Freyr - 15.12.1994, Blaðsíða 30

Vítamínþarfir svína
Pétur Sigtryggsson
Vítamín eru lífræn efni sem eru í
mjög litlu magni nauðsynleg fyrir
lífsstarfsemi dýra svo seni vöxt,
heilbrigði og frjósemi. Grísir geta
ekki myndað vítamín í líkama sín-
um að því undanskildu að örverur
í þörmunum geta myndað vatns-
leysanlegu vítamínin, auk K-
vítamíns. Ovíst er hversu mikið af
þcssum vítamínum sýgst upp í
ristlinum og nýtist.
Vítamín skiptast í tvo flokka: fitu-
uppleysanleg vítamín og vatnsupp-
leysanleg vítamín.
Fituuppleysanleg vítamín eru: 1)
vítamín A, 2) beta-karótín, 3) víta-
mín D, 4) vítamín E og 5) vítamín
K.
Vatnsuppleysanlegu vítamínin eru
1) thiamin (vítamín B,), 2) ribofla-
vin (vítamín B2), 3) pyridoxin (víta-
mín B6), 4) niacin, 5) pantothensýra,
6) biotin (vitamín H), 7) folinsýra,
8) cyanocobalamín (vítamín B12, 9)
cholin og 10) vítamín D (ascorbin-
sýra).
Vatnsuppleysanlegu vítamínin
geta ekki myndað nema lítinn forða
í lfkama dýra og verða því að berast
daglega í fóðrinu. Ekki koma nein
eituráhrif franr þó nrikið magn sé af
vatnsuppleysanlegum vítamínum í
fóðrinu þar sem það magn sem er
umfram þarfir skilst út með þvaginu.
Af fóðurtegundum eru það eink-
um mjólk, þurrger og gras sem inni-
halda mikið af B-vítamínum en þar
sem þessar fóðurtegundir eru ekki
mikið notaðar handa svínum verður
að nota B-vítamínum frá efnaverk-
smiðjum í fóðurblöndur.
Fituuppleysanlegu vítamínin mynda
forða í líkamanum. Þess vegna er
ekki nauðsynlegt að þau berist dag-
lega í fóðrinu. Ef of mikið magn er
af fituuppleysanlegum vítamínum í
fóðri virka þau sem eitur á líkam-
ann.
Með vítamínþörf er átt við
minnsta magn af viðkomandi víta-
míni sem kemur í veg fyrir hörgul-
sjúkdóm.
Pétur Sigtryggsson.
í töflu I. er gefið upp ákveðið
magn af viðkomandi vítamíni án
tillits til hversu mikið er af viðkom-
andi vítamíni í fóðrinu. Þetta er gert
vegna þess að vítamíninnihald
fóðurefna er mjög breytilegt og
rnjög misjafnt hversu vel vítamín
hinna ýmsu fóðurefna nýtast.
Ef notuð er meira en 4% fita í
fóðrinu eða fita með mikið af ómett-
uðum fitusýrum verður að setja 60
mg af vítamíni E í hverja FEs.
Astæðan er að vítamín E í líkam-
anum vemdar fituna gegn oxun
(tenging súrefnis) og eyðileggst að
því loknu. Ef grísir eru taugaveikl-
aðir og stressaðir er ráðlagt að hafa
magnið af vítamíni E allt að 120 mg
fyrir hverja FEs. Stöðugleiki og
geymsluþols vítamína er lítið svo að
þau eyðileggjast auðveldlega við
mölun, kögglun og geymslu. Við
ákvörðun vítamínþarfa er tekið tillit
til lítils stöðugleika og geymsluþols
vítamína.
Af töflu 2. hér á eftir sést hversu
mikill stöðugleiki vítamína er við
hinar ýmsu aðstæður svo sem raka,
hita o.s.frv.
Við framleiðslu á köggluðum fóð-
urblöndum eyðileggst alltaf hluti af
vítamínunum vegna hita og efna-
breytinga eins og fram kemur í töflu
2. Við geymslu heldur eyðilegging
vítamína áfram en með því að
geyma fóðrið í stuttan tíma á þurr-
um, svölum stað er hægt að halda
eyðileggingunni í lágmarki.
Rannsóknir hafa sýnt að sumir
málmar, t.d. kopar og járn, auka
eyðileggingu vítamína. Þess vegna er
magn þessara málma í fóðurblöndun
haft eins lágt og mögulegt er.
Hægt er að auka stöðugleika víta-
mína gegn efnaáhrifum á ýmsan
hátt, meðal annars með efnafram-
leiðslu á stöðugum afbrigðum af
vítamínum, íblöndun efna sem auka
stöðugleika t.d. vítamíns E sem
hindrar oxun, eða húðun vítamína
með fitu eða sterkju.
Tafla 1. Vítamínþarfir svína c O) o E FEs
Fullorðin svín Smágrísir 3-5 vikna Smágrísir 5-10 vikna Slátursvín
A-vit., i.e. 8000 8000 5000 4000
D-vit., i.e. 800 800 500 400
E-vit., mg 40 40 40 40
K-vit„ mg 2 2 2 2
Thiamin (vit.B|), mg 2 2 2 2
Riboflavin (vit. B-,), mg 5 4 4 2
Pyrodoxin (vit. B6), mg 3 3 3 3
Niacin, mg 20 20 20 20
D-pantothensýra. mg 15 10 10 10
Biotin, mg 0,05 0,2 0,2 0,2
Folinsýra, mg 1,5 0 0 0
Vit. B12, mg 20 20 20 20
Heimild: „Foderstoffer til svín“, bls. 11,02, Landsutvalget for svin 1991.
934 FREYR - 24'94