Dagblaðið Vísir - DV - 25.03.2006, Blaðsíða 48

I
Haukur Ingvars-
i son, skáid og út-
varpsmaður Ætlar
oð tala um Sjálfs-
Mynd-Hverfingu.
Kristín Eiríksdóttir
skáld Skrifaði Kjöt-
bxinn, en á morgun
talar Elísa Jóhanns-
dóttir um myndhvörf í
bókinni.
Guðrún Lára Pét-
ursdóttír Komst að
því að allt er vaðandi
i myndhvörfum I
orðræðu læknavís-
indanna.
48 LAUGARDAGUR 25. MARS 2006
Menning DV
Umsjón: Þórunn Hrefna Sigurjónsdóttir hrefna@dv.is
Var það þetta
sem þú vildir
sem þú þráðir alltaf
innstiimi
íhellimyrkra
langana þinna
þetta sem þú
söngst um ortir um
þetta?
(.Ingibjörg Haraldsdóttir,.
Iivar sem ég verö.)
Teikningar Kristj-
áns Steingríms
í dag verður opnuð ný sýning í
Safni, Laugavegi 37, á verkum
myndlistarmannsins Kristjáns
Steingríms.
Sýningin ber
titilinn Teikningar
en sýndar eru
teikningar fiá ár-
inu 2004.
Viðfangsefni
Kristjáns í mynd-
listinni er náttúr-
an og upplifun
okkar á henni. í
Myndlistarmað-
urinn Kristján
Steingrímur Hefur |
fengist við raunsxi í
málverkinu.
verkum sínum á undanfömum
árum hefur hann fengist við raun-
sæi í máiverkinu, notað náttúm-
efnin sjálf, svo og tákn úr heimi vís-
inda. Þessir ólíku þættir vísa í mis-
munandi merkingarsvið, þ.á.m. í
miðilinn sjálfan; teikninguna. Við
sanmma þeirra skapast myndheild
sem sameinar óreiðu náttúmnnar
og regluna sem maðurinn reynir að
koma á í náttúmnni. Verk Kristjáns
varpa því upp spumingum um
samband náttúm og menningar,
spurningum sem íslendingar hafa
sérstaklega þurft að glíma við.
Sýningin verður opnuð í dag
kl.16 og stendur yfir til 8. apnl. Sýn-
ing bandarísku listakonunnar Roni
Hom, Some Photos, sem opnuð
var þann 11. febrúar sl. hefur verið
framlengd og stendur einnig yfir til
8. apríl.
Hörður Áskelsson
organ isti Stjórnar og
leikur á orgel að venju.
Snemmbarokkí
Hallgrímskirkju
Kammerkórinn Schola Cantor-
um kemur fram á tónleikum í Hall-
grímskirkju á morgun (á boðunar-
degi Maríu) kl. 16.
Tónleikarnir em haldnir á veg-
um Listvinafélags Hallgrímskirkju,
en þar verða eingöngu flutt verk
eftir Heinrich Schutz, eitt merkasta
tónskáld Þýskalands á tímum
snemmbarokksins. Þetta em fyrstu
tónleikar Schola Cantomm eftir að
hann var gerður að atvinnukór og
útnefndur Tónlistarhópur ársins
2006 hjá Reykjavíkurborg. Kórinn
er nú skipaður fjórtán söngvumm,
en allir kórfélagar koma líka fiam
sem einsöngvarar. Með kórnum
koma líka fram Sigurður Halldórs-
son sellóleikari og Hörður Áskels-
son orgelleikari, sem jafnffamt er
stjómandi tónleikanna. Efnisskrá
tónleikanna samanstendur af
mótettum og einsöngsverkum úr
tveimur af merkustu tónverkasöfn-
um Heinrich Schutz, Trúarleg kór-
tónlist frá 1648 og Litlir trúarlegir
konsertarfrá 1636/1639, aukLof-
söngs Maríu frá 1657. Mótetmrnar
em allar sex radda og verða fluttar
án undirleiks, konsertamir em ým-
ist fluttir af einum, tveimur eða
þremur söngvumm með fylgirödd
sellós og orgels. Lofsöngur Maríu,
Das deutsche Magnificat er fjög-
urra radda án undirleiks.
