Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1952, Page 28

8
TÍMARIT ÞJÓÐRÆKNISFÉLAGS ÍSLENDINGA
magra, Þórunn hyrna, hafði og tekið
kristna trú, sem flest önnur syst-
kina hennar, en í trú og lífsskoðunum
ásatrúarmanna hafði hún verið alin
upp austur í Noregi. Norðmenn
höfðu herjað á Bretlandseyjar og
verið þar heimagangar frá því um
800. Margir þeirra höfðu setzt þar
að, sérstaklega á Hjaltlandi, Orkn-
eyjum, Suðureyjum og írlandi og
vesturströnd Norður-Englands og á
ströndum Skotlands. Réðu þeir þar
oft fyrir stórum landshlutum, og
stundum gerðust þeir landvarnar-
menn fyrir innlenda höfðingja, eins
og Eyvindur austmaður. Heiðnar og
kristnar trúarhugmyndir runnu
saman í eitt hjá þessum norrænu
víkingum, en lífsskoðanir flestra
þeirra munu hafa verið heiðnar
ásatrúarlífsskoðanir. Þegar þeir
skiptu um trú, skiptu fæstir þeirra
um siðaskoðanir eða lífsvenjur. Þeir
höfðu ekki drukkið inn í sig anda
kristinnar trúar, en guðir þeirra
fengu við trúskiptin ný nöfn. Eins
og kunnugt er, var ásatrúin fjöl-
gyðistrú, en hin norræna fyrsta
kristni var það líka. Og jafnvel þótt
ásatrú og kristin trú séu mjög ólík-
ar, þá fundu ásatrúarmenn margar
hugmyndir í kristinni trú, sem brutu
ekki að öllu leyti í bág við hug-
myndir þeirra. Heiðinn víkingur,
sem þreyttur var orðinn á orustum
og sjóvolki, gat vel sætt sig við og
jafnvel þráð friðsamara líf en hann
hafði lifað. Þegar hann kynnist
kenningunni um hina friðsælu og
unaðslegu Paradís kristninnar, þá
þráir hann, þreyttur og mettur af
orstum og veraldarvolki, hana frem-
ur en Valhöll ásatrúarmanna. En
hefndin er í hans augum sjálfsögð
og réttmæt. Og þrátt fyrir kærleiks-
boðun kristninnar, þá skilst honum
samt, að guð kristninnar sé hefni-
gjarn. Svo hefnigjarn, að hann
jafnvel sendir alla þá, sem ekki
vilja trúa á hann, til Helvítis. Og
sjálfum finnst honum réttmætt, að
níðingar og ódrengir fari þangað.
Helheimur ásatrúarmanna svarar
að nokkru leyti til Helvítis kristinna
manna. En í hinum þokukennda
Helheimi kvöldust menn þó ekki í
eilífum eldi sem í Helvíti. En grimm-
ur víkingur, sem allt frá bernsku
hafði lifað við þær lífsskoðanir, að
menn ættu að hata óvini sína og
taldi hefndina ekki aðeins sjálf-
sagða heldur helga skyldu, fann
þarna styrk sínum heiðnu lífsskoð-
unum. Kærleiksboðun kristninnar
hefur þeim skilizt, að ætti aðeins að
ná til vina sinna og vina vina sinna.
„Vin sínum
skal maðr vinr vesa,
þeim og þess vin,
en óvinar síns
skyli engi maðr
vinar vinr vesa.“
Sú lífsskoðun ásatrúarmanna, sem
kemur fram í þessu erindi Háva-
mála, var kynslóð þeirri, er Helgi
magri tilheyrði, mjög í blóð borin.
Helga magra og öðrum kristnum
mönnum, sem land námu á íslandi,
munu ekki hafa fundizt neinir á-
rekstrar vera í þessu efni á lífs-
skoðun feðra sinna og lífsskoðun
kristninnar. Því að í þeirra augum
var guð kristinna manna hefni-
gjarn. Hann var hefnigjarn konung-
ur, sem refsaði þeim, er vildu ekki
fylgja honum eða beygja sig fyrir