Freyr - 01.12.2002, Page 30

Mynd 2. Bitmý, Simulium ssp (til vinstri), náttúruleg stærð 2-5 mm. Culi-
coides spp. (til hægri), stærð 1-3 mm,
(10). í ísrael var tíðnin 4,8% í
kynhreinum enskum veðhlaupa-
hestum (Thoroughbred), 25,5% í
arabískum hestum og 22,1% í
hestum af heimaræktuðum kynj-
um eða af blönduðu kyni (11). í
Bresku Columbíu var hins vegar
há tíðni hjá öllum stórum hestum
sem prófaðir voru (Thorough-
bred, Quarter horse, Morgan,
Arabian, Appalosa) eða 26,7-
36,7% og líka í smáhestum
22,6% (12). Yfirleitt er talið að
þeir sem eiga hesta með sumar-
exem svari frekar spumingalist-
um en þeir sem þekkja ekki
vandamálið og kemur það til
hækkunar á tíðni. A hinn bóginn
gæti verið að sumir ræktendur
vilji leyna vandamálinu og svari
þess vegna ekki spumingarlistum
sem kæmi þá til lækkunar á
tíðni. Þannig fæst aldrei raunsönn
mynd af tíðni sjúkdómsins með
því einungis að senda út spum-
ingalista til hrossaeigenda. Eina
leiðin til að átta sig á raunveru-
legri tíðni sumarexems í hinum
ýmsu hrossakynjum er að einn og
sami aðili skoði hrossin og lýsi
nákvæmlega umhverfisaðstæðum
með tilliti til útbreiðslu flugunnar
og hvaða ráðum er beitt við að
halda sjúkdómnum niðri.
SUMAREXEM í
ÍSLENSKUM HESTUM
Sumarexem hrjáir ekki hesta á
orsakavaldur sumarexems í hrossum.
íslandi enda lifir engin Culicoides
tegund hér á landi. Afiur á móti
em íslenskir hestar, sem fluttir em
út á flugusvæði, mjög móttæki-
legir fyrir sjúkdómnum. Sam-
kvæmt rannsóknum sem gerðar
vom í Noregi og Svíþjóð virðist
tíðnin vera mun lægri í íslenskum
hestum sem fæddir em erlendis.
íslenskir hestar fæddir á íslandi
fengu sumarexem í tíðninni 26-
27% en þeir sem fæddir vom í
Noregi eða Svíþjóð í tíðninni 7-
8% (14,15). Þessar rannsóknir
vom einnig gerðar með þvi að
senda spumingalista til eigenda.
Ytarleg faraldsfræðileg rann-
sókn á sumarexemi í íslenskum
hrossum var gerð á ámnum 1997
og 1998. 1 þessari rannsókn vom
350 hross í Danmörku, Svíþjóð
og Þýskalandi skoðuð klínískri
læknisskoðun með tilliti til sum-
arexems. Hrossin vom öll fædd
á Islandi og vom afkvæmi 17
stóðhesta. Af 350 hrossum sem
skoðuð vom fannst sumarexem í
114 eða 34,5% af hrossununr. Ein
athyglisverðasta niðurstaða þess-
arar rannsóknar var sú að ef
meira en tvö ár höfðu liðið frá
því að hrossin vom flutt út og
þau haldið sig á þekktum flugu-
svæðum reyndist tíðni sumarex-
ems hjá þeim vera 53,9%. Ekki
var unnt að sýna fram á tengsl
sumarexems við erfðir í þessari
rannsókn. Rannsóknin sýndi
hærri tíðni sumarexems í hross-
um fæddum á Islandi en áður
hefur fundist, nokkuð sem má ef
til vill rekja til þess að byggt var
á skoðun en ekki spumingalist-
um. Margir fullyrða að tíðni
sumarexems í íslenskum hrossum
fæddum erlendis sé vanmetin og
að hún sé töluvert hærri en fannst
í norrænu rannsóknunum. Hætt er
við að einhveijir ræktendur er-
lendis felli hross sem fá sumarex-
em ung að aldri og þau komi því
aldrei inn í tíðnitölur.
Rannsaka þarf því tíðni sumar-
exems í íslenskum hestum fædd-
um erlendis þar sem tekið er tillit
til allra umhverfisþátta og hrossin
skoðuð klíniskt af sama aðila.
Síðan er hægt að bera niðurstöð-
umar saman við það sem fékkst
úr rannsókninni á hrossum fædd-
um á Islandi. Sams konar rann-
sóknir þyrfti lika að gera á öðmm
hrossakynjum. Það er augljóst að
íslenskir hestar em mjög næmir
fyrir sumarexemi, ekki síst þeir
sem em fæddir á íslandi. En
einnig virðast hestar af öðmm
kynjum geta fengið sumarexem í
jafn miklum mæli eða allt upp í
60% ef þeir eru útsettir fyrir
nægilegum mývargi eins og ástr-
alska rannsóknin sýnir (13).
Lögð hefur verið áhersla á að ís-
lenskir hestar á erlendri gmnd
séu sem mest úti eins og þeir em
heima á Islandi. Hestakyn, sem
em með hvað lægsta tíðni sumar-
exems, em hins vegar víðast hvar
hýst mestan hluta sólarhringsins.
Verið gæti að exemtíðnin í þeim
hækkaði töluvert ef þeir væm
hafðir við sömu aðstæður og ís-
lensku hestamir.
SUMAREXEM OFNÆMI AF GERÐ I
Sumarexem er í flestum tilvik-
um ofnæmi af gerð I (hypersensi-
tivity type I) með framleiðslu á
IgE mótefhum og viðbragði í
húðprófi eftir 4 tíma. Einnig
[ 30 -Freyr 10/2002