Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1916, Blaðsíða 142
Vatnið
er þéttast og þyngst eftir rúmmáli, þegar það er 4
stiga heitt; verði það heitara eða kaldara, þenst það
út, svo það þarf meira rúm. Eitt teningsfet af ófrosnu
vatni tekur ‘/n minna rúm en frosið. Pess vegna
flýtur ísinn á vatni, og þess vegna sprengir vatnið
stór björg og steinveggi, þegar það kemst í rifur og
frýs þar. — Útþensluafl frostsins er svo mikið, að sé
mjög þykt og sterkt járnhylki fylt af vatni, þá spring-
ur hylkið af þenslu vatnsins. Pessi þensla vatnsins
hefir mikla þýðingu fyrir jarðargróðann og ýms
störf manna.
Loftknldinn.
Af öllum þeim mörgu tilraunum, sem mennirnir
hafa gert til að auka þekkingu sína á loftinu kring-
um jörðina, hefir einum fræðimanni tekizt að koma
loftfari sínu 37,700 metra hátt í loft upp. Það er hið
hæsta, sem nokkur hefir komizt. Auðvitað var það,
mannlaust loftfar, en í því voru verkfæri, sem auð-
velt var að sjá af, þegar skipið kom niður, hve hátt
það hafði komizt, og hve kuldinn var mikill á ýms-
um hæðum í loftinu.
Mestur kuldinn var 56,9 stig Celsius, þegar loft-
farið var 19,730 metra frá jörðu, en efst var frostið
ekki meira en 51,s stig.
Neðsta loftslagið er talið 3000 metra hátt; í því
myndast ský, regn og vindur. En næsta lag er talið
upp að 10 km. Þar eru hæstu fjalltindar, og þar
myndast svo kölluð Cyrrus ský. Fyrir ofan það er
engum manni líft, þar er loftið orðið svo þunt. Að-
eins einn maður komst árið 1901 í loftfari 10,800 metra
frá jörðu, en þá flutti hann með sér lífsloft.
(76)