Freyr - 15.07.1998, Blaðsíða 32

Því betra því verra
Danskir svínabændur hvattir til
að horfa til framtíðar
s
Idesember sl. hélt Konunglega
danska búnaðarfélagið (Det Kgl.
Danske Landhusholdningsselskab)
ráðstefnu undir heitinu: „Dönsk
svínarækt - takmarkanir og mögu-
leikar“. Þátttakendur voru um 200
og voru erindi frá ráðstefnunni birt í
tímariti félagsins, „Tidsskrift for
Land0konomi“, 1. hefti 1998.
Dönsk svínarækt hefur notið ein-
staks góðæris síðustu u.þ.b. þrjú ár.*
Danmörk hefur um áratuga skeið
stundað umfangsmikinn útflutning á
svínakjöti (og fleiri búvörum) og
lifað þar súrt og sætt eftir efnahags-
ástandi í heiminum hverju sinni.
Síðustu árin hefur það orðið vatn
á myllu danskra svínabænda að upp
hafa komið sjúkdómsfaraldrar í búfé
í heiminum sem þeir hafa sloppið
við. Má þar nefna kúariðu í Bret-
landi og fleiri löndum, svínapest í
Hollandi og víðar, gin og klaufa-
veiki í Tævan og salmonellasýking í
kjúklingum hefur orðið þeirri bú-
grein til hnekkis víða um lönd, (þar
á meðal í Danmörku). Þetta hefur
leitt til aukinnar eftirspumar eftir
svínakjöti og þar með hækkaðs verðs.
Á tímabilinu 1986-1996 jókst
svínakjötsframleiðsla í Danmörku
um 33%. Árið 1996 var þar slátrað
um 21 milljón svínum, sem gáfu rétt
tæp 1,6 milljón tonn af kjöti. Til sam-
anburðar er árleg framleiðsla á
kinda-, nauta-, svína-, hrossa- og
fuglakjöti hér á landi rúm 18 þúsund
tonn eða innan við 1,2% af svína-
* Frá síðustu áramótum hefur afkoma í
svfnarækt í Danmörku versnað mjög
mikið. Það hefur leitt til gjaldþrota
svínabúa, einkum hinna minni. Þróunin
í átt til stórrekstrar í svínarækt, sem var-
að er við í greininni, er því enn hraðari
en áður.
kjötsframleiðslu Dana og er þá ann-
arri kjötframleiðslu þeirra sleppt. Að
auki flytja Danir árlega út um eina
milljón smágrísa. Árlegt framleiðslu-
verðmæti danskrar svínaræktar er um
29 milljarðar d.kr. (1 d.kr. = 10,50
í.kr) og um 85% af framleiðslunni er
flutt út. En svínaræktin skilar ekki
aðeins afurðum, hún skilar einnig úr-
gangi, svínaskít og þvagi, og þessum
úrgangi fylgir lykt.
Landbúnaður á Vesturlöndum
hefur víða tekið miklum breytingum
á síðari árum, framleiðsla hefur auk-
ist, notkun aðfanga vaxið, tækni-
búnaður aukist en vinnuafl minnkað
og rekstrareiningar hafa stækkað.
Árið 1950 voru 205 þúsund bænda-
býli í Danmörku, nú eru þau 66 þús-
und. Árið 1976 voru tæplega 84
þúsund býli með svín, nú tæp 20
þúsund. Af þeim eru um 15.900 með
slátursvín en hin selja eingöngu
smágrísi. Meðalframleiðsla á býli
með slátursvínauppeldi er því um
eitt hundrað tonn. Til samanburðar
skilar verðlagsgrundvallarbú í sauð-
fjárrækt hér á landi, með 4000 vetr-
arfóðraðar kindur, 7,6 tonnum af
kjöti.
Eins og áður er komið fram hefur
hagur danskra svínabænda verið
mjög góður síðustu 2-3 ár. Hins veg-
ar hefur vegur svínaræktarinnar þar
í landi ekki vaxið að sama skapi.
Á danskur landbúnaður
við vandamál að stríða?
Síðasta erindið á áðurnefndri ráð-
stefnu flutti Britta Schall Holberg,
bóndi og herragarðseigandi á Sjá-
landi. Hún hefur m.a. setið á Folke-
tinget fyrir Venstre, sem er sá flokk-
ur sem um langan aldur hefur notið
mests fylgis danskra bænda og
gegndi starfi bæði í innanríkisráð-
herra og landbúnaðarráðherra í
ráðuneyti Schlúters á níunda ára-
tugnum. Auk þess hefur hún mikið
starfað að sveitarstjórnarmálum fyr-
ir flokk sinn. Erindi sitt nefndi hún:
„Á landbúnaðurinn við vandamál að
stríða?“ (Har landbruget et pro-
blem?). Hér á eftir fylgir útdráttur úr
erindinu:
„Þar sem lokaerindið á þessari
ráðstefnu hefur fengið heitið: Á
landbúnaðurinn við vandamál að
stríða, mætti ætla í fljótu bragði að
ætlunin væri að fjalla um það hvort
landbúnaðurinn eigi við vandamál
að stríða í samskiptum sínum við
þjóðfélagið. Eg hef þó hugsað mér
að ræða þetta út frá öðru sjónar-
horni, þ.e. hvort svínabændum sjálf-
um finnst þeir búa við vandamál?
Eða skynja þeir ekki sjálfir að
vandamál hrannast upp, ekki aðeins
gagnvart þjóðinni heldur gagnvart
bændum sem stunda aðrar búgrein-
ar.
Ef svínabændur skynja ekki að
þessi vandamál fara vaxandi, þá
fyrst er alvara á ferð. Því að þá
hlusta menn ekki vel og eru ein-
eygðir og láta sér nægja að líta á
sjálfa sig sem fórnarlömb.
Af öllum greinum dansks land-
búnaðar er svínaræktin mest áber-
andi um þessar mundir og þar hafa
komið upp vandamál sem taka verð-
ur afstöðu til. Við höfum í dag heyrt
um sigra danskrar svínaræktar. En
þessari sigursögu hefur fylgt nokk-
urt tilfinningalegt álag, sem hvorki
er unnt að mæla né vega, né sýna
með glæru á tjaldi. Vandamálinu
verður e.t.v. ekki betur lýst á annan
hátt en þann, sem komið hefur fram
32 - Freyr 9/98