Freyr - 15.07.1998, Blaðsíða 4

Frá ritstjórn
Matvœli eru ekki
alltafholl og hrein
Nýlega skilaði starfshópur landbúnaðar-
ráðherra um vistvænt ísland skýrslu þar
sem lagt er til að allir bændur hér á landi
sem þess óska, eigi kost á að fá framleiðslu sína
vottaða. Til þess að það geti gerst þarf fram-
leiðslan að byggja á gæðastýringu sem tryggi
m.a. að unnt sé að rekja uppruna vörunnar og að
ekki hafi verið notaðir hormónar, illgresiseyðar
né skordýraeitur við framleiðsluna og notkun
lyfja sé í lágmarki og fylgi settum reglum.
Vistvæn og lífræn búvöruframleiðsla hefur
nokkuð verið til umfjöllunar hér á landi á síðustu
árum. Hið opinbera hefur sinnt hlutverki sínu vel j
að skapa þessari framleiðslu ramma laga og
reglugerða, vottunarstofur hafa verið stofnaðar
og nokkur hreyfing hefur verð meðal bænda um
að leggja fyrir sig þessa framleiðslu. Viðtökur al-
mennings við þessari framleiðslu hafa verið já-
kvæðar án þess að segja megi að neytendur hafi
tekið vistrænum eða lífrænum vörum opnum
örmum. Markaðshlutdeild þeirra er t.d. ekki til -
vitnis um það. Skýringanna er e.t.v. að leita í því
að íslenskar búvörur hafa fyrir svo sterka ímynd
hreinleika og hollustu að vottun þeirra breyti þar
ekki miklu um.
I öðrum löndum, t.d. á Norðurlöndunum, sem
þó hafa orð fyrir að gera miklar kröfur til mat-
vælaframleiðslu sinnar, hafa lífrænar og vottaðar
vörur náð meiri markaðshlutdeild og almenning-
ur tekið þær meira upp á arma sína.
Landbúnaður skilar stærri hluta af þjóðar-
framleiðslunni í Danmörku en á öðrum Norður-
löndunum, jafnframt því sem Danir stunda um-
fangsmikinn útflutning búvara til nálægra jafnt
og fjarlægra landa. Gæðamál í landbúnaði eru
þar sífellt til umfjöllunar og í mars sl. efndu
dönsku bændasamtökin, Det Kgl. Danske Land-
husholdningsselskap, til ráðstefnu um gæði
danskra búvara. þar kom fram að sá gæðastimp-
ill sem var á dönskum búvörum fyrir nokkrum
áratugum er ekki lengur fyrir hendi.
Einn af fyrirlesurum á ráðstefnunni var Jprgen
Hpjmark Jensen, forstöðumaður Matvælaeftir-
litsins í Kaupmannahöfn. Erindi sitt nefndi hann:
Hvernig er unnt að endurvekja traust neytenda á
nútíma matvælaframleiðslu? Hann rakti nokkur
atriði úr blaðaumfjöllun síðustu mánaða þar sem
látin er í ljós tortryggni og vantraust á aðferðum
við nútíma matvælaframleiðslu. Meðal að-
finnsluatriða voru: Notkun tilbúins áburðar, ill-
gresis- og skordýraeitur, efni til að stytta kornöx,
rotvamarefni, geislun, efni í umbúðum, erfða-
breytt matvæli, hormónar, hvatar (ensím), ör-
bylgjuofnar og meðferð dýra. Vægi þessara þátta
er að sjálfsögðu misjafnt en allir eiga þeir ein-
hvem hljómgrunn.
Áhyggjur fólks yfir hollustu og hreinleika
matar hafa verið kannaðar og hefur eftirfarandi
komið í ljós: í Svíþjóð (1990) höfðu um 60%
áhyggjur af óhollustu matar sem þeir neyttu,
Noregi (1993) 72%, USA (1993) 88% og Dan-
mörk (1994), útbreiddar áhyggjur. Könnunin í
Danmörku varðaði ekki einungis hollustu matar
j heldur komu þar fram áhyggjur af umhverfis-
4 - Freyr 9/98