Tímarit Þjóðræknisfélags Íslendinga - 01.01.1952, Page 57

ttTVERÐIR NORRÆNS ANDA OG NORRÆNNA FRÆÐA
37
ings á gildi alþýðlegra þjóðkvæða
°g þjóðsagna, hófst söfnun þeirra á
Norðurlöndum. Á íslandi safnaði
Jón Árnason bæði þjóðsögum og
Þjóðkvæðum, þulum og vikivökum,
Þótt ljóðasafnið yrði að bíða Ólafs
Navíðssonar áður það kæmist á
Prent. í Danmörku voru þjóðkvæðin
kannske öllu merkilegri en þjóðsög-
nrnar, enda hóf Svend Grundtvig út-,
gafu þeirra snemma og hélt henni á-
fram á merkilegan hátt. Svöruðu
hinar dönsku folkeviser hans til
ensku balladanna en samskonar
kvæði voru líka algeng í Svíþjóð,
Noregi og jafnvel ekki óþekkt, þótt
sjaldgæfari væri, á íslandi (þar
kölluð íslenzk fornkvæði). Allt voru
Þetta upprunalega dansvísur. En
^eðan þetta gerðist á Norðurlöndum
Elías Lönnrot, finnskur fræði-
^aaður, greipar sópa um Finnland
aUt, ekki sízt Kirjálabotna, og safn-
a®i þaðan finnsku Kalevala-kvæb-
unum er fjalla um fornhetjur þeirra
lnna aftan úr heiðni, en Finnar
voru tæplega fullkristnaðir fyrr en
UPP úr siðaskiftum. En síðan þetta
Var hafa bæði finnskir og finnlenzk-
\r traeðimenn keppzt hvorir við aðra
a sviðum mannfræði (ethnology) og
Þjóðfræði (folklore) og hafa Finnar
aft svo góðar forsagnir á um rann-
sóknar aðferðir á þessum sviðum,
amkum þjóðfræði að það hefur orðið
°Hum til fyrirmyndar. Um aldamót-
ln var Edward Westermark mjög
^unnur mannfræðingur, er skrifaði
a ensku um hjónabandssiði villi-
Þjóða. Hann var tengdafaðir Hugo
ippings. Ég kynntist tveim læri-
Sveinum hans, Gunnari Landtmann,
er lýsti frumbyggjum Nýju-Guineu
°§ skrifaði upp ósiði þeirra og sögur,
og K. Rob. V. Wikman, er skrifað
hefur, auk margs annars, stóra bók
um það sem kalla mætti „inngangs-
fræði hjónabandsins“ á Norðurlönd-
um og víðar um Evrópu (og jafnvel
Ameríku þar sem siðurinn kallast
bundling). En vaninn var sá að
sveinar byggðarlagsins eða þorpsins
tóku hús á heimasætunum og lágu
hjá þeim næturlangt eða alloft marg-
ar nætur með tukt og æru, áður en
hjónaefnin tóku saman fyrir fullt og
allt. Björnstjerne Björnson segir
eina sögu af þessu á landsmáli og
heitir hún „Ei farlig friing“ eða
„Hættuleg bónorðsför.“ Það undar-
lega er nú, að þótt þessi góði siður
væri algengur um Norðurlönd virð-
ast íslendingar með öllu hafa farið
varhluta af honum. Það eina sem
hugsazt gæti að ætti við þetta er
vísan:
Hann: Margt býr í þokunni,
þokaðu úr lokunni
lindin mín Ijúf og trú.
Hún: Fólkið mín saknar
og faðir minn vaknar,
hann vakir svo vel sem þú.
En mjög er vafasamt hvort hér sé
átt við sama sið, enda væri fróðlegt
að heyra hvort nokkrir Vestur-
íslendingar könnuðust við hann af
reynd eða afspurn.
Landtmann var prófessor í Hels-
ingfors, en er nú löngu dáinn; Wik-
mann er enn prófessor í þessum
fræðum í Ábo Akademi.
Úr því hér er minnst á Ábo Aka-
demi er rétt að fara um það nokkr-
um orðum. Meðan Svíar voru
drottnarar Finnlands var Ábo höfuð-