Freyr - 15.07.1998, Page 22

2. tafla. Heildarþungi jardvegs (tonn/ha) og
magn veðranlegra og auðleysanlegra og
skiptanlegra næringarefna (kg/ha) í efstu 10 sm
jarðvegs á nokkrum stöðum á Hvanneyri.
Staður Jarðvegur Heildar
Þungi
jarðvegs
tonn/ha
Veðranleg og
auðleysanleg og skiptanleg
næringarefni
Ca Mg K Na P
Engi Eyrajörð 700 8900 5700 230 2000 700
580 570 200 900 20
Ásgarðshóll Móajörð 500 2700 1100 100 500 1900
570 110 60 60 50
Óframræst mýri Mýrajörð 220 1300 500 30 200 400
180 60 20 30 4
Tún Mýrajörð 350 1200 600 200 300 800
190 50 50 80 40
Skjólbelti Mýrajörð 650 7200 5600 100 1300 800
840 70 30 30 30
Magn í 60 hkg af góðri töðu* 10-20 6-20 65-120 9-20
í * Magnús Óskarsson og Matthías Eggertsson, 1991.
9 tonn á flæðienginu. Skiptanlegt
kalsíum er einnig mikið, frá 80 kg/
ha í móajörð 1 á Fossamelum og allt
að 580 kg/ha á enginu. Hærra magn
í jarðvegi matjurtagarðsins innan
skjólbeltisins á Hvanneyri má út-
skýra með kölkun reitanna og kalki
sem leysist upp í AL-skolinu. Sam-
anborið við upptöku, 15-30 kg/ha,
þá er ríflegt magn af kalsíum að-
gengilegt og er þess ekki vænst að
þetta næringarefni skorti.
Magnesíum Mg
Veðranlegt magnesíum er frá um
500 kg/ha í óframræstri mýri á
Hvanneyri og allt upp í um 9 tonn/
ha í frumjörð á mel. Magnesíum
virðist losna frekar auðveldlega við
veðrun, en það binst ekki í nýmynd-
uðum leir (allófan og imogólít) og
skolast því úr jarðveginum. Þar með
gengur á bæði á heildarmagn og á
veðranlegan forða eins og sjá má ef
bomar eru saman móajörð og frum-
jörð á melunum ofan Fossa. I mýr-
unum á Hvanneyri er veðranlegur
forði minnstur, en þó er ekki hægt
að tala um lítið magn. Skiptanlegt
magn er langhæst á flæðienginu
(570 kg/ha) en þar gætir áhrifa
sjávar. Annars em 40 til 100 kg/ha
algengust og miðað við upptöku
(10-20 kg/ha) ætti magnesíum að
vera í nægilegu magni.
Kalíum K
Það er mjög lítið veðranlegt kalí í
þeim jarðvegi sem athugaður var.
Mest er í fmmjörð eða um 500 kg/
ha, en minnst í óframræstri mýri,
einungis 30 kg/ha. I ræktunarjörð er
veðranlegur forði 100 til 200 kg/ha
og koma þar væntanlega til áhrif
áburðar, og það er merkilegt að
forðinn er sáralítið meiri á enginu
sem þó flæðir reglulega yfir. Skipt-
anlegt kalí er einungis hátt á enginu
með um 200 kg/ha, annars er það
með 20 til 70 kg/ha, minna en í
góðri uppskeru sem er með um 100
kg/ha. Þar sem veðranlegur forði er
af svipaðri stærðargráðu og það sem
er fjarlægt með uppskeru er augljóst
að jarðvegurinn hefur sáralitla
möguleika á að miðla þessu næring-
arefni og hafa jafnandi áhrif. Það má
ætla að á óábomu landi, og að ein-
| hveiju leyti einnig í túnum, leiti
gróður eftir þessu næringarefni úr
neðri jarðvegslögum og haldi því í
hringrás í aðalrótarlagi jarðvegsins.
Þetta lýsir sér í því að kalímagn er
iðulega hærra í efsta jarðvegslaginu
en í miðlögum, bæði á ábomu og á
óábomu landi.
FosfórP
Það er mjög mikill munur á magni
veðranlegs fosfórs í jarðvegi á
Hvanneyri og koma þar til áhrif
ræktunar og áburðargjafar. Fosfór-
inn hagar sér að því leyti tii gjörólíkt
| og kalsíum, magnesíum og kalíum í
jarðvegi að hann binst mjög fast en
skolast varla eða ekki út. Fosfór-
forðinn er langmestur í móajörð á
Ásgarðshóli, 1900 kg/ha. Þetta
mikla magn má trúlega rekja til þess
að á Ásgarðshóli var áður fyrr búið
og má gera ráð fyrir að á hólinn hafi
verið borin aska og skami þannig að
í aldanna rás hafi fosfórinn smátt og
smátt safnast fyrir. Það er t.d. mikill
fosfór í beinum. Mikill fosfór í
kringum mannabústaði er vel þekkt
fyrirbæri víða um heim og er þá tal-
að um svokölluð „hauga áhrif‘, en
þetta hefur ekki verið athugað á Is-
landi. Þetta gæti þó verið ein af
ástæðum þess hvað gróður á göml-
um bæjarstæðum og í tóftum sker
sig lengi úr umhverfinu. Eftirverk-
unar áburðar gætir víða.
Veðranlegur fosfór er helmingi
meiri á ræktaða mýrlendinu (800
kg/ha) en á óframræstu mýrinni
(400 kg/ha). Hér er áreiðanlega um
uppsafnaðan fosfórburð umfram
það sem er fjarlægt í heyi seinustu
áratuga að ræða. Umframáburður
sem svarar 10 til 20 kg/ha á ári í 20
til 40 ár getur hæglega skýrt þessa
uppsöfnun. I upphafi ræktunar er
borið mjög ríflega á af fosfór, en
síðan er dregið úr gjöfinni. Fosfór
leysanlegur í AL-skoli, en það er
nálgun á því sem gæti verið nýtan-
legt plöntum yfir vaxtartímann, er
mjög lítill (4 kg/ha) í óframræstu
mýrinni. Kemur það vel heim og
saman við þá reynslu að í nýrækt
þarf mjög mikinn fosfór til að
tryggja góða uppskeru og þessi jarð-
22 - Freyr 9/98