Verktækni - 15.08.1991, Page 3

VerkTækni
Tímarit Verkfræðingafélag
Islands og
Tæknifræðingafélags Islands.
8. árg. 2. tbl. 1991
Útgefandi:
Fróði hf.
Ármúla 18, sími 82300
Ritstjórar:
Fróði hf.:
Styrmir Guðlaugsson
Verkfræðingafélag íslands:
Stefán lngólfsson
Tæknifræðingafélag íslands:
Guðmundur Hjálmarsson
Auglýsingastjóri:
Ragnar Petersen
Prentvinnsla:
G. Ben. prentstofa hf.
Bréf frá ritstjórum
Þetta tölublað VERKTÆKNI er helgað orku og orkunotkun. Víða er
drepið niður fæti en við ætlum okkur ekki þá dul að veita yfirlit yfir
orkumálin.
Undanfarin ár hefur verið tíska að segja að við lifum á upplýsingaöld.
Þegar menn hugleiða hins vegar hvað það er sem setur sterkastan svip á
samtímann kemur fljótlega í ljós að orkan er einn allramikilvægasti þátt-
urinn í þjóðfélagi nútímans. I vestrænum iðnaðarsamfélögum er notuð
óhemjumikil orka og án hennar væri ekki grundvöllur fyrir því þjóðfélagi
sem við höfum mótað og þeim lífsstíl sem við höfum tileinkað okkur.
Orkan er líklega enn mikilvægari fyrir okkur Islendinga en flestar aðrar
þjóðir og sú velmegun sem við búum við væri óhugsandi án mikillar
orkunotkunar. Hinar miklu náttúruauðlindir, sem felast í orku fallvatn-
anna og jarðvarmans, eru samt sem áður að mestu leyti ónýttar og í þeim
felst því fjársjóður þjóðarinnar.
Sókn okkar til bættra lífskjara hefur í raun byggst á orku allt frá því að
kyrrstaða íslenska bændasamfélagsins var rofin á síðustu öld og farið var
að nýta hin gjöfulu fiskimið umhverfis landið. Með beislun vindorkunnar
með seglum, þegar skútuöldin gekk í garð, hófst orkunotkun í íslenskum
sjávarútvegi, ef undan er skilið vöðvaaflið. Vélbátarnir og fyrstu togararn-
ir gegnu fyrir gufuafli og síðan hefur fiskiskipafiotinn gengið fyrir olíu. En
nú eru taldir góðir möguleikar á því að hægt verði að vetnisvæða flotann
innan nokkurra áratuga. Það helst í hendur við hugmyndir um stórfellda
framleiðslu vetnis hér á landi með rafgreiningu.
Flestar hugmyndir sem á lofti hafa verið um að skjóta styrkari stoðum
undir íslenskt efnahagslíf byggjast á nýtingu orkuauðlindanna. Samning-
ar um álver á Keilisnesi eru í undirbúningi, talað er um útflutning á
raforku um sæstreng og áður er minnst á vetnisframleiðslu.
Öll stóriðja, sem byggir á nýtingu orkuauðlindanna, er í sjálfu sér
útflutningur á orku. En hugvit er líka útflutningsvara. Menn þekkja orðið
vel hversu mikla raforku er hægt að framleiða á hagkvæman hátt hér á
landi með virkjun fallvatnanna og hafa sýnt mikið hugvit við nýtingu
jarðvarmans. Þekking á því sviði er eftirsótt af þjóðum sem eru að stíga
fyrstu skrefin í nýtingu jarðvarma. Möguleikarnir eru því miklir á útflutn-
ingi á þekkingu og hugviti.
Það er því ekki fyrirsjánlegt að orkuöldin á Islandi sé að víkja fyrir
upplýsingaöldinni. Raunar er blómaskeiðið ekki runnið upp enn.
Efnisyfirlit:
Ekki gefinn markaður 4 Stórátak í nýtingu orkulindanna ...26
Er olía við ísland 8 Frá sauðataði til Sultartanga ...32
Samstarf íslendinga og Norðmanna 11 Náttúran látin greiða hæsta tollinn ...36
Vetni 12 Orkuspamaður ...40
Nýting orkulinda 16 Olíuinnflutningur ...41
Möguleikarnir óþrjótandi 17 Jarðhitaskóli Háskóla Sameinuðu þjóðanna . . . ...42
Litið til Austur-Evrópu 18 Orkunotkun á íslandi ...45
Rafbílar eða tryllitæki knúin vetni 21 Sólarorka eða samrunakjarnorka ...46
Vetnisbíll frá 1945 24 Hveravatn til þvotta ...50
VERKTÆKNI 3