Freyr - 01.12.2003, Page 43

Niðurstöður
Ending
Mynd 1 sýnir endingarföll fyrir
bæði hesta og hryssur. Kvarðinn á
lóðrétta ásnum er það hlutfall af
upphaflegum fjölda sem er á lífi og
i notkun. Frá 7 vetra aldri skiljast
kynin nokkuð að þannig að meiri
afföll eru af hestunum. Munurinn
er mestur ffá 9 til 12 vetra aldurs
og aðeins á því bili er munurinn
marktækur (m.v. 95% öryggis-
mörk). Einnig má sjá að miðgildið
(þar sem 50% eru eftir) er við
u.þ.b. 17 vetra aldur fyrir hesta en
rúmlega 18 fyrir hryssur. Sé aðeins
eitt fall reiknað fyrir bæði kynin
saman er miðgildið við tæplega 18
vetra aldur (mynd 2). Skýrist það
af nokkru af ójöfiiu kynjahlutfalli í
eldri aldurshóp úrtaksins.
Þættir sem höfðu áhrif á lífaldur
Fjórar þeirra sex skýribreytna,
sem prófaðar voru, reyndust hafa
marktæk áhrif á endingarfallið
(sem sýnt er á mynd 2):
1. Kynbótamat (BLUP) hafði há-
marktæk áhrif á þann hátt að
með hækkandi kynbótamati
minnkuðu líkumar á því að
hrossunum væri fargað eða þau
dyttu úr notkun af einhveijum
ástæðum. Þrátt fyrir það hafði
kynbótamat lítil áhrif á ending-
arfallið, þar sem það skýrði
frekar lítið af heildarbreytileik-
anum (p<0,001, R2M =
2,58%).
2. Notkun hrossanna, þ.e. til reið-
ar eða ræktunar, hafði hámark-
tæk áhrif (p<0,001, R2M =
8,35%). Hross, sem notuð voru
til reiðar, vom hér um bil helm-
ingi líklegri til þess að falla út á
hverjum tíma en hryssur í fol-
aldseign.
3. Almanaksár. Tíminn sjálfur
reyndist vera sá þáttur sem
mest áhrif hafði. Reiknuð var
hlutfallsleg áhætta á milli ára
og reyndist hún hafa bæði há-
marktæk áhrif og skýra vem-
legan hluta af breytileikanum í
gögnunum (p<0,001, R2M =
15,62%). Mynd 3 sýnir lausnir
fyrir hlutfallslega áhættu ár-
anna 1992-2000.
4. JJppruni (hjörð). Marktæk
áhrif hafði hjá hverjum hrossin
vom fædd (p<0,01, R2M =
5,53%). í flestum tilfellum var
þó um að ræða smávægilegan
mun milli bæja.
Kyn hrossanna reyndist ekki
hafa marktæk áhrif (P>c2 =
0.854) né heldur aldurshópur
(P>c2 =0.725)..
Förgunarástæður
Af 772 hrossum í rannsókninni
vom 201 dauð. Upplýsingar um
förgunarástæður voru ekki alltaf
nákvæmar, enda í mörgum tilfell-
um langt um liðið síðan hrossin
voru felld eða þau drápust. Förg-
unarástæðum (eða dánarorsökum)
var skipt i nokkra flokka (tafla 2)
en nákvæmari upplýsingar vom
einnig skráðar þegar um slíkt var
að ræða.
Gróf flokkun sem þessi gefur
ekki tilefni til mikillar tölfræði-
legrar úrvinnslu en þó er grand-
vallaratriði að skilja á milli
tvenns konar förgunar- eða dán-
arorsaka; i) þegar hrossum er
fargað vegna þess að þau upp-
fylla ekki kröfur eigenda og ii)
þegar hross em felld eða þau
drepast af óviðráðanlegum or-
Tafla 2. Förqunarástæður.
Fjöldi % Meðalaldur
Fækkun ræktunarhryssna 41 20,4 11,7
Geðslag 33 16,4 7,1
Helti 25 12,4 10,2
Slys 22 10,9 8,3
Ganglag 13 6,5 6,4
Sköpulag 12 6,0 2,3
Ófrjósemi 7 3,5 12,6
Hófar 3 1,5 10,7
Smitsjúkdómar 3 1,5 13,0
; Meltingarfæri 1 0,5
Æxli 1 0,5
Ýmislegt 16 8,0 11,1
Óþekkt 24 11,9 10,0
Alls 201
Freyr 10/2003 - 43 |