Þingið Myndhvörf í minningu Þorsteins verður haldið á morgun í
Þjóðminjasafninu
Læknavisindi og listir
Að málþinginu standa þeir sem
rökræddu myndhvörf í málstofu fs-
lenskuskorar haustið 2004, og Ritið,
tímarit Hugvísindastofnunar. Mál-
þingið er helgað minningu Þorsteins
Gylfasonar sem „kynti sleitulaust
undir rökræðunum" í námskeiði
Bergljótar Kristjánsdóttur, eins og
segir í tilkynningu.
Minnið er safn
Haukur Ingvarsson er einn þeirra
sem tekur til máls, en hans erindi ber
yfirskriftina Sjálfs-Mynd-Hverfing.
Hann segir í örspjalli við menningar-
síðu að hann hafi einungis ætlað að
reka inn nefið á námskeiði Bergljótar
og Þorsteins, en það hafi engan veg-
inn verið hægt að hætta.
„Þorsteinn heitinn var í essinu
sínu allan tímann. Hann og Bergljót
lögðu til kenningagmndvöll nám-
skeiðsins en margir héldu þar erindi
til þess að skýra hvers lags fyrirbæri
myndhvörfin em," segir Haukur og
bætir við að mörg myndhvörf notum
við án þess að hugsa út í hvað við
emm að segja; svo sem að einhver
taki hliðarspor eða að lífið sé vegferð,
en önnur séu langsóttari og flóknari.
»Ég legg upp með
vangaveltur
sýningu
vera „sjálfhverfur". Ég byggi á mín-
um reynsluheimi, vísa til sýningar
sem er til í mínum huga en ekki ann-
arra. Spurningin er líka hvenær
myndhvörfin varpa ljósi á eitthvað og
hvenær við teygjum okkur svo langt
að þau hætti að segja nokkuð. Þegar
myndhverfingin verður það þoku-
kennd að við sjáum ekki lengur neitt
úr úr henni. Svona geta myndhvörfin
bæði verið einstaklings- og menn-
ingarbundin - eins og það em til ótal
mismunandi hugtök yfir snjó eftir því
hvar maður er staddur á jarðarkringl-

um
sem ég sá á
British
Museum,"
segir
Haukur.
„Gmnd-
vallarsetn-
mgin verður
„Minnið er
safrí" en ég ætla
að leika mér
svolítið
með orðin
„sjálfs-
mynd“
I Þorsteinn Gylfason
I prófessor Varí essinu
I sinu I málstofunni i
I hitteðfyrra og honum er
I málþingið titeinkað.
og
„mynd-
hverf-
ing"
°g
það
að
Læknavísindi og listir
Guðrún Lára Pétursdóttir ætlar á
málþinginu að halda erindið De rer-
um natura - Um sjúkdóma og
myndhvörf.
,;Mér fannst þetta áhugavert efríi,
vegna þess að læknavísindi og
myndhvörf hljóma sem andstæður,"
segir hún. „Læknavísindin em í hug-
um flestra tengd rökhyggju og talin
fela í sér ófrávíkjanlegan sannleika,
þau fjaila um eitthvað sem er hægt
að rannsaka og skilgreina. Mynd-
hvörf eru hins vegar gjarnan tengd
listum, sem er mun óræðara fyrir-
bæri og yfirleitt víðs fjarri þegar
maður hugsar um raunvísindagrein-
ar.“
Guðrún Lára segir að það hafi
fljótlega komið í ljós að allt er útvað-
andi í myndhvörfum í orðræðu
læknavísindanna. „Bæði sjúkdómar,
líkamsstarfsemi og líkamspartar em
nefndir með myndhvörfum og nær-
tækasta dæmið er e.t.v. hamar, steðji
og ístað í innra eyranu - sem draga
nöfn sín bæði af útliti fyrirbæra sem
við þekkjum öll og eins starfsemi
sinni. Auk þess em flóknari og fræði-
legri heiti beinlínis dregin af mynd-
hvörfum og auðvitað er myndmálið
oft gagnlegt í því skyni að hj álpa okk-
ur að skilja líkamann, starfsemi hans
og ýmsa sjúkdóma. En líka getur
myndmálið verið til trafala t.a.m.
