Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.1999, Side 127

Tækniannáll 1998/99 125
Lækkunin stafar annars vegar af lægri vöxtum erlendis og hins vegar af vaxandi hlutabréfa-
eign Islendinga erlendis.
Viðskiptajöfnuður: A árunum 1993-1995 var afgangur á viðskipta jöfnuði sem stafaði ekki
síst af miklum afgangi á vöruskiptajöfnuði. A árunum 1996 og 1997 var vöruskiptajöfnuður
í járnum og var viðskiptajöfnuður neikvæður um 114% af landsframleiðslu hvort ár. A árinu
1998 nam halli á vöruskiptajöfnuði 25 milljörðum króna og halli á viðskiptajöfnuði fór í
33'/2 milljarð króna sem jafngildir 5,7% af landsframleiðslu.
Fjármagnshreyfingar: Endurgreiðslur erlendra lána ríkissjóðs á árinu 1998 voru alls nærri
10 milljarðar króna. Hrein verðbréfakaup Islendinga erlendis námu 2214 milljarði króna.
Hafa þau aukist nokkuð á síðustu árum. Þrátt fyrir þetta einkenndust fjármagnshreyfingar á
árinu af miklu innstreymi fjármagns umfram útstreymi og var Ijármagnsjöfnuður ársins
jákvæður um nærri 38 milljarða króna. Skýrist það að verulegu leyti af miklum erlendum
lántökum innlánsstofnana og fyrirtækja.
Alls jókst gjaldeyrisforðinn um 2,3 milljarða króna á árinu og var í lok árs um 30 milljarðar
króna.
Atvinnuvegir
Framleiðsla og framleiðni: Undanfarin þrjú ár hefur landsframleiðslan vaxið um 5-5,5%
á ári. Þetta er mun meiri vöxtur en verið hefur hérlendis um langt árabil og einnig langt yfír
meðaltali OECD-ríkjanna þessi sömu ár, sem var 214%. A sama tíma er talið að vinnuafl hafi
aukist nokkuð en þó mun minna sem þýðir að umtalsverð framleiðniaukningar hefur átt sér
stað. Ætla má að þessi þrjú ár hafí framleiðni aukist um tæp 9%.
Það má rekja um þriðjung hagvaxtarins á árinu 1996 til iðnaðar, fískiðnaðar og
orkubúskapar en á árinu 1998 standa þessar greinar einungis undir um tíunda hluta vaxtarins.
Ætla má að rekja megi rösklega helming hagvaxtarins á árinu 1998 til byggingarstarfsemi
og verslunar.
Afkoma: A grundvelli sambærilegra talna lyrri ára má ætla að hagur atvinnurekstrarins hafí
versnað lítillega á árinu 1998. Hreinn hagnaður á árinu er áætlaður 3,2% af tekjum en þá er
eftir að taka tillit til tekju- og eignarskatta. I krónum nemur hagnaðurinn rúmum 30
milljörðum. Undanfarin þrjú ár, 1995-1997, hefur hagnaðurinn yfirleitt verið á bilinu
3'/2-33/4% af tekjum.
Annar mælikvarði á afkomu atvinnurekstrar er hagnaðurinn í hlutfalli við eigið fé, þ.e.
arðsemi eigin fjár, eftir greiðslu tekju- og eignarskatta. Arðsemin á árinu 1998 er nú áætluð
tæp 5%, en var á bilinu 5—514% á árunum 1996-1997. Arðsemin var yfír 6% árið 1995, en
414% árið 1994.
Ætla má að á árinu 1997 hafi greiðsluafkoman verið jákvæð um 75 milljarða króna og
að sú fjárhæð hafi staðið undir öllum fjárfestingum atvinnurekstrarins á árinu auk tekju- og
eignarskatta þannig að í heild hafi atvinnureksturinn ekki þurft að auka skuldir sínar til þess
að ljármagna ljárfestingar. A árinu 1998 er myndin nokkuð önnur því talið er að skulda-