Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1951, Side 22

GANGUR TUNGLS OG SÓLAR A fSLANDI.
I þriöja dálki hvers mánaöar, sem hefir yfirskriftina *T. í h.« (tungl f
hásuöri), 03 í töblunni á blaösíöu (15) er sýnt, hvaö klukkan er eftir íslenzk-
um miötíma, þegar tungliö og sólin eru í hásuöri í Reykjavík. En komast má
aö því, hvaö klukkan er eftir íslenzkum miötíma, þegar tungliö eöa sólin
er f hásuöri annars staöar á íslandi, með því aö gera svo nefnda >lengdar-
leiöréttingu* á Reykjavíkurtölunni. Veröur hún + 4 mínútur fyrir hvert lengdar-
■tig, sem staöurinn liggur vestar en Reykjavík, og — 4 mín. fyrir hvert
lengdarstig, sem staöurinn liggur austar en Reykjavík. T. d. er Raufarhðfn
um sex lengdarstigum austar en Reykjavík; Iengdarleiöréttingin þar er þá
— 24 mín., og 5. júlf er sól f hásuöri frá Raufarhðfn þess vegna kl. 12 08
(12 32 — 0 24 = 12 08). Flatey á Breiðafiröi liggur einu lengdarstigi vestar
en Reykjavík og lengdarleiöréttingin er þar 4 mín. Þann 6. febrúar er því
tungl í hásuöri frá Flatey kl. 13 02 (12 58 + 0 04 = 13 02).
Sólargangurinn i Reykjavík er tilgreindur í almanakinu hvern miövikudag.
Sólaruppkoma (su.) telst, þá er sólmiðjan er á uppleið 50 bogamínútum undir
láréttum sjóndeildarhring, en vegna ljósbrotsins er þá efri rönd sólar að verða
sýnileg, eöa því sem næst. Sólarlag (sl.) telst á sama hátt, þegar sólin á niöur-
leið er 50 bogamínútum fyrir neðan láréttan sjóndeildarhring og hverfur sólin
þá sjónum. Til þess aö finna sólarganginn annars staöar á landinu, þarf aö
gera lengdarleiöréttingu á Reykjavíkurtölunni á sama hátt sem viö sól eöa tungl
hásuöri, en auk þess breiddarleiöréttingu.
Breiddarleiöréttingin fer eigi aö eins eftir breiddarstigi staöarins, heldur
er hún einnig komin undir sólarganginum f Reykjavík. í eftirfarandi töblu er
■ýnd breiddarleiörétting fyrir hvert hálft stig, noröar og sunnar en Reykjavíh,
þegar sólargangurinn f Rvík stendur á heilli stundu. Leiöréttingin er pósitíf
(+)» þegar sólargangur lengist vegna hennar, en negatff (—), þegar sólar-
gangurinn styttist. Breiddarleiörétting töblunnar er þvf lögö viö tfma sólar-
lagsins f Rvfk, en dregin frá sólaruppkomutfmanum. Sé breiddarleiöréttingin
negatff (—), veröur aö taka forteikniö til greina.
Dæmi: Sólargangur 25. aprfl á Raufarhöfn, itm tr 6 atigum austar og 2Va
■tigi noröar en Rvfk.
Þenna dag er sólargangur f Reykjavfh 16 st. 06 mfn. Breiddarleiörétting
töblunnar fyrir 2V2 stig noröur og sólargang 16 st. tr + 16 mfn. en fyrir 17
st. + 21 mín. Fyrir 16 st. 06 mín. veröur breiddarleiðréttmgin því + 16 mín.
Langdarleiöréttingin tr — 24 mfn.
I Reybjavfh.................■■. 4 24 ■!. 20 30
Brtiddarleiörétting . . — 16 +16
Langdarleiðrétting . . — 24_________— 24
Á Raufarhöfn................au. 3 44 al. 20 22
Atinað dæmi: Sólargangur 24. okt. f Flatey á Breiöafiröi, sem er 1 stigi
vestar og 1 V« stigi noröar tn Rvfk. Sólargangur f Reykjavfk tr 8 st. 57 mfn<
I Reykjavfk.................... 7 43 al. 16 40
Breiddarleiörétting . . +6 — 6
Lengdarlaiörétting . . +4___________+ 4
I Flatay....................au. 7 53 ■!. 16 38
(20)