þegar neikvæðar og óhugnanlegar
myndir festast við ákveðna sjúk-
dóma.
Líkaminn sem vígvöllur
Guðrún Lára segir að það sem
vafalaust hafi vakað fyrir þeim sem
fundu upp heitin að þau ættu að vera
lýsandi fyrir fólk og geta þá skýrt
flókna hluti á auðveldan máta, þó að
þau hafi tekið með sér neikvæða
strauma. Hugmyndin um krabbann
sem dýr með klær, sem étur fólk að
innan, eykur t.a.m. enn á óhugnað
sjúkdómsins sem við hann er kennd-
ur. Nú á dögum hafa þó ákveðnar
breytingar orðið og myndhverfð heiti
sjúkdóma eru á undanhaldi; til að
mynda er talað um berkla í staðinn
fyrir tæringu af augljósum ástæðum,
og ég hef heyrt að alnæmissjúklingar
og aðstandendur þeirra hafi komið
með sérstakar óskir um að heitið
eyðni sé ekki notað vegna neikvæðra
hugmynda sém loða við það og mót-
að geta bæði sjálfsmynd sjúklingsins
og ímynd hans í augum samfélags-
Stríðsmyndmál í tengslum við
sjúkdóma kemur Guðrún Lára líka i
inn á í erindi sínu.
„Við tölum gjarnan um að fólk
stríði við eða eigi í baráttu við illvíga
sjúkdóma, það lúti í lægra haldi fyrir
þeim, það hafi unnist sigur þegar
lækningu er náð o.s.frv. Það þarf ekki
annað en að renna yfir minningar-
greinamar til að sjá ijölmörg dæmi
um þetta". Guðríin segist í skrifum
sínum m.a. nýta sér kenningar Susan
Sontag, sem skrifaði bókina lllness as
Metaphor og fjallar einmitt um þess
konar myndmál.
„I erindi mínu velti ég því fyrir
mér hvernig baráttu- og stríðsmynd-
mál hefur áhrif á það hvemig við
hugsum um sjúkdóma og sjúklinga,
hvaða áhrif það hefur að lfta á lík-
amann sem vígvöll og hvemig ýmsir,
bæði sjúklingar og fræðimenn, hafa
bmgðist við þessu neikvæða mynd-
máli," segir hún að lokum.
Dagskrá málþingsins

Kl. 10.00-11.05
Ráðstefnan sett: Bergljót S. Kristjánsdóttir
Fyrsta málstofa:
Pétur Gunnarsson: Paradisarmissir, pargdis-
arleit, paradísarheimt
Davið Erlingsson: Nykrað
Bergljót S. Kristjánsdóttir: Þankar, mynd-
hvörf
Kl. 11.20-12.30
Önnur málstofa:
Jón Karl Helgason: Orðaleikir sem mynd-
hvörf
Guðrún Lára Pétursdóttir: De rerum natura
- um sjúkdóma og myndhvörf
Sigurrós Eiðsdóttir: Hnakkar og treflar
Linda Vilhjálmsdóttir: Prinsessa um borð
Sverrir Árnason: Einar Benediktsson i skyn-
sambandi við alheiminn
Haukur Ingvarsson: Sjálfs-Mynd-Hverfing
Kl. 14.05-14.20 Kaffihlé
annarleiki. Um myndhvörfí
Kjötbænum eftir Kristínu Eiríksdóttur
Benedikt Hjartarson: Draumurinn um hinn
ómyndhverfa mann. Myndhvörfog
konkretljóð
Kl. 11.05-11.20 Kaffihlé
KI.12.30 -13.00 Matarhlé
Kl 13.00-14.05
Þriðja málstofa:
Kl. 14.30-15.30
Fjórða málstofa:
Hjalti SnærÆgisson:Stofninn og laufið.
Myndhvörfum gróðurog tungumál.
Elisa Jóhannsdóttir: Líkami, hryllingur og
Kl. 15.45-16.30
Fimmta málstofa:
Ingi Björn Guðnason: Bókin er borg
Andri Snær Magnason: Að hugsa ekki á ís-
lensku