Almanak Hins íslenska þjóðvinafélags - 01.01.1951, Blaðsíða 111

að verki. Og bláþráðóttu kvæðin eru oft og tíðum
ekki einungis góð kvæði inn á milli -— þegar gerð
eru upp áhrifin að loknum lestri, heldur slík, að þar
bregður fyrir leiftri af leiftri — og þetta eru leiftur
innblásturs og vizku. Þá er vert að taka það fram,
að oft og tíðum notaði séra Matthías þannig þau orð,
sem virtust hjá öðrum innihaldslaust gjálfur „reyk-
ur, bóla, vindaský“ — setti þau í þannig' samband,
að þau urðu hjá honum gædd „regin“-magni „gin-
helgrar“ andagiftar þessa „fimbul“-skálds. Læt ég svo
útrætt um veilurnar í kveðskap séra Matthíasar, en
aumkunarverðir eru þeir menn, sem sjá þær — en
vart nokkuð annað i skáldskap hans.
Málsnilli og málkyngi séra Matthiasar var annars
slík á hans beztu stundum guðinnblásinnar anda-
giftar, að ég veit ekki nokkurt annað íslenzkt skáld,
sem hafi haft svo vald á hörpu islenzkrar tungu,
hafi jafnt getað stillt hana til hreinna tóna, þá er
hann knúði úr henni hina hæstu og styrkmestu
þrumuhljóma orrustugnýs og örlagastorma — og
þegar hann lét hana túlka mildasta móðurhvísl yfir
sjúku barni eða bljúgt og auðmjúkt bænarkvak ör-
magna sálar til drottins miskunnsemda og gæzku.
Frá öllum öldum íslandsbyggðar tileinkaði hann sér
orð og setningar — jafnvel heila vísuhelminga — og
skeytti íslenzku nútiðarmáli, svo að hvergi sá mis-
smiði á — og færði löndum sínum þar með heim
sanninn um órofa samband máls og anda íslenzku
þjóðarinnar frá upphafi vega og allt til nútíðar, svo
sem hann og lék það að fella þannig að tilfinningum
sinum og hugarsýnum ýmsa forna bragarháttu, að
kvæðið yrði eðlilegt og áhrifaríkt hverjum venju-
legum manni, sem yndi hefur af ljóðum, og hann
fyndi blóðtengsl sín við þær kynslóðir, er hér hafa
lifað og strílt fyrir hundruðum ára.
Svo segir í kvæði hans um málið — um íslenzka
tungu:
(109)