Freyr - 01.06.2000, Page 18

Kolefnisbinding með
landgræðslu og skógrækt
Nýtt sóknarfæri fyrir ísienskan landbúnað
Loftslag jarðar gæti verið að
breytast af mannavöldum
vegna uppsöfnunar svokall-
aðra gróðurhúsalofttegunda í and-
rúmsloftinu. Þjóðir heims, þar á
meðal Islendingar, hafa gert með
sér samkomulag um að draga úr
þeirri vá sem loftslagsbreytingar
geta haft í för með sér. Samkomu-
lagið skuldbindur iðnaðarþjóðimar
að draga úr losun gróðurhúsaloft-
tegunda, en jafnframt opnar það
þann möguleika að minnka magn
þeirra í andrúmslofti með aukinni
landgræðslu og skógrækt. I því
verkefni gæti íslenskur landbúnað-
ur tekið að sér umfangsmikla bind-
ingu koltvísýrings, aukið með því
landkosti bæði fyrir núverandi og
komandi kynslóðir og stuðlað sam-
hliða að aukinni hagkvæmni í fram-
leiðslu landbúnaðarvara.
Loftslagssáttmálinn
Undanfarin 20 ár hefur loftslag á
jörðinni stöðugt farið hlýnandi. Ar-
ið 1998 var heitasta ár á jörðinni
síðan 1860 og árið 1999 varð enn
heitara. Hvort sem um er að ræða
áhrif af mannanna gerðum eða nátt-
úrulegar sveiflur gætu afleiðingar
svo örra loftslagsbreytinga orðið
uggvænlegar. Spár gera ráð fyrir að
hraði loftslagsbreytinga gæti orðið
meiri en nokkru sinni fyrr á síðustu
10.000 árum. Áhrif á samfélag
þjóðanna yrðu mikil.
Á Umhverfisráðstefnunni í Ríó
1992 var Rammasamningur Sam-
einuðu þjóðanna um loftslagsbreyt-
ingar (nefndur Loftslagssáttmálinn
hér eftir) undirritaður af 154 ríkis-
stjómum en ísland staðfesti hann
1993. Samningurinn tók gildi 1994.
Hann felur í sér almennar skuld-
eftir
Andrés
Arnalds
og
Úlf
Óskarsson
Land-
græðslu
ríkisins
bindingar um aðgerðir sem ætlað er
að veita vistkerfum undanfæri til að
laga sig að aðsteðjandi loftslags-
breytingum, tryggja matvælafram-
leiðslu jarðarbúa nægjanlegt öryggi
og veita hagkerfum heimsins
gmndvöll til að þróast áfram.
I samningnum var ríkjum heims
skipt í tvo hópa; (1) iðnríkin sem
eiga megin sök á aukningu gróður-
húsalofttegunda, og er ísland í þeim
hópi, og (2) önnur lönd, sem spáð
er að verði mengunarvaldar í vax-
andi mæli í framtíðinni.
Með samþykkt Kyotobókunar-
innar í desember 1997 er iðnríkjun-
um úthlutaður losunarkvóti fyrir
gróðurhúsalofttegundir. Island fékk
þar heimild til að auka losun sína
um 10% til viðmiðunartímabilsins
2008-2012 miðað við 1990, mest
allra þjóða, en að meðaltali eiga
iðnríkin að draga úr losun um
5,2%. Án takmarkana er talið að
aukningin hefði getað orðið 25%.
Koltvísýringur
og loftslag
Koltvísýringur (CO^) er að
magni til lang veigamest þeirra
lofttegunda sem valda svokölluðum
gróðurhúsaáhrifum. Styrkur CO2 í
andrúmsloftinu hefur aukist um
30% á síðustu 200 árum, fyrst og
fremst vegna landhnignunar (eink-
um skógeyðingar og jarðvegsrofs)
og bruna eldsneytis úr jörðu (kola
og olíu). Með sama áframhaldi gæti
magn CO2 tvöfaldast á ári til ársins
2100, auk þess sem magn annarra
gróðurhúsalofttegunda mun einnig
aukast.
Nýjustu spár gera ráð fyrir því að
meðalhiti á jörðinni gæti aukist um
1-3,5 °C til 2100 miðað við 1990.
Losun gróöurhúsa-
lofttegunda og
viðmiðunarár
Losun gróðurhúsalofttegunda á
Islandi er lítil á heimsvísu, eða
minna en 0,05% af losun iðnríkj-
anna, sem stafar ekki síst af smæð
hagkerfisins. Hlutur Bandaríkjanna
í losun iðnríkjanna er stærstur,
35%, Rússland kemur þar næst með
18% og Evrópusambandið losar um
23%. Losun á einstakling nemur
8,5 tonnum koltvísýringsígilda á ári
á Islandi. I Bandaríkjunum og Kan-
ada er losunin nálægt 20 tonnum á
mann, en er á bilinu 7-13 tonn í
flestum öðrum ríkjum OECD.
Heimsmeðaltalið er 4,4 tonna árleg
losun á mann.
Hlutdeild endurnýjanlegra orku-
gjafa meðal OECD ríkja er hvergi
meiri en hér á landi, eða yfir 60%
af heildarorku. Þetta takmarkar
svigrúm Islendinga til að draga úr
losun gróðurhúsalofttegunda mið-
að við önnur ríki. Hér á landi kem-
ur um 30% gróðurhúsalofttegunda
frá fiskiskipum, 30% frá bifreið-
18 - FREYR 6/2000