Árbók VFÍ/TFÍ - 01.06.1999, Blaðsíða 351

Tækni- og vísindagreinar 349
HVDC-L er aftur á móti kjörið til þessa hlutverks. Þeir eiginleikar sem gera HVDC-L
góðan kost að þessu leyti eru:
• HVDC-L getur fætt einangrað álag án þess að þar séu til staðar samfasavélar, rafalar
eða launaflsjöfnunarbúnaður.
• Stýring á launafli getur verið óhað stýringu á raunafli. Stöðin sem móttekur aflið getur
stýrt bæði spennu og tíðni inn á AC-kerfið sín megin á sama hátt og um rafala væri að
ræða. Rafffæðilega má segja að kerfið sé tengt rafala.
• Straumurinn frá umbreytunum til álagsins er takmarkaður af tengingunni.
Skammhlaupsstraumurinn er því ekki hinn sami og í netinu sem fæðir kerfið.
Skammhlaupsaflið er þá í samræmi við stærð álagsins.
Spenna á AC-loftlínum verður að hækka eftir því sem vegalengdin eykst. Við ákveðna
vegalengd verður raforkuflutningur tæknilega óframkvæmanlegur eða of kostnaðarsamur. I
mörgum tilfellum er eini möguleikinn að framleiða raforkuna á staðnum. Ef ekki er
möguleiki á framleiðslu með vatnsafli eða vindafli verður díselrafstöð eini kosturinn.
Aflflutningur með jafnstraum hefur engin tæknileg efri fjarlægðarmörk en takmarkast af
þeim kostnaði sem hlýst af flutningstöpum. HVDC-flutningur getur þar af leiðandi borgað
sig, jafnvel þó að um langa vegalengd sé að ræða. Til að minnka töpin má nota sverari
leiðara en þá hækkar stofnkostnaður.
Hinn nýi HVDC-strengur hefur mikla flutningsgetu, sérstaklega í samanburði við rið-
straumsstrengi af svipaðri stærð. Þessi strengur ásamt HVDC-L búnaðinum er því hagkvæmur
kostur fýrir lítinn raforkuflutning langa vegalengd, í samanburði við flutning með rið-
straumi, hvort sem er með strengjum eða loftlínum.
I dag eru HVDC-L umbreytar fáanlegir á bilinu 1-150 MVA og fyrir spennu ±100 kV.
Með HVDC-L útfærslunni er hagkvæmt að flytja nokkur MW af raforku, vegna lægri kostn-
aðar á umbreytum og strengjum. A mörgum stöðum er erfitt að setja upp loftlínur útfrá
umhverfissjónarmiðum. HVDC-L er því vænlegur kostur þar vegna minni umhverfisáhrifa.
Ymsir möguleikar opnast með tilkomu HVDC-L og sem dæmi um áhugaverðan kost má
nefna lítinn rafala tengdan HVDC-L stöð, sem ynni á hærri tíðni en 50 Hz og væri hann
minni og ódýrari fýrir vikið. Annar möguleiki væri að nota ósamfasa rafala.
Dæmi um notkun
Fyrsta HVDC-L kerfíð var tekið í notkun í
Svíþjóð í mars 1997. Uppsett afl þess er 3
MW og vinnur það á ± 10 kV. Er hér um
að ræða 10 km tengingu á milli tveggja
bæja, þar sem áður var notuð AC-loftlína.
Rekstur kerfisins hefur gengið eftir
áætlun, bæði i stöðugum rekstri svo og við
svipular aðstæður. Mælingar hafa staðfest
að kerfið stendst allar kröfur hvað varðar
afl, yfírtónamyndun, truflanir og útgeislun
rafsegulbylgna.