Freyr - 01.05.2002, Qupperneq 10

Samanburður 2000-2001
5000
4500
4000
Mynd 2. Samanburður afurða eftir héruðum árin 2000 og 2001.
að ungu kýmar em orðnar miklu
getumeiri en aðeins fyrir örfáum
árum og eru að skila allt öðru af-
urðamagni en áður var.
I efnahlutföllum greinist einnig
mjög jákvæð þróun. Próteinhlut-
fall mjólkur hjá skýrslufærðum
kúm mælist nú 3,36% (3,32) og
fítuhlutfallið 4,02% (4,03). Þetta
er sérstaklega athyglisverð niður-
staða samtímis jafn mikilli af-
urðaaukningu og gerð hefúr verið
grein fyrir vegna þess að vel
þekkt er neikvætt samband á
milli hlutfalls efna og magns
mjólkur. Að öðru jöfnu hefði því
mátt vænta þess að efnahlutföll
lækkuðu samhliða aukningu af-
urða. Aukning í magni verðefna á
milli ári er því rúm 5,2% að jafn-
aði hjá hverri kú sem er feikilega
mikið. Vafalítið á meiri og réttari
fóðrun einhvem þátt í þeirri hlut-
fallslegu aukningu efna, sem
fram kemur, og líklega vegur þar
samt þyngra að nú fer að gæta
áhrifa þess í kúastofhinum að
próteinmagn var gert að gmnni
afúrðamagnsmælinga vegna
ræktunarstarfsins árið 1993, þeg-
ar verðlagningu mjólkur var
breytt, og með hverju árinu fer
nú að gæta meira og meira í
ræktunarstarfinu nauta sem valin
em á þessum gmnni. Fyrsti hóp-
urinn, sem þannig er valinn, kom
samt fyrst úr afkvæmarannsókn á
síðasta ári þannig að enn em
þessi áhrif ekki komin nema að
hluta fram í stofninum. Þetta er
aðeins ein árétting þess hve mik-
ið langtímastarf ræktun er í kúa-
stofninum.
Kjamfóðumotkun er skráð á
rúmlega 80% þeirra búa sem
skýrslur halda. Löngu er ljóst að
nákvæmni þeirra skrániga er tak-
markað og með aukinni fjöl-
breytni í fóðmn kúnna eykst lík-
lega ósamræmi í þeirri skráningu.
Þær upplýsingar sem þar fást má
að mínu viti fýrst og fremst nýta
til að gera sér grein fyrir þróun í
kjamfóðumotkun á hveijum tíma.
Það er löngu sannreynt að gott
samræmi er á milli þeirrar þróun-
ar sem þar mælist og kjamfóður-
sölu til jórturdýra. Samkvæmt
skýrslum er meðal kjamfóður-
notkun 851 kg (790) fyrirhverja
árskú á þeim búum, sem færa
þessar upplýsingar. Aukningin er
því 61 kg á milli ára fyrir hverja
kú. Þegar þessar breytingar em
metnar með hliðsjón af breyting-
um í afurðamagni er ljóst að þró-
un í fóðumýingu í mjólkurfram-
leiðslunni hefúr verið ákaflega
jákvæð á árinu. Vafalítið er mik-
ilvægasta skýring þess að gróf-
fóðurgæði á árinu 2001 hafa ver-
ið mjög mikil, áreiðanlega meiri
en nokkm sinni fyrr. A annan
hátt gæti ekki mælst þróun í lík-
ingu við það sem hér hefur verið
gerð grein fyrir.
Ljóst er að þær ótrúlega miklu
breytingar, sem orðið hafa á af-
urðum íslenskra kúa nú á örfáum
ámm eiga sér tvær meginskýring-
ar. Fóðmn kúnna hefúr batnað
umtalsvert, bæði vegna aukinnar
kunnáttu bænda um fóðmn, stór-
bættra gróffóðurgæða og aukinn-
ar kjamfóðumotkunar. Jafnframt
var fyrir hendi umtalsverð ónotuð
framleiðslugeta hjá kúnum um
leið og geta þeirra eykst vegna
ræktunarstarfsins með hveiju ári
og greinilega meira nú á hverju
ári en áður var.
Samanburður á afurðum
MILLI HÉRAÐA
A 2. mynd er sýndur saman-
burður afúrða kúnna árin 2000 og
2001 í einstökum hémðum. Þar
sést að afúrðaaukning er í öllum
hémðum þó að mismikil sé. Árið
2000 gerðist það í fyrsta sinn að
meðalafúrðir kúnna í einu héraði
fóra yftr 5000 kg. Það var í
Austur-Skaftafellssýslu og bænd-
ur þar halda forystu sinni enn á
árinu 2001 en þar vom 288,7 árs-
kýr sem að meðaltali mjólkuðu
5170 kg af mjólk en kjamfóður-
notkun var að jafnaði 936 fyrir
hvetja kú á svæðinu. Suður-Þing-
eyingar taka stórt stökk til auk-
inna afúrða og endurheimta að
hluta aftur fyrri forystu í þeim
efnum en meðalafúrðir kúnna þar
vom 5018 kg árið 2001. Þriðja
héraðið, sem nær 5000 kg mark-
inu árið 2001, er Skagafjörður
þar sem meðalkýrin skilar ná-
kvæmlega því mjólkurmagni á
árinu.
Þegar litið er lengra til baka
vekur athygli mikil afurðaaukn-
ing á Suðurlandi og afúrðamunur
| 10-Freyr 4/2002