæti að minni higgju komið firir landið, enn ef menn
altaf skoðuðu það eins og nokkurskonar snmriing (»mumie«)
eða liðið lik frá löngu horfnum tímum, enn til þess er
mönnum mjög gjarnt, einkum útlendingumo. Sjálfur hefur
Maurer ekki strandað á þessu skeri. Að visu er það forn-
öldin, sem first hefur hneigt hug hans að landi voru og
1) Þeir voru aitaf aldavinir Finsen og Maurer, þó að_
þeir oft leiddu saman hesta sina um vísindaleg málefni I
brjefi til mín (7. júli 1892) segist Maurer »í mörg ár ekki
hafa skrifað neinn staf nm rjettarsögu íslands, svo að hann
ekki hugsaði um, hvað Finsen mundi nú segja um þetta«,
og að aldrei hafi dregið neinn skugga á vináttu þeirra, þó
að þeir hafi átt ritdeilur livor við annan.